Hang kansarme meisjes ter decoratie in je voortuin op

Als ik je vertel dat Amerikanen mooie immigrantenmeisjes ter decoratie levend in hun voortuin ophangen, gruwel je waarschijnlijk. Begrip voor die materialistische barbaren? Nooit. Toch weet de auteur George Saunders dat wel op te roepen in zijn korte verhaal De Semplicadagboeken. Het is één van de tien indrukwekkende en vaak dystopische verhalen die schrijvers-schrijver Saunders in zijn bundel Tien December opnam. 

‘Schrijvers-schrijver’ omdat Saunders al jaren door zijn collega’s - van Dave Eggers tot Jonathan Frantzen en van Jennifer Egan tot David Sedaris - de hemel ingeprezen wordt. ‘Al jaren probeer ik iedereen aan George Saunders te krijgen,’ luidt de aanbeveling van Eggers op de cover van de Nederlandse vertaling. En dat lijkt met deze bundel te lukken.

Al op 3 januari van dit jaar riep The New York Times Magazine Tien December tot boek van het jaar 2013 uit. Ik ontdekte Bekijk het video-interview met Sedaris over Saunders het pas in september van dit jaar, toen David Sedaris het boek meenam naar Literaturfest. Sedaris bewondert Saunders omdat hij satire weet te schrijven over mensen met goede bedoelingen, iets waar satire niet altijd voor gebruikt wordt.

Over de Semplicadagboeken deed Saunders veertien jaar. Hij kreeg het idee in 1998 in een droom, vertelde Lees het interview met Saunders over De Semplicadagboeken in The New Yorker hij in 2012 enigszins beschaamd aan The New Yorker. De vorm die Saunders kiest voor zijn verhaal is het dagboek. Een dagboek van een worstelende middenstandsvader, die koste wat kost zijn dochters gelukkig wil maken. Al moet hij er geïmporteerde meisjes voor in zijn tuin ophangen.

De geschatte leestijd van dit verhaal is vijf kwartier. Mocht je die tijd nu niet hebben, klik dan op de bewaarknop rechtsboven (in de vorm van een bladwijzer) en ga er later eens voor zitten. Met tablet, of uitgeprint. Maar lees het, alsjeblieft, want een indrukwekkender verhaal kom je de komende tijd niet snel tegen.

 

De Semplicadagboeken

 

3 september

       Net 40 geworden en daarom besloten omvangrijk project te beginnen en elke dag in dit nieuwe zwarte cahier te schrijven dat ik net bij OfficeMax heb gekocht. Spannend idee dat ik over een jaar, bij tempo van één blz/dag, 365 blz zal hebben geschreven, en dat dan uniek beeld van leven en tijd voor kinderen & kleinkinderen zal zijn ontstaan, zelfs achterkleinkinderen, wie dan ook, iedereen is welkom (!) om te zien hoe het leven toen/nu werkelijk was/ is. Want wat weten we nou echt van andere tijden? Hoe kleren roken en rijtuigen klonken? Zullen mensen van later bijvoorbeeld weten over geluid van ’s nachts overvliegende vliegtuigen, omdat vliegtuigen tegen die tijd v.v.t. zullen zijn? Zullen mensen van later weten dat katten soms ’s nachts vochten? Omdat tegen die tijd een middeltje is uitgevonden waardoor katten niet meer vechten? Droomde vannacht over twee demonen die potje neukten en ontdekte dat het gewoon twee katten waren die onder raam aan het mvechten waren. Zullen mensen van later weet hebben van begrip ‘demonen’? Zullen ze ons geloof in ‘demonen’ grappig ouderwets vinden? Zullen er überhaupt nog ‘ramen’ bestaan? Interessant voor latere generaties dat zelfs een ontwikkelde academicus als ik soms badend in het zweet wakker werd, denkend aan demonen, mogelijk aan eentje onder bed? Enfin, wat zou het, ben niet van plan encyclopedie te schrijven. Als iemand van later dit leest, als u wilt weten wat een ‘demon’ was, zoekt u het maar op, in iets wat encyclopedie wordt genoemd, als die dan tenminste nog bestaan!
       Maar ik dwaal af, uit vermoeidheid, wegens die vechtende katten.
       Zal elke avond twintig minuten schrijven, moe of niet.
Dus welterusten alle latere generaties. Begrijp vooral dat ik iemand was zoals u, die ook lucht inademde en zijn beenspieren spande wanneer hij probeerde te slapen en die, als hij met potlood schreef, soms potlood naar neus bracht om eraan te ruiken. Hoewel jullie later misschien wel met laserpennen schrijven. Al hebben zelfs die waarschijnlijk nog wel een bepaalde geur. Ruiken mensen van later nog aan hun (laser)pennen? Nou, het is al laat en ik ga wat ver met mijn filosofische gespeculeer. Maar ik neem me hierbij voor elke avond ten minste twintig minuten in dit cahier te schrijven. (Als ik de moed verlies, gewoon denken aan hoeveel er na slechts één jaar voor het nageslacht zal zijn opgetekend!)

