Luisteren: Waarom de groene revolutie weleens bij haperende stroom kan beginnen

Beste luisteraar,

Welkom bij de vierde en alweer laatste aflevering van Never Expect Power Always: de podcastserie van De Correspondent, gemaakt door Maite Vermeulen en door mij, Jacco Prantl.

Deze podcastserie bevat Engelstalige interviews. We hebben er bewust voor gekozen om deze interviews niet te vertalen, om op die manier de betrokkenen zelf aan het woord te kunnen laten. We hebben hier rekening mee gehouden in de tekst, en op momenten dat het moeilijker te verstaan zou kunnen zijn geeft Maite je de informatie die nodig is om het verhaal toch goed te kunnen volgen. Als je naar decorrespondent.nl/nepa De website van ‘Never Expect Power Always’.  gaat vind je daar ook een transcriptie van de hele aflevering. Je kunt dan eventueel meelezen. Ook vind je daar achtergronden en infographics bij de podcast.

Veel dank nog voor alle reacties – we hebben met ontzettend veel plezier aan de serie gewerkt! Ik geef het woord weer aan Maite. Tot de volgende!

De vorige keer in Never Expect Power Always…

We zagen hoe NEPA, zoals Nigerianen hun haperende elektriciteitsvoorziening noemen, alle vooruitgang in de grootste economie van Afrika in de weg zit.

Bewaker: We’re suffering for light in this country and something have to be done, because we’re—we’re more than this. We’re more than this!

Om erachter te komen hoe het kan dat er in Nigeria zo weinig stroom uit mijn stopcontact komt, liep ik een paar dagen rond tussen de elite van de Nigeriaanse elektriciteitssector. Luister hier naar aflevering 3 van ‘Never Expect Power Always’.

Programmadirecteur Future Energy Nigeria: Honorable Minister, senators, ambassadors, governors, all protocols observed.

Ik zag hoe iedereen vooral elkáár de schuld geeft van wat er misgaat.

Sanusi Ohiare (uitvoerend directeur Rural Electrification Agency): There’s a lot of back-and-forth and finger-pointing.

En dat terwijl er alleen een oplossing kan komen als iedereen samenwerkt.

Panelspreker: So I will encourage all of the parties, that we are all on the same side. We want to make this work and we want to make money doing it.

Maar een belangrijk struikelblok bij het samenwerken bleek de overheid.

Joy Ogaji (uitvoerend secretaris Association of Power Generation Companies): I was telling somebody jokingly that if the classmates are now finger-pointing and fighting each other, that means the class monitor is outside.

Maite Vermeulen: And who is that in this case?

Joy: In this case, we have the regulatory and the policy heads.

Maite: And that’s on the government’s side.

Joy: Yes.

De overheid, hoorde ik links en rechts, heeft last van ‘de generatormaffia’. Lees hier meer over de Nigeriaanse ‘generatormaffia’. Klonk wel spannend – uiteindelijk bleken het gewoon lobbygroepen van bedrijven die profiteren van het slechte net.

Mahmud Suleiman (hoofd strategie Kaduna Electric Distribution Company): Nigeria is the highest importer of generators. There are a lot of people that are making millions of dollars in that industry. It’s only natural that they wouldn’t want to go out of business.

Ondertussen hebben veel Nigerianen het allang opgegeven. Ze doen wat ze kunnen met een dure, vervuilende generator, en proberen hun leven vorm te geven ondanks in plaats van dankzij NEPA.

Oje Anetor (medeoprichter Instant Energy): So we’d rather suffer gradually than actually say: ‘No, I shouldn’t have a generator; this electricity should work and we’re going to make sure we stay in the dark for a month if we have to.’

Toch zijn er ook Nigerianen die wél oplossingen zien, en daar dag in, dag uit aan werken. Wie zijn zij? En welke toekomst zien zij voor zich?

En: hebben ze het stroomnet daar eigenlijk wel bij nodig?

Ik ben Maite Vermeulen, en dit is de vierde en laatste aflevering van Never Expect Power Always: de duurzame revolutie.

Voice-over navigatie: Take the next left onto Jerry Iriabe Street, then your destination will be on the right.

Maite: It should be 19B.

Taxichauffeur: 19B.

Maite: Block 19.

Taxichauffeur: Ok, that was block 19.

Maite en taxichauffeur: Oh here, 19B. 

Maite: That’s it. Thank you.

Taxichauffeur: Sorry, my car door lock has one noise… 

Maite: Hahaha.

Taxichauffeur: So every time you…

Maite: That is a very scary sound. Thank you so much, drive safe, thank you.

Ik stap uit de taxi in een nette, vrij rijke wijk in het oosten van Lagos. Alles is hier nieuwbouw, de muren zijn hoog beladen met prikkeldraad, er zijn palmbomen langs de kant van de weg geplant. Ik heb hier een afspraak met een installateur van Mojec International Bekijk de website van Mojec International. – een bedrijf dat elektriciteitsmeters plaatst.

Maite: Are you from Mojec International?

Adenin: Yes, ma’am.

Maite: Nice to meet you.

Adenin: Thank you, ma’am.

Maite: What’s your name?

Adenin: Adenin.

Maite: Adenin, nice to meet you.

Met Adenin loop ik de poort van nummer 19B door, een compound op. Van de buitenkant lijkt het een chic woonhuis, maar het blijkt gebruikt te worden als kantoor.

Maite: Lekker geluidje van de generator. Er is geen NEPA geloof ik…

Adenin is hier dus met twee collega’s om een elektriciteitsmeter te installeren – zo’n ding dat jij zelf ook in je meterkast hebt zitten, dat bijhoudt hoeveel stroom je verbruikt. In aflevering 2 hoorde je meer over elektriciteitsmeters in Nigeria. Deze meter moet aan de buitenmuur van de compound komen te hangen – onder een afdakje op de parkeerplaats, waar ook de generator staat te loeien.

Hij gaat meteen aan de slag – met een grote tang knipt hij de vuistdikke kabel boven de oude meter door. De enige bescherming die hij draagt zijn twee rode, rubberen ovenwanten.

Adenin: I’m trying to identify the neutral.

Maite: What are you trying to do?

Adenin: To identify the neutral.

Maite: Oh, ok. Is it not dangerous? Can you not get shock?

Adenin: Dangerous? No, no no no no.

Maite: Sure?

Adenin: Yes.

Maar even later moet ik toch naar achteren stappen.

Adenin: Be careful.

Maite: Should I step back?

Adenin: Yes. Careful.

Maite: I’m a bit scared now.

Maite: Nou, de grote kabel is los. Die gaat mij nu bijna op m’n hoofd raken, dus ik stap een beetje naar achteren. Naast het huis hier staat zo’n grote elektriciteitsmast, daar komt gewoon een kabel over de muur heen lopen. En die hebben die mannen nu vast. Die proberen ze nu een beetje via het plafond wat netter weg te stoppen. En dan gaan ze direct de meter in.

