Het opvoeden van je eerste kind betekent ook de herbeleving van je eigen kindertijd. Al is het maar omdat je je kinderboeken weer van een stoffige zolder tevoorschijn haalt. Voor mij betekent dat een hernieuwde kennismaking met stapels oorlogs- en verzetsliteratuur.
Snuf de Hond, Reis door de Nacht, Oorlogswinter, Nacht und Nebel: de wereld van de volwassenen werd voor mij als kind ontsloten door verhalen over moedige jongemannen en kranige jongedames in tijden van bezetting.
Het zijn verhalen die intussen door verschillende generaties lezers zijn verslonden en voor velen als moreel kompas hebben gediend. Fout, dat waren de bezetters en degenen die met hen heulden. Goed, dat was iedereen die tegen de bezetting in opstand kwam. Eenduidigheid troef.
Veel van deze boeken gaan vast nog generaties mee. Toch zette de blik in mijn collectie kinderboeken me aan het denken: hoe zou een kinderboek over de actualiteit van 2014 er precies uitzien?
Ik doe een poging het me voor te stellen:
Vluchtwinter - Over de al twee jaar durende sage van ruim honderd asielzoekers die van kraakpand naar kraakpand trekken.
Tsja, dat wordt al snel veel te ingewikkeld. Want ja, wie is dan de held: de burgemeester die ze herbergt of de burgemeester die ze wegstuurt? En het lijkt haast onmogelijk voor een kind om je in te leven in de dilemma’s van wanhopige, getraumatiseerde mannen op een kluitje.
Horrorherfst - Over de lotgevallen van de 2.000 slachtoffers in Gaza.
Mogelijk, maar opnieuw: wie moet de held in dit verhaal zijn? De Hamascommandant die zijn wapens in een school vol kinderen verstopt heeft?
Arabische Lente - Een avonturenroman over hoe Nederlandse jongeren naar het verre Syrië reizen om een einde maken aan de wurggreep die dictator Bashar al-Assad op zijn eigen bevolking heeft.
Lastig, want Assad mag dan een schurk zijn: ook de milities waar deze jongens zich bij aansluiten zijn niet pluis.
Helden en schurken, ze zijn kortom nog niet zo makkelijk van elkaar te onderscheiden als je over deze zomer een kinderboek wilt schrijven.
Voor wie alleen de krant leest is het al ingewikkeld genoeg. Wie is de schurk: de Oekraïense separatisten, die hun krijgsgevangenen vernederen door ze door de straten van Donetsk te laten lopen? Of de Oekraïners zelf, die hun wapentuig aan de wereld tonen om te laten zien dat ze voor niets en niemand bang zijn?
En wie is de held: is dat de NAVO, die onder aanvoering van Amerika orde op zaken belooft te stellen? Of zijn dat juist de landen die de vanzelfsprekende suprematie van het Westen aan de kaak stellen?
Morele helderheid
Deze verwarring zet tegenwoordig overal de toon. Het zijn, en dat ligt niet alleen aan de natste maand augustus sinds mensenheugenis, dan ook buitengewoon grijze tijden. Toch waren ‘goed’ en ‘kwaad’ natuurlijk altijd al veel te ingewikkeld voor de verzetsromans uit mijn jeugd. De morele helderheid uit mijn kinderboeken was ook toen slechts iets voor morele helden. De echte geschiedenis staat in grijstinten geschreven; ieder zwart-wit-verhaal berust op fictie.
Naïviteit is een miskende deugd, die bij het volgen van het nieuws nogal van pas komt
Op het Italiaanse eiland Lampedusa kwam ik een aantal vrijwilligers tegen dat op het eiland een kinderbibliotheek voor eilandkinderen en vluchtelingen was begonnen. Ze wilden de migranti zo kennis laten maken met de Italiaanse taal, en hen helpen hun traumatische reis te vergeten.
Een kinderboek, dat lijkt wel het laatste waar je na zo’n gevaarlijke vlucht behoefte aan hebt. Toch bleek er op het hele eiland geen beter medicijn tegen trauma’s, verdriet en cynisme beschikbaar dan de boeken in deze bieb. Ze vonden dan ook gretig aftrek en de bieb werd een veelbezochte ontmoetingsplaats voor vluchtelingen en eilandbewoners, die elkaar verhalen vertelden.
Kinderboeken helpen ons misschien niet om de wereld te begrijpen, maar om te vergeten dat we dat ooit zullen kunnen. Dat is, zeker na een zomer als deze, een bevrijdende gedachte. Naïviteit is een miskende deugd, die bij het volgen van het nieuws nogal van pas komt.
Waar zou een kinderboek over die gewelddadige, komkommernieuwsloze zomer van 2014 dus over moeten gaan? Misschien wel gewoon over hoop. De eerste regels steel ik alvast van Augustinus: ‘Er was eens een vrouw, genaamd Hoop. Ze had twee prachtige dochters: Woede en Moed. Woede om de dingen zoals ze zijn. En Moed om te zien dat ze niet zo zullen blijven.’
En dat haar dochters dan nog lang en gelukkig blijven leven.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