5 september

       Oeps. Dag overgeslagen. Druk, druk. Zal gisteren samenvatten.
       Gisteren hoop gedoe. Haalde kinderen van school en verloor onderweg bumper van Park Avenue. Noot voor latere generaties: ‘Park Avenue’ = automerk. De onze niet nieuw. De onze best oud. Behoorlijk roestig. Eva stapte in, vroeg wat ‘junkorama’ betekende. Op dat moment viel bumper eraf. Dhr. Renn, geschiedenisleraar, heel behulpzaam, pakte bumper op (N.B. Waarderend briefje sturen aan rector) en zei dat hij ook eens auto had gehad waar bumper af was gevallen, toen hij arm was, tijdens zijn studie. Eva verzekerde me dat het niet erg was dat bumper eraf was gevallen.
       Ik zei natuurlijk is het niet erg, waarom zou het erg zijn, zulke dingen kunnen gebeuren, ik kon er in elk geval niks aan doen. Beklijvend beeld van drie lieve kindertjes achterin met treurige, schuldige uitdrukking op gezichtjes, die bumper voorzichtig op schoot hebben. Uiteinde van bumper stak uit Eva’s raam en vandaag is ze verkouden, plus sneetje in hand van scherpe plek bumper. Dhr. Renn knoopte zakdoek aan uiteinde van bumper dat uit raam stak. Toen Eva zich hardop zorgen maakte dat we misschien zouden vergeten zakdoek terug te geven (‘Weet je, papa, wij zijn best slordig’) zei ik dat ik ons bepaald niet zag als slordig. En toen waaide zakdoek er onderweg naar huis natuurlijk af.
       Zoals altijd wist Lilly alles te relativeren door te zeggen: ‘Wie kan zo’n stomme bumper nou wat schelen, we gaan binnenkort, als we rijk zijn, sowieso een nieuwe auto kopen. Toch?’ Thuis bumper in garage gelegd. In garage grote dode muis gevonden, of kleine eekhoorn, krioelde van de maden. Met schep merendeel van eekhoorn/muis in vuilniszak gekregen. Veeg of vlek van eekhoorn/ muis achtergebleven op garagevloer, zoiets als olievlek met plukjes haar.
       Bleef naar huis staan kijken, somber. Dacht: waarom somber? Niet somber zijn. Als je somber bent, maak je iedereen somber. Vrolijk naar binnen gegaan, niks gezegd over bumper, eekhoorn-/ muisvlek, maden, toen Eva extra portie ijs gegeven vanwege bitse uitval tegen haar.
       Schat van een kind. Hart van goud. Als klein meisje een keer dood vogeltje in achtertuin gevonden en op glijbaan gezet, zodat het ‘ze papamama’ kon zien. Moest huilen toen we oude schommelstoel weggooiden, en beweerde dat hij tegen haar had gezegd dat hij zijn oude dag in kelder wilde slijten.
       Moet leven beteren! Aardiger zijn. Vanaf nu. Binnenkort zijn ze groot en wat een treurigheid als enige herinnering aan jou is aan knorrige zenuwlijder in ouwe brik.
       Verplicht doelijstje: uitgaven en inkomsten gelijktrekken. Keuringssticker halen voor Park Ave. Bumper vervangen. (N.B. voor mezelf: bumper vervangen nodig voor keuringssticker?) Eekhoorn-/ muisvlek weg boenen zodat kinderen zomertoneelstukjes in garage kunnen opvoeren.
       Doelijstje: kelder schoonmaken. (Kleine overstroming door regen van laatste tijd, waterschade aan dozen/verpakkingen die klaarstonden voor Kerst. Ook caviakooi dreef rond. Op wasmachine gezet. Kooi moet als ik de was doe weer tijdelijk in water worden gezet.)
       Wanneer zal ik voldoende vrije tijd/geld hebben om zittend op hooibaal maan te kunnen zien opkomen, terwijl mijn gezin slaapt in luxe villa? Zal dan gelegenheid hebben uitgebreid na te denken over zin van leven, enz. enz. Heb gevoel en heb ook altijd gevoel gehad dat dit en andere goede dingen ons te wachten staan!