Ik wil graag met Adenin meekijken omdat ik, na maanden onderzoek naar wat er misgaat achter mijn stopcontact, klaar ben om te zoeken naar oplossingen. Want het kan een beetje hopeloos stemmen, als je hoort hoe slecht NEPA functioneert, op hoeveel plekken er dingen misgaan, dat de elite nauwelijks gemotiveerd is daar iets aan te veranderen, en dat Nigerianen er zelf ook niet echt vertrouwen in hebben dat het beter wordt. Daar hoorde je meer over in aflevering 1. Maar tegelijk ben ik niet vergeten wat de CEO van mijn energieleverancier tegen me zei: het is nu ook weer geen rocket science.

Adeoye Fadeyibi (CEO Eko Electricity Distribution Company): I keep telling people that what we sell is not rocket science. My customers only need one thing: 24 hours power. Power, that’s it.

Tijdens mijn zoektocht dacht ik soms: jeetje, dit is wél rocket science. De hoeveelheid schakels die moeten samenwerken om stroom uit mijn stopcontact te krijgen is belachelijk groot. Het aantal manieren waarop het mis kan gaan is bijna duizelingwekkend. Eén klein missertje, en woeps, de stroom ligt er weer uit.

Maar tegelijk: in heel veel landen lukt het gewoon wél, 24 uur per dag stroom. In Nederland natuurlijk, In 2017 maakte NRC deze meesterlijke reconstructie, over hoe één verroest stroomdraadje een groot deel van het elektriciteitsnetwerk in de Randstad kon platleggen. maar ook in West-Afrikaanse landen als Senegal of Ghana, die in veel opzichten armer zijn dan Nigeria. Dan moet het hier toch ook gewoon kunnen?

In eerdere afleveringen hoorden we al wat mogelijke oplossingen voorbij komen: het verhogen van de elektriciteitsprijs, bijvoorbeeld. Het verbeteren van de infrastructuur van transmissie en opwekking.

Maar dé meest voor de hand liggende oplossing, daar sta ik nu naar te kijken: meters.

Maite: How does it work, the meter?

Adenin: It works pay as you go. When you recharge it, then it will supply you. If the—if the credit finish, it will off himself.

Maite: Okay. Okay.

Adenin: It’s a prepaid meter. You work when you buy credit, install on it.

Maite: So it’s like pay as you go.

Adenin: Yes, pay as you go.

Dit is een slimme, prepaid meter. Deze zijn cruciaal om het net te verbeteren, want zonder meter krijgen consumenten ‘geschatte rekeningen’. En die betalen ze vaak niet, omdat ze het gevoel hebben dat er stroom in rekening wordt gebracht die ze nooit hebben ontvangen. In 2018 werd ongeveer een derde van de openstaande energierekeningen niet betaald door Nigerianen. Je kunt je voorstellen dat op die manier niemand in de energieketen uit de kosten komt.

Dit is Gospel Ajims, de opzichter van Adenin.

Gospel: I’m Gospel Ajims.

Maite: And what’s your function with Mojec?

Gospel: I am their field installer – field engineer rather. So I certify meters installed under Eko Electricity Disco.

Gospel legt uit hoe zijn werk georganiseerd is.

Gospel: There is a scheme called MAP, which is Meter Asset Provider, Lees hier meer over dit overheidsprogramma. which enables a customer to approach the meter manufacturers so that they can get their meter easily.

Het MAP-programma, dat in 2018 door de overheid werd gelanceerd, heeft één simpel doel: iedereen van een meter voorzien. Geschat wordt dat het om ongeveer 40 miljoen meters gaat. De meerderheid van de huidige klanten van het elektriciteitsnet heeft nu namelijk nog géén meter. En van degenen die wél een meter hebben, is ook nog eens de helft kapot. Dat is het geval voor het pand waar we nu staan. Ik spreek de manager van het kantoor.

Maite: Did you have a meter before they now installed this one?

Manager kantoor: Yeah, we had a meter here that was faulty and they told us that we cannot use it. So we have to apply from MAP.

Maite: So what kind of bills did you get?

Manager: Actually the first time we started with about 20,000.

Maite: A month?

Manager: Yes! 20,000 a month.

Maite: Oh my days, haha.

Ik lach hier, omdat dit al belachelijk veel is in de Nigeriaanse context. Als je op een minimumloon leeft in dit land, is 20.000 naira per maand, ongeveer 45 euro, Bekijk hier de actuele wisselkoers. twee derde van je inkomen.

Manager: Then it grew to 30,000 then 50,000. It just kept going up that way.

Maite: Wow!

Manager: Yeah so...

Maite: And you think you were not using that electricity; they were just estimating it.

Manager: It—it’s a business hub, so we had to shut down around seven and then...

Maite: Then you don’t...

Manager: We’re not here on weekends. So that’s unfair. That’s why we applied for the meter. So if we’re going, if we’re not around, we can shut it down, we can monitor usage and then—I mean, that’s fair enough for everybody.

Maite: Yeah. Do you have a meter at home?

Manager: Yes, I do.

Maite: So at home you don’t have this issue?

Manager: That’s completely another story. It took me—we also had to fight the same process. I had to write to them, I had to report to the consumer agency that these guys were fleecing me; I had to write all manners of letters and...

Maite: In order to not just pay so much for electricity maybe you’re not even getting.

Manager: I’m always at work. I mean, for twelve hours; for nine hours and I come back, and then I get this ridiculous bill: 10,000. And I’m like: ‘Hey guys! Can you look at this?’ And they be like: ‘No, we can’t discuss with you. I mean, I felt this was unjust.

Natuurlijk heeft deze man geen zin om te betalen voor stroom die hij niet heeft gebruikt. En het gebrek aan meters is niet alleen een probleem vanwege geweigerde betalingen, maar ook vanwege planning: een stroomnet moet constant in balans zijn – er kan niet meer stroom op worden gezet dan er gebruikt wordt. Zonder meters hebben de energieleveranciers geen idee hoeveel stroom er eigenlijk wordt afgenomen, door wie, waar, op welke tijden – en kunnen ze dus niet de juiste hoeveelheden vragen aan het transmissienet.

Dat iedereen een meter moet, is dus eigenlijk een no-brainer als de elektriciteitssector vooruit wil komen.

Maar miljoenen meters plaatsen – daar komt natuurlijk nogal wat bij kijken. Om te beginnen moeten klanten zélf betalen voor de meter. Dit is opzichter Gospel weer:

Maite: How much is the meter?

Gospel: Is 72,000... Hold on, let me—let me confirm, so I will not give a wrong information. It is 72,085 naira and 4 kobo.

Dat is ongeveer 160 euro. In Nigeria dus meer dan twee hele maandsalarissen op minimumloon.

Maite: For many people that’s a lot of money, right? What if you can’t pay that?

Gospel: Well if they can’t pay that, there is a scheme— giving loans to customers. Lees hier meer over deze betaling in termijnen.

Maite: So as you pay for your electricity, every time a little bit more money is taken out.

Gospel: Yes. As you pay for electricity, so they will also deduct the debt you’re owing out of it.

Op zich een goed systeem: over een periode van tien jaar kun je, verrekend in je energiekosten, de meter terugbetalen.

