Dit was een van de koelste zomers van de rest van je leven

De zomer van 2022 was de op een na warmste ooit gemeten op het noordelijk halfrond. Wereldwijd sneuvelden tientallen hitterecords. Toch was dit een van de koelste zomers van de rest van je leven.

Want nu de aarde opwarmt, worden de warmste dagen steeds warmer. Hittegolven komen vaker voor en duren langer. Er verdampt meer water, waardoor droogtes heviger worden en de kans op bosbranden toeneemt. Omdat warmere lucht meer waterdamp kan vasthouden, neemt ook het aantal plensbuien toe, en daarmee de kans op overstromingen.

Dus als je het gevoel hebt dat de wereld onherbergzamer wordt, het weer vijandiger: dat klopt. De bosbranden in Zuid-Frankrijk, de laagwaterstand in Duitsland, de snikhete zomernachten in Nederland: het lijken extreme uitschieters, maar ze zijn onderdeel van een wereldwijde trend. Alleen door die gebeurtenissen in samenhang te bekijken, kun je écht zien hoe de aarde door ons toedoen verandert.

Daarom hebben we hieronder 220 extreme gebeurtenissen van de afgelopen zomer verzameld. Samen geven ze een indringend beeld van de impact die klimaatverandering nu al heeft. 

Natuurlijk is extreem weer van alle tijden. Maar dat er deze zomer zo veel uitschieters waren, en dat ze zo ongenadig waren, komt maar door één ding: de mensheid heeft de planeet 1,1 graad opgestookt.

Ervaar de zomer van 2022, en stel je voor dat dit pas het begin is. Zolang we broeikasgassen blijven uitstoten, neemt de ontwrichting toe.

Klimaatverandering is geen abstract of toekomstig probleem, het is wat je net hebt ervaren. Het is een opeenstapeling van extremen en verpulverde records, vaak met ingrijpende gevolgen die nog jarenlang doorwerken.

Oogsten worden schraler, zorgverlening en onderwijs worden verstoord, mensen verliezen hun naasten, hun huis, hun inkomen en hun land.

Is alles de schuld van klimaatverandering? Natuurlijk niet. Van individuele weersextremen kun je zelfs nooit zeggen dat ze volledig en alleen door klimaatverandering veroorzaakt zijn. Daarvoor is de wereld te complex.

Een hittegolf ontstaat bijvoorbeeld niet alleen door hoge temperaturen (waarschijnlijker door klimaatopwarming), er moet ook een hogedrukgebied zijn (een toevallige weersomstandigheid). Als een gebied uitdroogt, wordt een hittegolf waarschijnlijker. Als er veel asfalt ligt ook. 

Ook bij zware regenval, overstromingen, droogte en branden spelen toeval en lokale omstandigheden een belangrijke rol. Wie het kwetsbaarst is, wordt niet bepaald door het klimaat, maar door beleid en armoede.

Maar de trend is onverbiddelijk: klimaatopwarming maakt ontwrichtende uitschieters waarschijnlijker én heviger. De wereld zou er deze zomer niet zo gehavend uit hebben gezien als we de planeet niet warmer hadden gestookt.

De toekomst? Verwacht meer extreme hitte, meer zware regenval en meer periodes van ongekende droogte. Wanneer er in de toekomst overstromingen of droogtes optreden, zullen ze heviger en schadelijker zijn dan nu, dankzij klimaatverandering. Uitschieters die je nu eens in de driehonderd jaar verwacht, zijn rond 2040 op 20 procent van het aardoppervlak ‘normaal’.

De mensheid moet zich aanpassen aan de nieuwe klimaatwerkelijkheid, en dat doen we ook al. Maar dit kan nooit alle pijn wegnemen, en nooit voor iedereen. Zonder een substantiële vermindering van de uitstoot en een verlaging van de hoeveelheid CO2 in de dampkring blijft het dweilen met de kraan open.

Dit was een van de koelste zomers van de rest van je leven. Met snelle, massale en verregaande verduurzaming kunnen we zorgen dat de opwarming niet veel verder uit de hand loopt. Het alternatief is dat steeds meer dorpen, steden, akkers en natuurgebieden ’s zomers wegbranden, overstromen en uitdrogen.

Methode

De extreme weersgebeurtenissen op de wereldkaart zijn geselecteerd met behulp van Google Alerts, nieuwsmedia, sociale media en sites van instanties als Copernicus, het programma voor aardobservatie van de Europese Unie. Het overzicht is zo volledig mogelijk, maar hiaten zijn onvermijdelijk omdat niet over iedere extreme weersgebeurtenis een nieuwsbericht verschijnt in voor ons doorzoekbare media.

De data hebben betrekking op de meteorologische zomer (de maanden juni, juli en augustus) op het noordelijk halfrond. Niet te verwarren met de astronomische zomer, die op 21 juni begon en eindigde op 23 september.

Iedere gebeurtenis is op basis van minstens twee nieuwsbronnen gecheckt, maar de feiten in de nieuwsbronnen zelf zijn niet onafhankelijk geverifieerd.

De begeleidende tekst is deels gebaseerd op een vergelijkbaar artikel uit 2021. De definitie van ‘hittegolf’ verschilt per land, en ook droogtes komen in vele soorten. In deze publicatie komen de definities van een ‘hittegolf’ en ‘droogte’ overeen met de manier waarop die in de verschillende landen of geraadpleegde artikelen worden gebruikt.

Een deel van de vermelde hitterecords moet op het moment van publicatie nog geverifieerd worden door het relevante nationale meteorologische instituut, wat in zeldzame gevallen tot een correctie kan leiden.

De meeste schattingen van het totale afgebrande oppervlak in Europa dit jaar komen van het European Forest Fire Information System (EFFIS) en zijn bijgewerkt tot half september.

Wij hebben ons ingespannen om alle rechthebbenden van video’s te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.

Correctie 28-09-2022: In een eerdere versie stond dat deze zomer niet één kouderecord was gebroken. Dat moest zijn: niet één regionaal kouderecord. Lokaal zijn wel recordkoude dagen gemeten tijdens de zomer.

Credits

Tekst: Jelmer Mommers

Dataverzameling: Riffy Bol en Jelmer Mommers

Ontwerp: Irene Stracuzzi

Art direction: Isabelle van Hemert

Development: Peter Goes en Sterre Sprengers

Beeldredactie: Isabelle van Hemert en Veerle van Herk

Projectmanagement: Isabelle van Hemert en Coco Gubbels