6 september

       Enorm deprimerend verjaardagsfeestje vandaag bij Lilly’s vriendinnetje Leslie Torrini.
Huis is villa waarin gen. Lafayette ooit heeft gelogeerd. Torrini’s lieten ons Lafayettes kamer zien, nu hun ‘Speelkamer’. Plasma-tv, flipperkast, voetmassageapparaat. Twaalf hectare, zes bijgebouwen (ze noemen ze ‘bijgebouwen’): eentje voor Ferrari’s (drie stuks), eentje voor Porsches (twee, plus een die hij opknapt), eentje voor antieke draaimolen die ze met hele gezin (!) restaureren. Over beek tjokvol forel ligt rode oosterse brug, ingevlogen vanuit China. Met hoefafdruk uit een of andere dynastie. In voorkamer, naast Steinway, gipsafdruk van hoef uit nog vroegere dynastie, in hout van andere brug. Handtekening Picasso, handtekening Disney, jurk ooit gedragen door Greta Garbo, alles uitgestald in enorme mahoniehouten pronkkast.
       Moestuin wordt onderhouden door zekere Karl.
       Lilly: ‘Wow, deze tuin is zeg maar iets van tien keer groter als onze hele achtertuin.’
       Bloementuin, onderhouden door andere man, die vreemd genoeg ook Karl heet.
       Lilly: ‘Zou jij hier niet dolgraag willen wonen?’
       Ik: ‘Lilly, ha ha, doe niet zo…’
       Pam (mijn vrouw, heel lief, liefde van mijn leven!): ‘Wat, wat is er mis met wat ze zegt? Jij niet soms? Zou jij hier niet graag willen wonen dan? Nou, ik wel, hoor.’
       Voor huis op uitgestrekt gazon, grootste Semplica-opstelling die ik ooit had gezien, allemaal in het wit, witte boezelaars wapperend in de wind, en Lilly vraagt: ‘Mogen we er dichterbij?’
       Leslie, haar vriendin: ‘Dat mag wel, maar we doen het meestal niet.’
       Leslies moeder, in Indonesische sarong: ‘Wij doen dat niet, lieverd, omdat we het al zo vaak gedaan hebben, maar als jij het graag wilt… Dit is zeker allemaal heel nieuw en spannend voor jou?’
       Lilly, verlegen: ‘Ja.’
       Leslies moeder: ‘Ga maar, toe maar, geniet ervan.’
       Lilly rent erheen.
       Leslies moeder tegen Eva: ‘En jij, lieverd?’
       Eva staat verlegen tegen mijn been aan en schudt van nee.
       Op dat moment verschijnt vader (Emmett) met pas geschilderd been van draaimolenpaard in de hand, zegt ‘Etenstijd’, hoopt dat we van vers uit Guatemala ingevlogen zeilvis houden, gekruid met een zeldzame specerij die alleen in een heel klein gebied in Birma voorkomt, en die alleen dankzij smeergeld het land uit kon worden gekregen, en zegt ook dat hij voor de zeilvis een speciale vershoudkist heeft moeten ontwerpen en laten maken.
       Leslies moeder zegt dat de kinderen rustig later kunnen eten, in de boomhut. ‘We hebben speciaal tafelgerei gekocht. Wat we eerder in de boomhut hadden was Russisch, uit de tijd dat we daar woonden. Erg mooi, maar een beetje versleten. De kaarsenhouders waren ook uit de tijd. En met uit de tijd bedoel ik uit de tijd van de Romanovs.’
       ‘En sinds vorige week hebben we er eindelijk een kabelaansluiting,’ zegt Emmett.
       Hij wijst naar boomhut, die in Victoriaanse stijl is geschilderd en waar een puntdak op zit, een telescoop uitsteekt, en iets wat lijkt op een klein zonnepaneel op zit.
       Thomas: ‘Wow, die boomhut is dus wel iets van twee keer zo groot als ons hele huis.’
       Pam (fluisterend): ‘Geen “dus” zeggen.’
       Ik: ‘Och, ha ha, laat hem maar zeggen wat hij wil, laten we nou niet…’
       Thomas: ‘Die boomhut is twee keer zo groot als ons hele huis.’
       (Thomas overdrijft, zoals meestal. Boomhut is niet twee keer zo groot als ons huis. Meer iets van een derde van ons huis. Niettemin, ja: flinke boomhut.)
       Ons cadeautje was niet het allerergste. Hoewel mogelijk het minst dure (iemand had een mini-dvd-speler gekocht, iemand had een haarlok van een echte mummie (!) meegenomen), was het naar mijn mening wel het meest gemeende. Omdat Leslie (die teleurgesteld leek over de haarlok van de mummie, en dat ook zei, omdat ze er al eentje had (!)) volgens mij geraakt was door de eenvoud van ons setje aankleedpoppetjes. En hoewel we het toen we het kochten geen kitsch vonden, dacht ik toen Leslies moeder zei: ‘Les, kijk nou toch ’ns, kitsch of niet, zijn ze niet prachtig?’ Nou ja, misschien is het inderdaad kitsch, misschien was het wel zo bedoeld. Hoe dan ook, dit verzachtte de klap toen het volgende cadeau een kaartje voor de Preakness Stakes (!) was, omdat Leslie de laatste tijd erg in paarden geïnteresseerd was en tegenwoordig vroeg opstond om hun negen paarden te voeren, terwijl ze daarvoor pertinent had geweigerd hun zes lama’s te voeren.