Maar voor de energieleveranciers, die de meters inkopen van bedrijven als die van Gospel en Adenin, is zo’n afbetaling wel riskant. De meters worden namelijk geïmporteerd, en dus betaald in dollars. Maar ze worden afbetaald in naira – een niet al te stabiele munteenheid, Hier zie je de schommelingen in de waarde van de naira in de afgelopen tien jaar. waarvan de waarde vooral met de olieprijzen mee schommelt.

En dan is er natuurlijk nog, zoals zo vaak in dit land, de schaal. Ga er maar aan staan: veertig miljoen meters – als je dat in tien jaar tijd zou willen doen, moet je iedere dag meer dan tienduizend meters installeren.

Maite: How many do you do every day?

Gospel: At least in the day, we have to inspect up to twenty or thirty. That’s the standard for this thing.

Maite: New installment each day.

Gospel: Yes. New installment in each day.

Maite: So there’s a lot of these teams walking around Lagos each day?

Gospel: Yes, yes. There’s a lot of teams walking around. We have more than five teams walking now in Lekki and come down to Festac, we have close to eight to twenty teams walking right there now.

Maite: How—how long do you think that it will be before Lagos is fully metered?

Gospel: Aaah… You know, everyday on every month we keep building a new structure. In the next ten to fifteen or twenty years, everywhere should be metered. The whole Nigeria.

Maite: Good luck. Good luck.

Gospel: Hahaha.

Twintig jaar verder voordat iedereen een meter heeft… Dat is dus weer een hele generatie die opgroeit zonder goede stroom.

In elk geval hangt hier, op nummer 19B aan Jerry Iriabe Street in Lekki, nu een nieuwe meter. Adenin plaatst een zegel, zodat niemand elektriciteit van de meter kan stelen. Er wordt een handig draadloos apparaatje in het kantoor gehangen, Benieuwd hoe de meter er precies uitziet? Dat zie je in mijn nieuwsbrief. waar de manager kan bijhouden hoeveel hij verbruikt, en wanneer zijn prepaidpunten op zijn. En dan is het af.

Adenin: So the installation is complete now. So...

Maite: Finished!

Adenin: Yes. The installation is complete.

Alles werkt nu. Als er tenminste NEPA is…

Maite: And I hear you’re burning your gen now.

Manager kantoor: Yeah! I mean...

Maite: Does that mean there is no electricity?

Manager: I mean, the power has been poor. The supply has been a bit erratic. So we have to use our gen while we wait for power to come.

Als ik denk aan al die miljoenen meters die nog geïnstalleerd moeten worden, begin ik me af te vragen of het niet anders kan. Of ik mijn vraag over het ‘oplossen’ van het stroomprobleem in Nigeria niet veel te veel benader vanuit mijn Nederlandse perspectief.

Ja, meters zijn misschien de meest voor de hand liggende oplossing voor het verbeteren van het elektriciteitsnet. Maar misschien zijn er wel heel andere oplossingen denkbaar, die helemaal niets meer te maken hebben met het elektriciteitsnet dat bij ons in Nederland zo gewoon is.

Maite: Test, test, yeah. This is fine. Can you state your name for the record? No, I’m not gonna let you hold it, I’ll hold it. You can just sit back.

Ifeanyi Umejei: Ok. My name is Ifeanyi Umejei, co-founder of ICE Commercial Power. Hier vind je de website van ICE Commercial Power.

We zitten op een doorzakkende bank in de slaapkamer van Ifeanyi Umejei. Een beetje een vreemde setting voor een interview, maar Ifeanyi woont boven het kantoor van zijn start-up. Om de rest van de werknemers niet te veel lastig te vallen, zijn we maar hier boven gaan zitten – nadat Ifeanyi eerst zijn vuile was in een hoekje heeft geschoven.

Sinds 2016 zoekt Ifeanyi met zijn bedrijfje ICE de oplossing voor het Nigeriaanse elektriciteitsprobleem in een heel andere hoek. Geen slimme meters, betere energieprijs of onderhoud aan transmissielijnen: hij biedt een service aan die het net volledig omzeilt. Én die duurzaam is.

ICE legt solar mini grids aan voor kleine bedrijven – zonnepanelen dus.

Ifeanyi: Yeah, so in the same breath we finance the system and install the system for small business owners and then they pay us over time.

Op deze manier hebben de bedrijven 24 uur per dag stroom – gewoon, van het zonnepaneel op hun dak en een accu in de gangkast. ICE richt zich op kleine winkelcentra, zodat meerdere bedrijfjes een zonnepaneel kunnen delen.

Ifeanyi: We recognized that small businesses are typically the lifeblood of any economy. It’s usually the mom-and-pop shops, the small business owners, that create the most employment, so if we can lower their cost of production, they can generate more products, hire more people, so we figured: okay, these are the people we want to serve first. And then it also becomes uniquely interesting for us, because small businesses are operational during peak solar sun periods, right? So it becomes more efficient for us to serve these customers also.

Het mooie van zonne-energie, vertelt Ifeanyi, is dat naarmate ICE meer klanten krijgt, de kosten voor afnemers steeds verder omlaag kunnen gaan.

Ifeanyi: What ends up happening is, as we scale, our costs decline, so as our costs decline, your costs will also decline, so the costs of electricity should be going lower and becoming cheaper for our customers indefinitely. Which is why we think going in the solar route is pretty much a no-brainer.

Maite: Do you think that in that way Nigeria or other countries that don’t have good power supply yet could leapfrog other countries in terms of sustainable energy?

Ifeanyi: Exactly, right, so we’ve seen the leapfrog happen with mobile phones versus landlines and this is the next iteration of that.

In het Engels is het een prachtig woord, dat zich niet zo goed laat vertalen in het Nederlands: leapfrog. Springplank misschien, of haasje-over, maar dat vangt de lading niet helemaal. Het idee dat je, als je achterloopt, de kans hebt om ineens, met een grote sprong, voor iedereen uit te komen.

Zoals Ifeanyi al zegt: we hebben dat in Afrika al eerder zien gebeuren. In de telecomsector liep het continent mijlenver achter op de rest van de wereld – maar in plaats van een netwerk van vreselijk dure vaste telefoonlijnen aan te leggen, werden de vaste aansluitingen grotendeels overgeslagen: iedereen ging meteen mobiel. In een paar jaar tijd had zo’n 75 procent van de bevolking in Afrika een mobieltje. In Nigeria is nu zelfs 99,83 procent van alle telefonie mobiel.

Zou zoiets niet ook met energie kunnen gebeuren? In Nederland is de energietransitie een hoofdpijndossier, Neem bijvoorbeeld de felle discussie over biomassa als ‘transitiebrandstof’. juist omdat alles nu zo goed werkt. Maar Nigerianen hebben vrij weinig aan hun net, dus waarom zouden ze niet direct naar een duurzame toekomst springen, waar iedereen gewoon zonnepanelen heeft?

Maite: How much of Nigeria’s power is now solar?

Ifeanyi: So it’s not very much. I’d’s say it’s less than 5 percent, probably less than 1 percent.

Maite: And why is that?

Ifeanyi: Yeah so the issue with solar comes down to access to finance. So you’re essentially solving as much, if not more, a finance problem than an energy problem.

