De wondere wereld van online kunst

Al vanaf het prille begin van het internet zijn er kunstenaars die de artistieke mogelijkheden van het medium onderzoeken en kunstwerken maken die alleen online bestaan. Toch is online kunst verrassend lang een obscure nichestroming gebleven. Hoewel we dagelijks uren en uren op het internet doorbrengen, is het pas sinds kort dat galeries, musea en mainstream media ruimte bieden aan online kunst, en dan meestal nog in de marge.

Toch lijkt eindelijk het moment aangebroken dat online kunst niet langer genegeerd kan worden. Internet is here to stay en er is een generatie kunstenaars die niet beter weet dan altijd online te zijn. Het internet is met grote vanzelfsprekendheid verwoven met hun artistieke praktijk. De gevestigde kunstwereld wordt zodoende gedwongen om te onderzoeken hoe ze zich tot online kunst moet verhouden.

Zelf vind ik de wereld van online kunst vooral onoverzichtelijk en overweldigend. Tijdens mijn studie kunstgeschiedenis werd er geen enkele aandacht aan besteed. En als ik heel eerlijk ben, heb ik nog nooit online een kunstwerk gezien dat dezelfde ervaring gaf die ik heb wanneer ik in het echt word geconfronteerd met een briljant kunstwerk in een museum. De typische digitale beeldtaal lijkt het aan schoonheid te ontbreken, bovendien ben ik bijna altijd snel afgeleid wanneer ik achter mijn computer zit.

Toch vind ik het een extreem fascinerende wereld. Het doet denken aan de avant-gardes aan het begin van de vorige eeuw, toen kunstenaars allerlei volstrekt nieuwe dingen uitprobeerden, zoals stukjes krantenpapier op hun schilderijen plakken. Ook nu volgen kunstenaars technologische innovaties op de voet, om zich deze vervolgens eigen te maken. En ook nu gebeuren er dingen die nooit eerder zijn gedaan.

Anders dan in de offline kunstwereld zijn er geen poortwachters nodig die vooraf bepalen wat er tentoongesteld wordt en wat niet. Ook zonder musea, galeries en academies kunnen kunstenaars een publiek voor hun werk vinden. Hierdoor is het een heel spannend maar ook chaotisch veld: hoe herken je kwaliteit, wie pikt interessante kunstwerken eruit, welke kunstenaars gaan tot de gevestigde orde behoren? Zal de wereld van online kunst echt democratischer worden of zullen het toch de bestaande structuren blijven die ervoor zorgen dat een kunstenaar invloedrijk wordt, bijvoorbeeld door een show in het MoMA?

Voor De Correspondent wil ik regelmatig over online kunst schrijven, vanuit uiteenlopende invalshoeken. Zo wil ik graag spreken met onderzoekers die de geschiedenis van deze stroming in kaart brengen maar ook met kunstverzamelaars die websites aankopen of museumconservatoren die zich met de presentatie ervan bezighouden.

Het leuke aan deze vorm van kunst is dat de besproken werken meestal maar een muisklik verwijderd zijn, waardoor je een artikel bijna als een tentoonstelling kan beschouwen. En als lezers interessante online kunstwerken willen delen, kan de tentoonstelling onder het artikel gewoon doorgaan.