       Leslies moeder: ‘Drie keer raden wie hier de lama’s voert.’
       Leslie (scherp): ‘Mama, weet je dan niet meer dat ik toen altijd yoga had?’
       Leslies moeder: ‘Hoewel, als ik eerlijk ben? Was het een zegen, een kans voor mij om te ontdekken wat voor prachtige dieren het zijn, na schooltijd, op de dagen dat Les yoga had.’
       Leslie: ‘Elke dag dus, die yoga.’
       Leslies moeder: ‘Volgens mij moet je gewoon vertrouwen hebben in je kinderen en erop vertrouwen dat hun aangeboren belangstelling voor het leven uiteindelijk de overhand zal krijgen. Vindt u niet? En dat is wat er nu gaande is met Les en paarden. God, wat is die meid dol op paarden.’
       Leslie: ‘Ze zijn geweldig.’
       Pam: ‘Die kinderen van ons zijn nog te beroerd om op te ruimen wat Ferber in de voortuin doet.’
       Leslies moeder: ‘Wie is Ferber?’
       Ik: ‘De hond.’
       Leslies moeder: ‘Ha ha, tja, alles poept, daar komt het wel zo’n beetje op neer, hè?’
       Hoewel het klopt dat we voortuin niet netjes weten te houden, zelfs niet met recente poging rooster in te voeren, vond ik het niks dat Pam dit rondbazuinde, alsof onze kinderen, die toch al minder duur gekleed zijn dan Leslie, ook minder verantwoordelijkheidsgevoel hebben, alsof hond geen even geschikt huisdier is als lama, paard, papegaai (papegaai in hal boven zegt ‘bonne nuit!’ wanneer ik langsloop om te plassen) enz. enz.
       Na het eten met Emmett wandeling gemaakt over landgoed.
       E. is chirurg, doet twee dagen per week iets met hersenimplantaten, kleine elektronische dingetjes? Of biotronica of zoiets? Ze zijn in elk geval heel erg klein. Er passen honderden op punaise? Of dubbeltje? Kon het niet helemaal volgen. Vroeg naar mijn werk. Ik vertelde. Hij zei: ‘Goh, ja, ongelooflijk wat een rare, curieuze dingen onze cultuur van sommigen van ons verlangt, vernederende dingen, dingen die niemand enig tastbaar voordeel opleveren, hoe verwachten ze op zo’n manier van mensen dat ze hun eigenwaarde behouden?’
       Kon geen reactie bedenken. N.B. voor mezelf: bedenk reactie, stuur kaartje, zodat vriendschap met Emmett ontstaat?
       Keerden terug naar villa, zetten ons op speciaal sterrenkijkplatform toen sterren verschenen. Onze kinderen keken gefascineerd naar sterren, alsof bij ons in de buurt geen sterren. ‘Wat,’ zei ik, ‘geen sterren bij ons in de buurt?’ Geen reactie. Van wie dan ook. Moet zeggen, sterren daar leken helderder. Te veel gedronken op sterrenplatform en ineens leek alles wat ik bedacht me stom. Dus viel ik stil, als lamgeslagen.
       Pam reed naar huis, ik zat stuurs en aangeschoten naast haar in Park Ave. Kinderen babbelden over hoe geweldig feestje was geweest, vooral Lilly. Thomas spuide allemaal duffe lamaweetjes van Emmett. Lilly: ‘Ik wou dat ik al jarig was. Mijn feestje is over twee weken, hè?’
       Pam: ‘Wat wil je doen op je feestje, schat?’
       Lange stilte in auto.
       Lilly, uiteindelijk, treurig: ‘Och, kweenie. Niks.’
       Zetten auto neer bij huis. Meer stilte toen we naar saaie, kale tuin keken. Dat wil zeggen, voornamelijk vingergras en geen rode oosterse brug met oude hoefafdrukken, geen bijgebouwen en geen enkel S-je, maar alleen Ferber, die we een beetje vergeten waren en die, zoals meestal, rondjes had gelopen om de boom totdat hij bijna was gestikt aan zijn steeds korter wordende lijn, en zichzelf zo ongeveer op zijn rug tegen de grond had vastgedraaid en naar ons opkeek met smekende ogen waarin wanhoop vermengd was met een soort kokende, inwendige woede.
       Maakte het beest los, het keek me vijandig aan, deed behoefte vlak bij veranda.
       Keek of kinderen eigener beweging zouden opruimen. Maar niks hoor. Kinderen sjokten alleen maar langs en bleven bekaf bij voordeur staan. Besefte toen dat ik het zelf zou moeten doen. Maar was moe en wist dat ik naar binnen moest om in dit stomme cahier te schrijven.
       Houd niet echt van rijke mensen, omdat ze ons, arme mensen, het gevoel geven minderwaardig en mislukt te zijn. Niet dat wij arm zijn. Ik zou zeggen modaal. We mogen bepaald niet klagen. Dat besef ik. Maar toch is het verkeerd dat rijke mensen ons modale mensen het gevoel geven minderwaardig en mislukt te zijn.
       Ben nog steeds aangeschoten terwijl ik dit schrijf, het is al laat en morgen is het maandag, dus moet dan werken.
       Werken, werken, werken. Dat stomme werken. Ben werken zo zat.
       Welterusten.