Het krijgen van kredieten is in ontwikkelingslanden vaak een probleem, en daarmee de aanleg van zonnepanelen dus ook. Maar dat gaat, denkt Ifeanyi, heel snel veranderen.

Maite: How long do you think it will be before most of Nigeria’s energy supply is solar?

Ifeanyi: So I would say probably in less than three to five years.

Maite: That quick?

Ifeanyi: That quick, and I’ll tell you why that quick, because I don’t think people recognize how limited the existing grid is.

Maite: I recognize it.

Ifeanyi: All right, yeah, it’s extremely limited and it’s in decline. So you have generation equipment, transmission lines that I mentioned. These things depreciate over time. But if you have the perpetual issue of: we’re not making any money, because people aren’t paying. We’re not generating revenue. No one wants to invest in fixing these assets.

Maite: No maintenance is happening?

Ifeanyi: No maintenance. No one wants to invest in maintenance, so you’re gonna continue to decline and depreciate over time. So what’s gonna happen, is the maintenance depreciation is gonna come down to a point, and then solar is gonna grow to a point, and then solar is going to eclipse the utilities, right.

As the cost to install new solar will become cheaper than it would be to maintain the existing grid anywhere, not even just in Nigeria. Once governments recognize that they cannot maintain the existing grid and it’s too expensive and it’s cheaper to go solar, you’re gonna see larger solar projects get signed, and signed quickly, just like that it’s gonna explode.

Ik vraag hem naar gevestigde belangen, die dit tegenwerken – de generatormaffia waar we het in de vorige aflevering Luister hier naar de vorige aflevering van ‘Never Expect Power Always’. over hadden.

Ifeanyi: I would say one thing that’s consistent about Nigeria, is it’s a very price-sensitive economy, right? Once you’re able to beat out the current pricing, people shift their interest and it happens literally overnight. As solar starts to make much better economic sense, you’re gonna find these guys divest their interest in generators and going invest in solar companies, right? And we started to see that right, from some of the folks that have expressed interest in what we’re doing. We see...

Maite: The generator mafia is expressing interest in what you’re doing?

Ifeanyi: There’s folks that you talk to, of the oligarch sort and you’re like, wow, why does this guy, like, wanna get into a small solar start-up? And you’re like: alright, he’s probably looking down the line and he’s like: I wanna be solar mafia one day or whatever.

Die toekomst die Ifeanyi schetst, klinkt misschien wel heel rooskleurig –naïef bijna. Maar zó vergezocht is het niet, zegt hij. In de afgelopen tien jaar is het namelijk ergens anders op de planeet al werkelijkheid geworden: in China.

Ifeanyi: Many people don’t realize that China has more installed solar capacity than sub-Saharan Africa has electricity total.

Maite: What? Repeat that.

Ifeanyi: So China—just solar in China—China has a grid, but just the solar in China is more than all of electricity in sub-Saharan Africa combined.

Maite: That’s shocking.

Ifeanyi: Yeah, so that means if you took the solar that’s installed in China and you put it in sub-Saharan Africa, it would more than double the electricity that currently exists in sub-Saharan Africa. So it’s very realistic for solar to explode very quickly in the market.

Maite: And you’re saying, China did that in a very short period of time.

Ifeanyi: China did that in a very short period of time.

Maite: I’m trying to let this sink in.

Ifeanyi: This is all within the past ten years.

Maite: Do you think it will still be microgrid-based, like you’re providing electricity for your own business, or maybe yourself and your neighbors? Or is it gonna be larger solar parks and we still have to transmit over longer distances?

Ifeanyi: I think it’s gonna be both. And that’s another thing that I like about solar. Let’s say you want to just power hospitals and make sure that you improve your healthcare, or you want to power schools and improve the quality of education in your state. Solar solves that, because you can target specific locations.

So you’re going to need some of that and that’s on the microgrid side, but then you also need the efficiency of we need to improve the electricity grids in Lagos, we need a solar farm that transmits lines directly to Lagos. I think solar provides a win-win for just about everyone.

In 1807 is Londen de eerste Europese hoofdstad die gaslampen als straatverlichting installeert. Een geweldige ontwikkeling, want straatverlichting kan de criminaliteit terugdringen Lees hier meer over onderzoek naar de invloed van licht op de hoeveelheid misdaad. en economische activiteit na het donker bevorderen.

Maar meer dan een eeuw later, vlak voor de Tweede Wereldoorlog, zijn de Londense straten nog stééds verlicht met gaspitjes, terwijl alle andere Europese metropolen allang elektrische straatverlichting hebben. Door hun initiële voorsprong zijn de Britten gestopt met innoveren – en zo ineens achterlopers geworden. Het is hét klassieke voorbeeld van de wet van de remmende voorsprong.

Als Ifeanyi gelijk heeft, zou zoiets binnenkort opnieuw kunnen gebeuren, maar dan op het gebied van duurzame energie. Dat wij, in Europa, te verwend zijn met ons eigen systeem – waardoor landen als Nigeria ons plots en snel voorbij kunnen streven. Want waarom zou een land als Nigeria per se dezelfde stappen moeten zetten om vooruit te komen als wij in Nederland hebben gedaan?

Ik spreek met allerlei bedrijfjes zoals die van Ifeanyi: Instant Energy, All On, Rensource, Arnergy, SOSAI Renewable Energies Company. Ze vertegenwoordigen een nieuw soort energie – de energie van jonge ondernemers die er klaar mee zijn, en niet gaan zitten wachten op een traag, duur en vooral, fossiel elektriciteitsnet.

De Wereldbank publiceerde drie jaar terug nog een rapport over de ‘veelbelovende markt’ voor mini grids in Nigeria. Dat rapport van de Wereldbank vind je hier. Zowel de Duitsers als de Britten pompen er tegenwoordig miljoenen aan ontwikkelingsgeld in. En zélfs de Nigeriaanse overheid – die zo vaak op haar gat lijkt te zitten als het om stroom gaat – begint nu voorzichtig iets te zien in de solar mini grids.

Maite: Yeah. So if you can briefly introduce yourself?

Sanusi Ohiare: Okay, so I’m Dr. Sanusi Ohiare. I’m the executive director of the Rural Electrification Fund under the Rural Electrification Agency of Nigeria. And the Rural Electrification Agency basically is mandated by government to provide, promote and support rural electrification. Basically coordinating all the off-grid, renewables, solar home systems, solar mini grid space within the country.

Doctor Sanusi is een van de directeuren van de in mei 2017 opgerichte Rural Electrification Agency, Bekijk hier het bestuur van de Rural Electrification Agency. ofwel REA. Een tak van de overheid waar ondernemers als Ifeanyi een lofzang over afsteken. Dat dat in Nigeria bijzonder is als het om een publieke instantie gaat, hoef ik je inmiddels niet meer uit te leggen.

Tot nu toe ging deze podcast vooral over mensen zoals ik: mensen in grote steden als Lagos, die aangesloten zijn op het net, maar baggere service krijgen. Maar er zijn in Nigeria nog veel meer mensen, vooral op het platteland, die helemaal niet aangesloten zijn op NEPA, die géén toegang hebben tot stroom.

