‘Niets getuigt in mijn ogen van meer lef dan iemand die verkondigt dat zijn of haar verhaal het verdient te worden verteld, vooral als diegene een vrouw schrijft Lena Dunham in de introductie van haar essaybundel Not That Kind of Girl, die zojuist is Practice what you preach: in haar eerste boek vertelt Dunham, de 28-jarige schrijfster, regisseur en actrice (die van ), haar verhaal. Uitgebreid, gedetailleerd en zonder zich ervoor te verontschuldigen.

Het boek was een hype nog vóór het geschreven was; niet alleen vanwege het voorschot van 3,7 miljoen dollar dat Dunham ervoor zou hebben gekregen, ook omdat de website Gawker het boekvoorstel twee jaar geleden lekte (en volstrekt belachelijk

Nu het er eindelijk is en Dunham is begonnen aan een internationale boektournee (volgende maand spreekt ze op een uitverkochte avond in zal de hype nog wel even doorgaan: weinig vrouwen zijn zo goed in het voortdurend genereren van controverse als zij.

Not That Kind of Girl bestaat uit essays, e-mails en lijstjes die gezamenlijk verslag doen van Dunhams leven. Opgroeien als angstig, neurotisch kunstenaarskind in Manhattan, studeren aan een elitair college, een reeks mislukte ‘relaties’ en haar eerste stappen in de film- en televisiewereld. De bundel wordt spottend gepresenteerd als zelfhulpboek, vandaar de ondertitel: ‘A young woman tells you what she’s

Ik voorvoel nu al mijn toekomstige schaamte

Als dat belachelijk klinkt, en zelfingenomen – Een zelfhulpboek! Memoires! Op haar 28ste! Van een gepriviligeerd persoon die nog nooit iets echt ergs heeft meegemaakt! – dan zal Dunham de eerste zijn om dat te erkennen. Die aanhalingstekens rondom ‘learned’ zijn nog maar het begin: ‘Ik voorvoel nu al mijn toekomstige schaamte dat ik me verbeeldde je iets te kunnen bieden,’ schrijft ze in haar introductie, ‘maar ook mijn toekomstige trots dat ik heb weten te voorkomen dat je een dure sapkuur probeerde of dacht dat het aan jou lag als de persoon met wie je een relatie hebt zich plotseling terugtrekt, afgeschrikt door de felheid van jouw persoonlijke opdracht hier op

Zie daar Dunhams bereidheid eerst en vooral zichzelf belachelijk te maken en de snedigheid en ironie die de hele bundel doorspekken.

Een stem. Van een generatie.

In de eerste aflevering van het eerste seizoen van zegt de door Dunham gespeelde hoofdpersoon Hannah Horvath, een verwende hipster die de ambitie koestert ooit een ‘book of essays’ te schrijven, dat ze denkt de stem van haar generatie te zijn – of in elk geval ‘a voice.’ Dat is Horvath inderdaad – en ook Dunham is zowel kind als vertolker van de digitale, ironische en zelf-reflexieve tijd.

In Not That Kind of Girl uit dat zich onder meer in een voorkeur voor lijstjes: hoofdstukken hebben titels als ‘Vijftien dingen die ik van mijn moeder heb ‘Dertien dingen waarvan ik inmiddels weet dat je ze beter niet tegen vriendinnen kunt en ‘Mijn top tien van gevreesde

‘Sharing is my first instinct’

Ze heeft ook een haast dwangmatige neiging om alles te delen: ‘sharing is my first instinct,’ schrijft ze. En ook: ‘Ik had van jongs af aan mijn ouders, zus, oma – iedereen die naar me wilde luisteren, eigenlijk – verteld wat me allemaal bezighield. Ik bewoon een wereld die bijna dwangmatig vrij van geheimen

Gevolg van die deeldrang:

  • een hoofdstuk waarin Dunham het eetdagboek deelt dat ze ooit bijhield in een poging af te vallen,
  • een hoofdstuk over haar gekantelde baarmoeder,
  • hoofdstukken over haar ontmaagding,
  • over de keer dat ze ‘bijna lesbisch was,’
  • en de keer dat ze seksueel misbruikt werd.

Alles wordt met humor, erg gedetailleerd beschreven. Kijkers van Girls zal het allemaal redelijk bekend voorkomen – met als verschil dat Hannah Horvath een fictief personage is, terwijl in Not That Kind of Girl Dunham zelf aan het woord is (al waarschuwt ze wel: ‘I’m an unreliable narrator. Omdat ik bijna elk verhaal dat ik over mijn moeder vertel aanvul met iets wat ik erbij verzin. Omdat mijn zus beweert dat ik elke ‘gezamenlijke’ herinnering van ons uit mijn duim heb gezogen om indruk te maken op )

Humor en idealisme

Je kan veel van Not That Kind of Girl vinden. Dat het solipsistisch en narcistisch is. Oppervlakkig en hysterisch. Verwend gebrabbel.

We hebben onze beroemdheden het liefst zo menselijk mogelijk, onze geheimen het liefst gedeeld

Je kan de essays zien als een oefening in radicale transparantie, en daarmee als symptomatisch van deze tijd, een tijd waarin we onze beroemdheden het liefst zo menselijk mogelijk hebben en onze geheimen het liefst gedeeld.

Je kan diezelfde openheid ook interpreteren als een preemptive strike: ik vertel je alles over mij, want dan kun je me nergens meer op pakken. Ik neem je alle munitie uit handen, sterker nog: ik win je voor me, want deze ontwapenende openheid is charmant, ze maakt me minder bedreigend en meer zoals jij.