7 september

       Daarnet laatste bijdrage herlezen. Moet verduidelijken.
       Ben werk niet zat. Werken is een voorrecht. Ik heb geen hekel aan de rijken. Mijn streven is zelf rijk worden. En wanneer wij uiteindelijk onze eigen brug, forel, boomhut, S-jes enz. hebben, zullen wij voelen dat we die echt zelf verdiend hebben, i.t.t. bv. de Torrini’s die, volgens mij, geld in de familie hebben.
       Vandaag op werk, met lunchtijd, was het Herfsthappening. We gingen allemaal naar beneden, misschien wel duizend mensen die naar buiten stroomden. Er speelde een triootje. Iemand had oranje en gele vlaggetjes met ‘HH’ erop uitgedeeld, waarmee de grond al snel bezaaid lag. Er loopt een namaakrivier door binnenplein, en allerlei sukkels hadden hun vlaggetje in neprivier laten vallen. Filtersysteem aan een kant al snel verstopt met vlaggetjes, klusjesman bij wie diverse vlaggetjes uit achterzak staken liep boos rond en probeerde met meetlat vlaggetjes los te peuteren uit filter.
       Zoals altijd hadden ze van die kleine, platte, droge sandwiches. Tegen tijd dat onze groep beneden was, lagen al veel sandwiches op grond rond buffet, met hielafdrukken.
       Ploften neer op grashelling, propten eten naar binnen.
       Zat aan Eva te denken. Die schat. Gisteravond na feestje zat ze treurig in haar kamer. Ik vroeg waarom. Ze zei zomaar. Maar in tekenblok: potloodtekening van een rij droevige S-jes. Kon zien dat ze droevig bedoeld waren vanwege bedrukte gezichten met fronsen die omlaag liepen, als Fu Manchu’s, en tranen die in bogen neervielen, en waar ze neerkwamen op de aarde schoten bloemen op. N.B. voor mezelf: praat met haar, leg uit dat het geen pijn doet, dat ze niet bedroefd zijn maar juist gelukkig, gezien hun eerdere omstandigheden. Ze hebben hiervoor gekozen, zijn blij enz.
       Ontroerende uitzending op de radio over S-je uit Bangladesh dat geld naar huis stuurt waarmee haar ouders een hutje kunnen bouwen. (N.B voor mezelf: online opzoeken, downloaden, Eva laten horen. Eerst computer laten maken. Computer supertraag. Vanwege te weinig geheugen? Misschien ‘CircusLoser’ eraf gooien? Acrobaten bewegen schokkerig vanwege te weinig geheugen olifanten dansen niet = niks aan.) Was al snel bijna één uur, iedereen weer terug naar kantoor. Lift in, sommigen nog met kleine, droge sandwiches in hand, daar stonden we, allemaal rood aangelopen mannen met stropdassen, grapjes makend over Herfsthappenings, happen, hapsnap happen enz. enz. En daarna het beschaamde zwijgen toen we, in gedachten, de dingen die we zojuist in het vuur van ons enthousiasme hadden gezegd, nog eens over zeiden, alsof we streden om de Prijs voor de Flauwste Opmerking.
       Gevolgd door korte fase waarin we allemaal steelse blikken wierpen op spiegelplafond van lift om te checken wie er al kaal begonnen te worden enz. enz., hoe we er ‘van bovenaf ’ uitzagen. Anders zei: ‘Ik moet een behoorlijk rare aanblik bieden voor de vogels.’
       Niemand lachte, iedereen maakte gewoon dat geluid dat klinkt als plaatsvervangend lachen, zodat Anders zich niet opgelaten zou voelen, want zijn moeder was onlangs overleden.

8 september

       Net terug van lange wandeling door Woodcliffe.
       Overal daar mannen van mijn leeftijd die in grote stoelen onder weelderig oranje licht zitten te lezen. Waar is mijn grote stoel? Oranje licht? Geen grote stoel, geen weelderig licht, geen wanden vol boeken. Waarom is de kunst aan onze wanden zo duf? Wij hebben enkel een plaat van oldtimers, gekocht bij supermarkt, en een van onbekend strand met reuzenrad, van rommelmarkt. Wat doen wij toch verkeerd? Waar is ons dure ingelijste echte kunstwerk, gesigneerd door kunstenaar? (N.B. voor mezelf: vriendschap sluiten met jonge kunstenaar? Jonge kunstenaar komt bij ons over vloer, is zo onder indruk van gezin dat hij gratis familieportret schildert? Inlijsten evengoed nog duur. Misschien kunstenaar zo onder indruk van gezin dat hij zelf inlijst, d.w.z. lijst deel van geschenk?) In Woodcliffe alles luxe. Fraaie bloemperken, ’s avonds geur van cedermuls, speedboten op gazons in maneschijn. Achter groot huis met torentjes op hoek van Longfellow Street en Purdy Way aflopende achtertuin van 200 meter perfect gras. Daar in donker hingen in stilte vijftien (geteld) S-jes, witte boezelaars, maneschijn. Adembenemend. Als wind opsteekt, waaien ze tikje schuin, boezelaars en haren (lang, sluik, zwart) waaien even schuin mee. Ongelooflijke bloemen (tulpen, rozen, iets feloranjes, langstelige dingen met witte pluimen) deinen in wind met geluid van papier op papier. Binnen klinkt fluitmuziek. Doet denken aan vroeger tijden en welgestelden van toen die grootse tuinen aanlegden waar ze doorheen kuierden, ondertussen filosofieën debiterend, rijkdommen der aarde ingetoomd voor het genoegen van enz. enz.
       Als wind gaat liggen, valt alles terug naar verticaal. Van andere kant van gazon: zacht gezucht, wat gekeuvel in vreemde talen. Misschien zeggen ze welterusten. Misschien zeggen ze in eigen taal: ‘Jemig, dat was een flinke wind, hè?’
       Bijna heen gelopen om beter te zien, mogelijk gesprekje, maar mezelf op laatste moment weerhouden. Dacht: wacht, nee, andermans terrein, geen goed idee.
       Bleef tijdje staan kijken, denkend, biddend: Heer, geef ons meer. Geef ons genoeg. Help ons niet achterop te raken bij gelijken. Help ons, beter gezegd, niet verder achterop te raken bij gelijken. Omwille van kinderen. Wil niet dat ze getekend worden door hoe ver we achterop zijn geraakt.
       Meer vraag ik niet.
       Hond sloeg aan, stoof tevoorschijn tussen twee S-jes door, van wie eentje gilletje slaakte. Maar hond aangelijnd. Werd met ruk tegengehouden.
       Vanuit huis: ‘Rustig maar, Brownie! Brownie, af!’
       Hoorde dit in schaduw bomen. ’m Snel gesmeerd.