Sanusi: We have close to 80 million people, 83 million people that don’t have access to electricity within the space, uh…

Maite: 83 million?

Sanusi: There about.

Ook voor hen, of misschien júíst voor hen, zijn solar mini grids een uitkomst. En daar zet de REA dus vol op in. Terwijl het parlement hen nog steeds budget geeft voor het uitbreiden van elektriciteitskabels naar afgelegen dorpen, probeert de REA de volksvertegenwoordigers te overtuigen dat mini grids een veel betere oplossing zijn.

Sanusi: Over the last two years, we’ve been trying to explain to the National Assembly members that the best way for us to go, is to look at how we can focus on all of those off-grid solutions. And gradually they are beginning to understand, that is the best way to spend government money efficiently and also provide 24 hours electricity to those rural people.

Het is bijna niet voor te stellen waar je met zo’n taak begint, maar doctor Sanusi ziet dat niet als een belemmering.

Sanusi: You can look at it from two points. You can look at it as ‘oh, it’s so bad’ and be sceptical about it. And you can look at it from the point of view of an opportunity to do a lot of things. And so far it’s been very daunting, but we’ve tried our best and we keep—we keep trying.

Het bijzondere aan de aanpak van de Rural Electrification Agency is dat het zo totaal on-overheids is. Sanusi is vooral bezig met het aantrekken van investeerders – met het pitchen van business cases, om te laten zien dat je met mini grids, in tegenstelling tot het net, wél geld kunt verdienen.

Sanusi: We are trying to see how we can encourage people to go into rural electrification using solar mini grids, solar home systems, for them to see it as a business, right? And that’s the only way we can really scale up. And so far so good, we’ve attracted a lot of investments. The idea is to really incentivize investors to come in and then gradually just step back and allow the market to play naturally according to the forces of demand and supply. So yeah, so far...

Maite: Big sigh.

Sanusi: Yeah, it’s not been easy. It’s been challenging, but I’m hoping with the team that we have at the REA, the commitment of the president and our minister, we’ll do a lot before the end of the president’s second term.

Hoewel de naam van het agentschap anders doet vermoeden, is de Rural Electrification Agency niet alleen bezig om afgelegen dorpen op mini grids te krijgen. Want ja, ook voor mij in Lagos zou een zonnepaneel best handig zijn voor de momenten dat NEPA er weer eens uit vliegt.

Sanusi: We have interconnected mini grids which we’re also piloting. Basically trying to say: ‘Hey, for these areas that are already connected to the grid but they don’t get service, they don’t get electricity, why don’t we have a partnership with a smaller player, that will bring in solar and interconnect it to the grid?’ They provide a service to the people; the people pay, they get their bit; the Discos get their bit for using their lines and everyone is happy, win–win situation. That’s something we’re piloting and it’s working.

Maite: It seems to me like for a lot of people off-grid would be a better solution.

Sanusi: It’s good to give people choices. If they want to be off-grid, let them know that, this is what you need to do to be off-grid. Even if you’re within the grid space and you want to be off-grid, you should have the choice. Ultimately, democracy is about choices, so.

Just like how it is in developed parts of the world. In the UK, you see different generation companies coming to you saying: ‘Hey, we want to give you this, because it’s cleaner.’ They have their marketing points. Lees hier meer over energie-innovaties in het Verenigd Koninkrijk. This one says: ‘It’s hydro, it’s cleaner.’ This one is saying: ‘Oh, we have cheaper prices.’ Whatever appeals to you go for it. If they are giving you 24 hours’ service and you’re happy with the services and you’re willing to pay for it, you should be allowed.

Door Sanusi kijk ik nu anders naar wat wij in Nederland de energietransitie noemen. Niet meer alleen als een vraagstuk over beleid, of klimaatdoelen, maar als een vraagstuk over investeerders, en een open markt. Geld is het probleem niet bij de energietransitie. Maar waar moet het heen? Als Nigerianen simpelweg betere stroom krijgen van een zonnepaneel, dan willen ze daarvoor betalen – en dan is daar dus geld mee te verdienen. De consument wint, de investeerder wint én de planeet wint.

Sanusi: Nigeria is now the largest market and the ‘choicest’ – if I can use that word – destination for mini grid investors, mini grid developers. And we can only see that going bigger, more people coming in, more investments flowing in, and just basically scaling up the investments in the mini grid space.

Niet eerder voelde ik me tijdens het maken van deze podcast zo vrolijk, hoopvol over de toekomst van dit land. Deze visies op een groen Nigeria, waar iedereen via mini grids toegang heeft tot zonne-energie, zijn aanstekelijk. Het is een hoopvol beeld, dat tegelijk werkelijk haalbaar klinkt.

Maar niet iedereen is fan van het zonne-evangelie. Professor Brian Min, Het profiel van Brian Min op de website van de University of Michigan. bijvoorbeeld. Je hoorde hem al een paar keer eerder in deze podcast – hij doet aan de Universiteit van Michigan onderzoek naar de relatie tussen elektriciteit en ontwikkeling. Als ik hém mijn enthousiasme voor de leapfrog voorleg – over de duurzame revolutie die ons in Nigeria te wachten staat – reageert hij anders dan ik had verwacht. Niet zo jubelend als Ifeanyi en Sanusi, maar twijfelend. Gereserveerd.

Maite: I’ve kind of come to see this story as hopeful, that a country like Nigeria would just leapfrog western countries in terms of sustainable energy. How do you see that future?

Brian Min: Yeah, that’s fascinating. Now, I’m not entirely optimistic that it is the solution. And I’ll tell you why. The number of homes that have now received things like a solar lantern has increased dramatically, and some countries have now used those numbers to document success in our energy access efforts. And I guess I have a slightly different view of what it means to have energy access than simply having a solar lantern that can provide a few hours of light and charge a mobile phone.

I think that the danger is that we count these types of basic energy access efforts as success and then move on from these communities. I think these are stopgap measures that allow people to have some basic access to energy. But it’s not the path that is likely to lead to longterm development, longterm improvements in welfare.

Hmm, zo had ik er nog niet naar gekeken. Natuurlijk gaat een solar mini grid over meer dan alleen een lampje – met een systeem als dat van Ifeanyi kun je ook prima een ijskast of je ventilator laten draaien. Maar voor grootschalige industrialisatie of moderne landbouw zet het geen zoden aan de dijk. Daarvoor is de zonnetechnologie nog simpelweg niet goed genoeg, of gewoon: veel te duur.

Het is een lastig dilemma: het conventionele idee dat Afrika óns pad van ontwikkeling moet volgen, kán bijna niet zonder fossiel. Het alternatieve, groene pad, is aantrekkelijk, maar levert minder snel welvaart op voor miljoenen mensen die nu nog in extreme armoede leven.

Maar net als ik denk dat ik te vroeg heb gejuicht, begint ook Min over de telecomsector – en de leapfrog.

Brian: In some ways, this is not entirely different from the challenge of providing telephone access. For decades, Africa lagged much of the Western world in terms of access to telephone communication, when telephones were based on lines and landlines. But the advent of mobile phones allowed a lot of Africa to leapfrog all of these technical issues Zie bijvoorbeeld deze studie over de opkomst van mobiele telefonie in Afrika. and move into a realm now, where access rates are just as high as many other parts of the world.