Het eerdergenoemde eetdagboek bijvoorbeeld, wordt voorafgegaan van de disclaimer dat het ‘tot nu toe het geheimste en gênantste document [was] op mijn computer, dat ik beter had beveiligd dan mijn lijst met wachtwoorden en het overzicht van mensen met wie ik seks heb

Zelf vond ik Not That Kind of Girl vooral erg grappig. In een essay over naaktheid bijvoorbeeld, bekijkt ze de zelfportretten die haar moeder door de jaren heen maakte (‘mijn moeder heeft de selfie uitgevonden’). Op een foto toont haar moeder haar ongeschoren oksels, ‘a look I regret knowing that my father enjoys.’

En er spreekt, ondanks alle ironie en egocentrisme, een lief idealisme uit Not That Kind of Girl. Zo schrijft ze in datzelfde essay over naaktheid: ‘Alles wat ik vanaf jonge leeftijd had gezien, van 90210 tot en met The Bridges of Madison County, heeft ervoor gezorgd dat ik dacht dat seks een tenenkrommende, in warm licht gedoopte gebeurtenis was waarbij twee losers met een prachtige huid en vochtige ogen tegelijkertijd klaarkwamen door alleen maar in elkaars gezicht te

Ons beddengoed deugt niet, onze bewegingen deugen niet, onze lichamen deugen niet

Zulke beelden, schrijft Dunham, zijn niet alleen ‘gross;’ ze zijn ook gevaarlijk. Want voor duizenden, zo niet miljoenen tieners schetsen ze een totaal onrealistisch beeld van seks, liefde en het lichaam. ‘Door zowel porno als romcoms wordt ons luid en duidelijk aan het verstand gebracht dat we het allemaal verkeerd doen. Ons beddengoed deugt niet. Onze bewegingen deugen niet. Onze lichamen deugen In haar eigen serie wilde ze dat anders doen: ‘I stripped down and went for it.’

Eigenlijk kan je Not That Kind of Girl opvatten als het resultaat van diezelfde missie, maar dan nog breder opgevat. In onze dagelijkse, door media vormgegeven wereld, krijgen we een onrealistisch, onhaalbaar en gelikt ideaalbeeld voorgeschoteld van het leven, van mensen, van vrouwen. Lena Dunham is hier om al die nonsens te onkrachten met al haar naakte, rauwe en gênante ongemakkelijkheid.

Dat is op zichzelf niets nieuws, maar Dunham gaat beduidend verder dan de celebrity’s die, in zogenaamd openhartige interviews, verklappen dat ze weleens een hele zak chips leegeten en op zondag soms ook heel de dag in een joggingpak op de bank zitten. En of dat nou voortkomt uit Dunhams compulsieve neiging om alles te delen of niet, het blijft bewonderenswaardig.

Ga nu maar zitten en kop dicht

Uit het boek blijkt dat feminisme voor Dunham iets vanzelfsprekends is: in tegenstelling tot veel andere feministische schrijvers voelt ze zich niet geroepen het uitgebreid te verdedigen, of een eigen definitie van het begrip uit te spellen.

Wat moet volstaan is dit, uit haar introductie: ‘We mogen dan nog zo hard hebben gewerkt en nog zo ver zijn gekomen, toch spannen er nog steeds heel veel krachten samen om vrouwen wijs te maken dat ze onbeduidend zijn, dat niemand op onze mening zit te wachten en dat onze verhalen onvoldoende gewicht in de schaal leggen om ertoe te doen. Dat het schrijven van persoonlijke verhalen voor vrouwen niet meer dan een oefening in ijdelheid is en dat we blij mogen zijn met deze nieuwe wereld voor vrouwen en ga nu maar zitten en kop

Dunham weigert te gaan zitten en haar kop te houden. Waarvan akte.

Levenslessen om (vooral niet) op te volgen Not That Kind of Girl verscheen in Nederlandse vertaling bij Meulenhoff. Meer informatie vind je op de site van de uitgever Wie wil er nog vrienden zijn met de meisjes uit Girls? Bedenker en hoofdrolspeelster Lena Dunham verrast opnieuw met het derde seizoen van haar hitserie Girls (nu halverwege). Ze laat haar personages genadeloos diep zinken in zelfzucht. Aardig en aimabel worden ze er niet van, maar het levert wel een heerlijk en raak portret op van de twintigers van nu, schrijft Nina Polak. Lees Nina’s stuk hier terug

Feminisme is trouwens best een ding:

We should all be feminists De Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie bewerkte haar populaire TED-talk 'We should all be feminists' tot een essay. Naast een pleidooi voor meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen is het vooral ook een trotse omarming van het woord feminist. Waarom ‘feminist’ een woord is om voor te gaan staan Bad Feminist en Men Explain Things To Me Twee onlangs verschenen essaybundels proberen het debat over feminisme in de Verenigde Staten open te breken. Het is goed om het over arbeidsparticipatie te hebben, stellen zij, maar op een veel basaler niveau is de ongelijkheid tussen man en vrouw stukken nijpender. ‘Er zijn andere dingen waar ik liever over zou schrijven, maar dit beïnvloedt al het andere.’ Mijn bespreking ‘Elke 9 seconden slaat een man zijn vrouw’ lees je hier terug. The Flamethrowers De Amerikaanse schrijfster Rachel Kushner schreef met The Flamethrowers een fantastische roman over motorrijden, kunst en mannen die dingen uitleggen aan vrouwen. Eerder dit jaar is de Nederlandse vertaling verschenen en vertelde ze erover in Amsterdam. In deze roman leggen mannen vrouwen uit hoe ze moeten leven