12 september

       Negen dagen tot Lilly’s v-dag. Zie ertegen op. Te veel stress. Wil geen waardeloos feestje. Waarom belangrijk? Mogelijk door eigen dertiende v-feestje? Paardrijden en Ken Dryzniak bijna verlamd na val? Plus taart niet vers. Kate Fresslen bedreigd door slang. Papa sloeg slang met schoffel dood, stukjes slang vlogen rond en kwamen o.a. op Kates jurk terecht. Of misschien deze v-dagstress doodnormaal, iets wat alle ouders hebben?
       Had Lilly gevraagd om verlanglijstje. Kwam vandaag thuis en vond envelop met LIJST MOGELIJKE CADEAUS erop. Erin knipsels uit catalogus: ‘Rustende roofdieren’. Een paar woeste porseleinen katachtigen, getemd (althans voor even!), op rijkelijk van details voorziene sierkussens, maar hun wilde natuur mag niet onderschat worden. Naar links kijkende cheetah: $ 350. Naar rechts kijkende tijger: $ 325. Vervolgens op post-it: PAPA, TWEEDE KEUS: Beeldje ‘Meisje dat kleine zusje voorleest’: Deze studie van de kindertijd door kunstenaar Dani uit Nevada roept in porselein de heerlijke ogenblikken op van het ‘voorleesuurtje’ en de intieme sfeer waarin allen deelden. Meisje en klein meisje lezend op gepolijste steen: $ 280.
       Afknapper, vond ik. Want (a) waarom wil jong meisje van twaalf zo’n tuttig ouwedamescadeau en (b) hoe komt meisje van twaalf erbij dat $ 300 passend bedrag is voor v-cadeautje? Voor ons was het één shirt, één shirt dat we niet wilden, meestal zelfgenaaid. Kreeg een keer basketbal, maar was ABA-type dat te hoog opstuiterde, rood-wit-blauw met, om onduidelijke redenen, tekening van clowntje erop. Stuiterde bij dribbelen meer dan halve meter hoger dan normale bal. Vrienden noemden hem mijn ‘stuiterbal’. Kostte uiteraard geen driehonderd. Geloof dat mama hem had gekregen bij de zeeppunten. Aan mij gegeven gewikkeld in zelfgenaaid shirt met lange mouwen waarvan één mouw omlaag hing. Spoorde me vervolgens aan shirt met lange mouwen aan te trekken en naar buiten te gaan om ‘de andere jongens te laten zien’. Nam foto van mij terwijl ik met stuiterbal probeerde te dribbelen en vriend Al lange mouw van shirt vasthield, alsof hij wilde zeggen: wow, wat een lange mouw. Op foto is bal buiten kader gestuiterd. Onderrand bal net zichtbaar, als maansikkel. Chris M. kijkt omhoog naar bal/maan, verbaasd/geschrokken.
       Wil echter Lilly niet ongelukkig maken of pijnlijk op onze beperkte middelen wijzen. God weet dat ze al vaak genoeg pijnlijk op onze beperkte middelen gewezen is. Voor het schoolproject ‘Mijn tuin’ had Leslie Torrini foto’s meegenomen van oosterse brug, plus achtergrondinformatie over S-jes (land van herkomst, leeftijd enz.), wat ‘alle andere kinderen in de klas’ ook hadden gedaan, terwijl Lilly condoomdoosje uit jaren veertig had meegenomen dat wij vorig jaar vonden tijdens niet-afgemaakte poging moestuin te beginnen. Misschien slecht idee haar condoomdoosje mee te laten nemen? Dacht dat goed zou zijn omdat oud was, plus dat velen niet zouden zien dat condoomdoosje was. Maar juf zag het wel, wees erop, kinderen brulden het uit, juf maakte van gelegenheid gebruik om veilig vrijen te behandelen, wat goed was voor klas, maar misschien minder voor Lilly.
       Wat feestje betreft zei Lilly dat ze liever niks deed. Ik vroeg: ‘Waarom niet, liefje?’ Ze zei: ‘O, daarom niet.’ Ik zei: ‘Is het vanwege onze tuin, ons huis? Is het omdat je bang bent dat het feestje, vanwege ons kleine huis en onze kale tuin, saai of gênant zal zijn?’
       Waarna ze in tranen uitbarstte en zei: ‘O papa.’
       Eén beeldje zou misschien nog te doen zijn. Beter gezegd, zou misschien uitspatting waard zijn, gezien droevige blik op haar gezicht toen ze op dag van ‘Mijn tuin’ thuiskwam en condoomdoosje met zucht op tafel liet vallen.
       Misschien ‘Meisje dat kleine zusje voorleest’ want goedkoopste? Al geeft goedkoopste geven misschien verkeerd signaal af? Signaal van zuinigheid bij poging royaal te zijn? Misschien beste om groot uit te pakken. ‘Rustende roofdieren’ doen?
       Cheetah met Visa betalen, hopen dat ze blij verrast is?