Maite: But if you extend that telephone analogy into the future, then that would mean probably off-grid is a better solution.

Brian: Yeah, that’s a, that is a very provocative thing to consider. We may get there. We may get there. I think you’re probably right, if you thought about the first mobile phones that arrived on the continent in the 1980s, probably there was a sense that this was a completely inadequate, the quality of the cell phone signal and how expensive the phones were and how clunky the technology was, how unreliable the batteries were. There was probably a period of years and years in which there was a lot of uncertainty as to whether this was better than a reliable landline phone.

But of course, eventually things changed. So that may be an indicator of what the future might look like with renewable energy. There have been some dramatic improvements in solar technology over the last decade. Lees ook: ‘Nuon bouwt een windpark zonder een cent subsidie. Welkom in een nieuw energietijdperk’. And so there’s no question that this is going to improve dramatically.

We’re not there yet, however. And so the question is: what to do during this transition period where countries still have this incredible demand and need for reliable energy? And the existing renewable solutions like solar and wind, they’re not yet at the point where they’re going to be able to solve the current problems. In Nederland speelt deze discussie ook. Biomassa wordt hier als een soort ‘transitievorm’ ingezet, om geleidelijk over te stappen van olie en gas naar zon en wind.

We zijn er nog niet. Ja, zonne-energie en mini grids zitten boordevol potentie. Maar vooralsnog is de techniek niet goed genoeg om grootschalige welvaartsgroei te ondersteunen. Het is een beetje pessimistisch misschien, maar ik snap Mins vraag wel: wat doen we in de tussentijd? Wat doen we terwijl we wachten op die échte zonne-revolutie?

Maite: Okay. So tell me where we are.

Rotimi Thomas: So we are at the headquarters of the Acumen Fund, Hier vind je de website van het Acumen Fund. West Africa, and they are a global impact investor investing in impact businesses around the world, but also in Africa.

Maite: And we’re here because you installed something here.

Dit is Rotimi Thomas, directeur van Aspire Power Solutions, Dit is de website van Aspire Power Solutions. nog zo’n hippe energie-start-up in Lagos.

Rotimi: Yeah. So as you know, power is a nightmare in Nigeria. And so we are a service provider that blends grid electricity with alternative power solutions together into one seamless service for the end user. So we’ve got batteries and we’ve got solar panels on the roof. We’ve got an intelligent inverter Hier lees je hoe een inverter (omvormer) werkt. and we’ve got an overall control system that manages everything.

Rotimi mag dan ook een jonge Nigeriaanse ondernemer zijn in de energiesector – hij is van een andere geloofsovertuiging dan mensen als Ifeanyi. Ik kan hem misschien het beste omschrijven als een gevallen solar-jehova.

Jarenlang verkondigde hij het solar mini grid-evangelie. Maar hij kwam voor hetzelfde onvoldongen feit te staan als Brian Min net aan mij beschreef: het is een evangelie gebaseerd op toekomstmuziek. Op technologie die nog verder moet ontwikkelen en eigenlijk de huidige problemen nog niet kan oplossen. En Rotimi is ongeduldig. Hij wil Nigerianen nu aan een betere elektriciteitsvoorziening helpen.

Maite: Was there—was there a particular moment when you thought: ‘Oh shit, solar isn’t going to work?’

Rotimi: Well, I—it’s not that I don’t believe solar is not going to work. It’s gonna work, but...

Maite: But not right now.

Rotimi: ...As part of—as part of a mix.

Maite: Yeah, ok.

Rotimi: It—it works alright, like this building is being powered off of it, but it’s working as part of a mix and that’s where I think...

Maite: Okay, I guess the moment was: ‘Oh shit! I do need a generator’ .

Rotimi: Haha, I do need a generator. You know, we started just installing solar systems and we thought solar was going to save everyone in the country. But the mistake a lot of people make when they’re doing these solutions, they are trying to push onto customers: ‘You must go solar’. We started this way and we looked at the data and honestly speaking, we just said: ‘It’s not true that in Nigeria in this climate, 365 days a year, you can rely on a solar system.’ It produces a very bad experience. Why? Because we have about four, five months of rainy season. Dit onderzoek gaat dieper in op de potentie voor zonne-energie in Nigeria. And so when there’s no solar being produced, what do you do? And the grid is not available. You’re stuck. And so we integrated the generator for that purpose. So that now enables full reliability, and they can operate without this issue of: ‘oh the batteries are not full, the sun’s not available.’ It’s really a smart system that’s working together.

Rotimi biedt met zijn bedrijfje dus oplossingen die uitblinken in realpolitik. Zon wanneer het er is, NEPA wanneer het er is, en if all else fails een generator. En zo heb je als klant altijd elektriciteit, op de meest duurzame en goedkope manier.

Maite: Can you show me what the system looks like?

Rotimi: Sure. Yeah, let’s take a look.

We lopen achter het kantoorgebouw langs – onder de brandtrap staat een flinke rij knipperende apparaten, een soort autoaccu’s. Dit zijn de batterijen.

Maite: That does look like a lot of batteries.

Rotimi: Yeah. This is actually quite small. And it needs to be cleaned up, but yeah.

Maite: It’s one, two… eight.

Rotimi: Exactly—yeah. This is eight batteries. So this—this will provide about 19.2 kilowatt hours of electricity. But we...

Maite: What does that mean? What can you power with that?

Rotimi: We can power two-three air conditioners with it, the lights, the fans, all the laptops, the TVs in the building, the fridge.

Maite: Okay.

Rotimi: And so those are the inverters. They convert the solar electricity and the grid electricity and generator electricity. They convert it into electricity that can be stored in the batteries. And then when the electricity needs to come out of the batteries and go into the building, it does that.

Maite: It sounds so convenient.

Rotimi: Well, I mean, because the experience is a nightmare when you don’t know anything about power. Imagine trying to fix a generator if it has a problem, it’s like a car. Then imagine if you put the wrong fuel in your generator, it can go bad. If you have an old generator, it produces more emissions than new generators do. So how do you know that you’re doing the right thing there?

The solar systems, they’re really good, but they’re finicky as well. The technology is not perfect, it has protective measures that are built in. So when you’re dealing with a grid like Nigeria, where you have high voltage, bad frequency, everything, the devices often try to protect themselves. So they shut down frequently. And so it’s really not an install-and-walk-away thing. You need someone that’s in there, that is really like your power concierge. So that’s what we provide them is a power concierge service. So we make it more convenient for people.

Die stroomconciërge hoeft overigens niet constant aanwezig te zijn bij de klant: de software van Rotimi’s bedrijfje schakelt volautomatisch over naar de meest geschikte stroombron. In een app kan je als klant precies zien hoeveel je wanneer van welke energiebron hebt gebruikt.

Binnen laat Rotimi me de app zien. De manager van het kantoor kijkt mee.

Rotimi: They’ve been getting a bunch of consumption...

Maite: Oh so that’s—so, so we’re seeing...

Rotimi: So you’re seeing...

Maite: These bars.

Rotimi: ...What the source of energy is. So between the batteries and the grid and the solar, they’ve been using that the whole week. The day they turned on the generator was today.

Manager kantoor: Was today, yeah.

Maite: What did you do on Wednesday to use so much energy?

Manager kantoor: Haha, we actually don’t know, because Wednesday we were only two in the office, so I’m like looking at it as well...

Het enige wat me dwars blijft zitten aan de oplossing die Rotimi aanbiedt, is die generator. Is dat nou echt nodig, zo’n smerig ding? Of kun je ook af met, bijvoorbeeld, meer batterijen?

Maite: Why is it that it doesn’t work with just sustainable sources yet? Why do you still need that dirty generator?

Rotimi: The dirty generator. Yeah. You still need the generator, because it provides an important service, which is reliability. It can ramp up very quickly. It can ramp down very quickly and it can run for days if you have the fuel.

Maite: Yeah.

Rotimi: The problem we see with energy storage, it’s really expensive. If I take a comparable battery that can produce the same amount of power, it will only last a few hours. And if we want to make it last for a really long time – six hours, twelve hours – you need many batteries. And when you talk about buying many batteries that are probably going to be replaced within two and a half years...

Maite: Because they spoil.

Rotimi: They get, you know, they get ruined, or if you’re lucky and you get a lithium battery. But the lead battery, which is cheaper, will definitely get ruined within two and a half years. And so the only alternative power generation source today that can, within a very small area, produce all the energy you want, is a generator.

The real issue we have is how inefficient these things are installed in everyone’s homes, offices. And so if we can make them smarter, if we can make them more accountable, more cost-efficient as well. I think we can at least solve like 40-50 percent of the emissions issue.

50 procent mínder uitstoot van dezelfde hoeveelheid generators? Ik ben wel weer geprikkeld. Rotimi legt uit dat er twee redenen zijn dat generators nog zo smerig zijn. Ten eerste: ze zijn te oud. Nieuwere generatoren zijn zuiniger, én schoner. Deze studie zet enkele manieren op een rij om oudere generatoren milieuvriendelijker te maken.

Rotimi: Like, if you were in the Netherlands, you would have regulation that a car of a certain age that doesn’t meet certain emissions tests must be removed from the road. That’s one of the places you should start, is regulate that even if you’re using a generator. You can only use generators that pass certain tests.

En ten tweede: mensen kopen veel grotere generators dan ze nodig hebben. En dus stoten die enorm veel uit, terwijl ze energie produceren die niet gebruikt wordt.

Rotimi: So they make a mistake.

Maite: They buy generators that are way too big for their needs.

Rotimi: Oversized. Yeah.

Als je niéuwere generatoren slímmer gaat gebruiken, dan is de generator zo erg nog niet, zegt Rotimi. Want wat vaak wordt vergeten door de solar-jehova’s, meent hij, is dat de ervaring van consumenten in Afrika centraal moet staan. Duurzaam is belangrijk, natuurlijk, maar het moet wel zorgen voor elektriciteit die krachtig en betrouwbaar genoeg is om het land ook écht te ontwikkelen.

Rotimi: And so I think that’s really what I—Nigerians and Africans are after, is a better energy experience. I think we’ve gotten it wrong with trying to force on them that what they need is only renewable energy solutions. That’s not true. They want electricity, they need it to power their ambitions and we need to integrate renewables as part of powering those ambitions.

None of the Western countries scaled on intermittent energy access. They scaled on coal electricity, you know, cheaply powering their ambitions. You only get cheap electricity when you efficiently use a power source to power millions of people.

So we, the indigenous people that are here, that want the same experiences everyone else is having with electricity globally, I think we need to be saying: ‘Yes, we understand renewable energy technology. But please keep in mind, these are the experiences that we’re after.’

Wanneer het dus pas écht interessant wordt, denkt Rotimi, is als het niet meer ieder voor zich is. Als de energie die nodig is om de gaten van het net te dichten – of die nu van zon of van generators komt – op een slimme manier gedeeld wordt.

Rotimi: So our belief now is that we should move away from these standalone individual systems for one office and one household, and instead try and aggregate demand in districts, go to people’s roofs and say: ‘Hey, look, you’re not using your roof. Why don’t you lease it to me? You have a big generator that’s working at 20 percent efficiency. Why don’t you let me rent that from you and connect other people in the area into it?’

Rotimi schetst een toekomstbeeld dat misschien minder eenduidig is dan dat van de zonne-evangelisten – het gaat niet over plotsklaps groen, maar over slim delen, uitfaseren en een stapsgewijze transitie.

Rotimi: So our vision of power in the medium term in Nigeria is smart, distributed energy systems that serve clusters of people instead of everyone having their own standalone system.

Solar will expand rapidly. As storage becomes cheaper, especially lithium storage, it will almost phase out the generator. The grid will produce more electricity, but there will still be blackouts. But I think, all of these things working together in the next five years, if you come to Nigeria, I think it will be much different situation than it is today. So we are leapfrogging because we have to.

Maite: Thank you so much.

Rotimi: Yeah, yeah.

Maite: It was super interesting.

Rotimi: Yeah, yeah.

Maite: I really liked this.

Rotimi: How do you know so much about power?

Ik kan een lach hier niet onderdrukken – bijna een jaar geleden had ik niet gedacht dat iemand mij ooit zou vragen hoe het kan dat ik zoveel van elektriciteit weet. Nog steeds niet eigenlijk – ik werk nu al maanden aan dit verhaal, en het duizelt me nog regelmatig.

Stroom is zo banaal, en zo complex tegelijk. Telkens als je denkt: ja, dát is de oplossing, duiken er weer een paar mitsen en maren op. En telkens als ik denk dit land beter te begrijpen, word ik ook weer verrast.

Toen ik meer dan een jaar geleden begon met dit onderzoek – toen corona nog gewoon een Mexicaans biertje was...

Bill Newlands (CEO Constellation Brands): There is no, and I mean zero, connection between the coronavirus and this perfectly refreshing, great tasting, germ free Corona beer.

… en ik nog geen idee had hoe ik moest opnemen voor een podcast...

Maite: Oh hold on. Ah, I think we’re gonna have to start again.

Mahmud Suleiman (hoofd strategie Kaduna Electric Distribution Company): Oh oh.

Maite: Oh oh, yes, oh oh indeed.

…toen was ik vooral gedreven door mijn eigen frustratie. Het wachten op elektriciteit stuurde mijn levensritme, het domineerde mijn gesprekken, het bepaalde of ik wel of niet goed sliep, of ik deadlines haalde en of ik geld dat ik liever aan iets anders had uitgegeven, in mijn generator moest pompen.

Weet je nog, mijn pavlovreactie op dit geluidje?

Maar al snel werd deze zoektocht veel meer dan dat. Want de frustratie die ik dagelijks ervaarde, strookte niet met wat ik óók dagelijks om me heen zag: een bruisende metropool, start-ups, ondernemingszin, Ubers, kunstgaleries, festivals, hoogbouw, brunchcafés, dikke auto’s, glimmende jachten, geld.