14 september

       Vandaag Mel Redden geobserveerd. Hij deed het prima. Ik deed het prima. Hij maakte wat kleine foutjes. Ik zag ze allemaal. Hij maakte één Recyclefout, want gooide frisdrankblikje in verkeerde emmer. Bij in verkeerde emmer gooien frisdrankblikje maakte hij Ergonomische fout, want gooide van afstand en miste, zodat hij moest opstaan en opnieuw gooien. Maakte toen tweede Ergonomische fout, want ging niet door de knieën toen hij frisdrankblikje opraapte om opnieuw te gooien, maar boog met gestrekte benen voorover, waardoor meer kans op rugblessure. Mel parafeerde mijn Observaties en vroeg me toen nog eens te Observeren. Heel slim. Maakte toen geen fouten. Gooide geen blikjes in emmers. Maakte geen Ergonomische fouten, maar zat gewoon doodstil achter bureau. Kon dat dus toevoegen aan zijn Dossier. Als vrienden uiteengegaan enz. enz.
       Nog 1 week tot L’s verjaardag.
       N.B. voor mezelf: cheetah bestellen.
       Echter niet zo eenvoudig. Recente problemen met Visa. Aan limiet. Over limiet. Kwam ik achter bij YourItalianKitchen toen Visa blokkeerde. Pam en kinderen daar gelaten, snel naar buiten gelopen met grote, gemaakte grijns, naar pinautomaat gereden. Daar angstig moment toen pinautomaat weigerde. Dronken zwerver in buurt zei pinautomaat stuk, wees me andere. Bedankte zwerver met vriendelijke zwaai bij langsrijden. Zwerver stak middelvinger op. Tweede pinautomaat gelukkig niet stuk, weigerde niet.
       Buiten adem terug in YourItalianKitchen waar Pam aan derde kop koffie zat, en kinderen van hun stoel vielen en met muntjes tegen aquarium tikten, zodat bediening niet blij keek. Contant afgerekend met grote fooi om goed te maken. Overwoog kinderen kleingeld te laten inleveren (!). Toch al met al leuke avond. Echt gezellig. Kinderen gedroegen zich netjes, tot aquariumincident. Maar probleem blijft: Visa aan limiet. Ook American Express aan limiet en Discover bijna aan limiet. Discover gebeld: $ 200 te besteden. Zou als we $ 200 overboeken van betaalrekening (zodra looncheque binnenkomt) $ 400 te besteden hebben op Discover en kan dan cheetah kopen. Al is timing lastig. Betaalrekening momenteel op nul. Salaris moet komen, moet salaris meteen op betaalrekening storten, hopen dat snel wordt verwerkt. En dan openstaande rekeningen tot totaalbedrag van $ 200 uitzoeken om niet te betalen. Om betaling uit te stellen.
       Krap dezer dagen.
       N.B. voor generaties van later: in onze tijd heb je zogeheten creditcards. Firma leent je geld dat je terugbetaalt met hoge rente. Is prettig wanneer je niet echt geld hebt om dingen te doen die je wilt doen (zoals veel te dure cheetah kopen). Nu zegt u misschien vanuit uw veilige toekomst: ‘Zou het niet beter zijn om gewoon geen dingen te doen die je je niet kunt veroorloven?’ Maar u hebt makkelijk praten! U bent niet hier, in onze wereld, met kinderen, kinderen waarvan u houdt, terwijl andere mensen goeie dingen voor hun kinderen doen, zoals een Cultuurreis naar Nice maken als je de Mancini’s bent, of drie weken naar scheepswrakken duiken bij de Bahama’s als je Gary Gold en zijn gebronsde, gesoigneerde zoon Byron bent. Beperkte middelen zo frustrerend.
       Er is zoveel wat ik wil doen en beleven, en aan de kinderen wil meegeven. Tijd vliegt, kinderen groeien zo snel op. Het is nu of nooit. Wanneer zullen wij hun gevoel van luxe en overvloed kunnen geven? Nooit op Hawaii geweest of aan parasailing gedaan, of geluncht in cafetaria aan zee met slappe strohoeden op die we net in opwelling hebben gekocht. Dus maak me zorgen. Zullen ze, doordat ze opgroeien in armoede, niet te voorzichtig worden? Niet dat ze opgroeien in armoede. Maar er zijn wel degelijk dingen die wij willen, maar niet kunnen betalen. Als kinderen te voorzichtig worden opgevoed, wegens armoede, zal de wereld dan niet over ze heen lopen en de kachel met ze aanmaken? Zou grote doos willen kopen, beschilderen als schatkist, begraven, kaart maken, kaart verstoppen, hen kaart laten vinden zonder dat ze dat in de gaten hebben. Dan, als ze komen aanzetten met kaart, zeggen: ‘Belachelijk, dromen zijn bedrog, wees voorzichtig, wees zuinig, wereld is keihard.’ En als ze dan doorzetten en daadwerkelijk schat vinden, zal dat dan geen schitterende les zijn in nut van volhouden? Maar hoe pak ik dat aan? Waar haal ik doos vandaan? Wat kan ik in doos stoppen dat niet te veel kost? Hoe graaf ik zo’n groot gat, en wanneer? In weekenden altijd druk. Als ik meer geld had, zou ik hulp in de huishouding kunnen nemen, tuinman kunnen nemen, zodat ik vrij was om geschikte doos te zoeken, doos te vullen, doos te begraven. Of tuinman doos te laten begraven, nadat ik die gevuld heb. Of hulp in huishouding laten vullen. Maar heb geen geld voor tuinman of hulp in huishouding, of voor schatkist, of voor schat om erin te stoppen, heb zelfs geen geld om spullen te kopen om kaart oud te laten lijken.
       Toch, moet strijden voor goede zaak! Denk aan papa. Toen mama bij papa wegging, bleef papa gewoon naar werk gaan. Na ontslag nam hij krantenwijk. Na verlies van krantenwijk nam hij mindere krantenwijk. Kreeg op den duur betere krantenwijk terug. Tegen de tijd dat papa stierf, had hij een baan die bijna zo goed was als de baan die hij was kwijtgeraakt. En had hij het grootste deel afbetaald van de schuld die hij had opgelopen na degradatie naar slechtere krantenwijk.
       N.B. voor mezelf: bezoekje brengen aan papa’s graf. Bloemen meenemen. Even praten met papa over bepaalde dingen die ik heb gezegd in tijd van krantenwijken, omdat er geen geld was om smoking te huren voor schoolbal maar papa’s oude smoking moest dragen, die niet paste. Hoe dan ook, had geen grove taal tegen hem mogen gebruiken. Was niet papa’s schuld dat hij meer dan een kop groter was dan ik zodat broekspijpen over grond sleepten en van papa geleende schoenen aan zicht onttrokken, schoenen die trouwens knelden omdat papa wel groot was, maar heel kleine voeten had. Papa was goed mens. Altijd hard voor ons gewerkt en ons nooit in steek gelaten, nam altijd snoep mee, zelfs in slechte begintijd van mindere krantenwijk.