En dus werd de zoektocht achter mijn stopcontact er een naar het hart van dit land – naar de vraag hoe het kan dat zo veel pracht en praal náást zo veel chaos kan bestaan. Hoe zo veel geld en zo veel armoe er tegelijk kunnen zijn. En hoe mensen er het beste van maken, terwijl de basics van een samenleving gewoon niet functioneren.

Ik heb antwoorden gevonden op die vragen – dan dacht ik even het licht te zien – maar het waren nooit sluitende. Op technisch niveau kan ik nu knelpunten aanwijzen: gasverspilling, onbetaalde rekeningen van energieleveranciers, het gebrek aan meters, een stroomprijs die zo laag is dat er geen onderhoudsgeld is voor transmissielijnen.

Maar interessanter dan dat waren de systemen die ik daaronder aantrof: een gebrek aan vertrouwen bij burgers in elke instantie die mooie beloftes doet over de toekomst, een elite die in het dagelijks leven geen last heeft van de gevolgen van de slechte stroomvoorziening, gevestigde belangen van mensen die geld verdienen aan de status quo.

En zodra ik naar oplossingen ging zoeken, kwam ik telkens uit op kip-of-ei-vragen. Moeten mensen meer gaan betalen voor hun stroom, of moeten ze dat pas doen als er een betere dienst geleverd wordt? Moet de regering eerst laten zien dat ze iets kunnen verbeteren voor de bevolking, of moeten burgers dat eerst eisen van hun regering?

Door een duik in het Nigeriaanse stroomnet kreeg ik ontzag voor iets wat ik mijn hele leven voor lief heb genomen: mijn stopcontact. Want er mag op zó veel plekken in het net – in al die schakels – niets misgaan. Zodra het net ergens uit balans is, vliegt de stroom eruit.

En zo is dat natuurlijk ook met het web van een samenleving: dat hangt aan elkaar van kippen en eieren die steeds in balans moeten zijn. Anders heb je geen samenleving, maar chaos.

Ik heb dan ook vaak gedacht hoe bijzonder het eigenlijk is dat bij ons in Nederland zo veel wél werkt. En tegelijk: dat juist die luxe, dat supernet en die gladgestreken samenleving, ons ervan weerhoudt veranderingen door te voeren die noodzakelijk zijn voor de planeet. Want vergis je niet, in Nederland staan we óók voor gigantische uitdagingen in ons stroomnet. De Nigeriaanse overheid lijkt aan alle kanten te falen op stroom, maar heeft de Nederlandse regering het nou helemaal op orde?

YouTube

Arjen Lubach: Vorige week is Nederlands grootste windmolenpark op land geopend in de Wieringermeer, bovenin Noord-Holland. Dat zijn 82 windmolens van 180 meter hoog. Dat is vet, hè? Kijk, de hoeveelheid groene stroom die het park produceert is gelijk aan het verbruik van 370.000 huishoudens. En weet je voor hoeveel huishoudens die stroom gaan leveren? Nul!

YouTube

Thierry Baudet: De kern van wat ik vanavond wil vertellen komt hierop neer: zonnepanelen en windmolens kunnen nooit in onze energiebehoefte voorzien. [...] Het obsessief af willen van fossiel is onnodig, onhaalbaar, economisch desastreus en niet realistisch.

NOS Journaal: Vorige week vrijdag besloot het kabinet om drie enorme windmolenparken in zee te bouwen. Op diezelfde dag werd dit rapport naar de Tweede Kamer gestuurd. Een kosten-batenanalyse waaruit blijkt dat wind op zee de maatschappij de komende tientallen jaren niets oplevert, maar geld kost.

‘Uiteindelijk zijn de maatschappelijke kosten hoger, vijf miljard, dan de maatschappelijke baten. Dus daarmee gaat de maatschappelijke welvaart in Nederland erop achteruit.’

Die wet van de remmende voorsprong, en de leapfrog – is dat frame niet een totaal gebrek aan mijn verbeelding? Lees ook: ‘De grote duurzame verbouwing van Nederland kan een feest worden, zegt deze landschapsarchitect’ Ze suggereren eigenlijk maar één manier om naar vooruitgang te kijken – één pad, waarop je kunt voorlopen, of kunt achterlopen. Een pad van zware industrie, schaalvergroting in de landbouw, het uitbreiden van vliegverkeer. Maar dat zijn ook juist de dingen die onze ontwikkeling in Nederland nu in de weg staan – en die onze planeet kapotmaken.

Als het Nigeriaanse stroomweb me één ding leert, is dat er misschien wel meerdere paden zijn naar vooruitgang. Paden die we misschien nog niet kennen.

Ik voel me niet wanhopiger dan voordat ik aan deze podcast begon – eerder hoopvoller. Want een paar dingen spreken ontegenzeggelijk vóór een revolutionaire energieverbetering voor Nigerianen in de komende vijf jaar: het is een gigantische markt, waar hoe dan ook veel geld verdiend kan worden; er zijn genoeg slimme koppen bezig met oplossingen, duurzaam of niet; en het net als bron van elektriciteit is geen heilige graal meer, zelfs niet voor de overheid.

Als me één ding is bijgebleven, dan is het dat mensen dit systeem vormen. En dat mensen dus ook bepalen of het werkt. Mensen, meervoud, en ja, die zullen dus allemaal dezelfde kant op moeten gaan, anders komen ze niet vooruit. Maar toch, mensen kunnen dat. Zeker als dat betekent dat het leven voor iedereen beter wordt.

Never Expect Power Always is een productie van De Correspondent, gemaakt door Jacco Prantl en mij, Maite Vermeulen. Eindredactie: Jelena Barišić, HP van Stein-Callenfels en Anna Vossers. Redactie: Lynn Berger, Thomas Oudman en Valentijn de Hingh.

Onze recordist in Lagos:

Eniayo: Eniayo Oluwaseyi Olawale popularly known as Softmix.

Factcheck en wandelende encyclopedie, die ons er net op tijd op wees dat een stopcontact in Nigeria niet twee maar drie gaatjes heeft: Riffy Bol.

De man die deze serie eigenhandig van een prachtig logo, een geanimeerde trailer en een website vol infographics Bekijk de website met infographics hier voorzag: Luka van Diepen.

En de vrouw die dat alles tot diep in de nacht bij elkaar hackte: Heleen Emanuel.

We hadden deze serie niet kunnen maken zonder de oren, het geduld en het vlijmscherpe commentaar van Anna Vossers en Valentijn de Hingh.

Meer verdieping over dit onderwerp vind je op decorrespondent.nl/nepa. Ga hier naar de speciale pagina over ‘Never Expect Power Always’. En daar vind je ook een link naar een Spotify-afspeellijst Hier vind je de afspeellijst. waar je alle geweldige Nigeriaanse muziek kunt vinden die in deze serie voorkomt.

Heb je met plezier geluisterd en ben je nog geen lid van De Correspondent? Word dat dan snel! Alleen met jouw steun kunnen we verhalen als deze blijven maken. Je bent al lid voor 7 euro in de maand. Ga naar decorrespondent.nl/wordlid. Word hier lid van De Correspondent! Dank je wel voor het luisteren!