15 september

       Verdomme. Plannetje gaat niet lukken. Krijg salaris niet op tijd bij Discover. Tijd nodig om verwerkt te worden.
       Dus geen cheetah.
       Moet iets anders bedenken voor Lilly, dat we haar kunnen geven bij klein feestje voor alleen gezin in keuken. Of moet doen wat mama soms deed als iets niet te krijgen was, namelijk plaatje van datgene inpakken, met briefje waarin datgene werd toegezegd. Echter, N.B. voor mezelf: niet doen wat mama dan deed, namelijk wanneer kind probeert tegoedbriefje te verzilveren, met ogen rollen, wanhopig doen, kind vragen of kind soms denkt dat geld op rug groeit.
       Nee. Wanneer Lilly naar me toe komt met bon, haar verrassen met royaal gebaar door haar, in paasbest, chic mee uit lunchen te nemen in beste restaurant van stad, waar eigenaar naar ons toe komt en met Frans accent zegt: Ah, ik zie iemand ’eeft iets te vieren, waarop Lilly bloost (N.B. voor mezelf: leer Frans zinnetje dat betekent ‘Inderdaad, het is haar verjaardag’), en daarna met haar beeldjes gaan uitzoeken in winkel, en om haar te verrassen koop ik niet een maar twee beeldjes voor haar, en betere, duurdere dan die goedkope troep uit de catalogus.
       N.B. voor mezelf: zoek advertentie met plaatje van cheetah, voor tegoedbon. Lag op bureautje, maar nergens te vinden. Mogelijk gebruikt voor noteren telefonische boodschap? Of misschien gebruikt om kleinigheid op te ruimen die poes had uitgespuugd?
       N.B. voor mezelf: uitzoeken wat beste restaurant van stad is.
       Arme Lilly. Had als hummel zo’n lief, verwachtingsvol gezichtje, met Burger King-kroontje op, en nu dit? Wist niet dat ze niet in wieg was gelegd voor prinses, maar voor arm meisje. Beetje arm meisje. Niet superrijk meisje.
       Geen feestje, geen cadeau. Misschien zelfs geen plaatje van cheetah op tegoedbon. Zou cheetah kunnen tekenen, maar dan denkt ze misschien dat ze kameel krijgt. Geen kameel krijgt, beter gezegd. Kan niet echt goed tekenen. Ha ha! Blijven lachen. Lachen beste medicijn enz. enz.
       Op een goede dag, dat weet ik zeker, komen dromen uit. Maar wanneer? Waarom niet nu? Waaróm niet?
       Al drie dagen barstende koppijn.

20 september

       Excuses voor stilzwijgen, maar wow!
       Was te gelukkig/druk om te schrijven!
       Vrijdag echt ongelooflijke dag! Hoef niet eens op te schrijven, want zal deze geweldige dag echt nooit vergeten! Maar wil toch vastleggen voor latere generaties. Fijn voor hen om te weten datgeluk hebben en gelukkig zijn bestaan en mogelijk zijn! Ik wil dat ze weten dat in het Amerika van mijn tijd alles mogelijk is!
       Raar om vorige aantekening te zien met zinnetje als ‘Waarom niet nu?’ Want: precies! Dat is precies wat gebeurd is!
       Wow wow wow is het enige wat ik kan zeggen! Weet u nog hoe ik, zie boven, altijd in lunchpauze een kraslot koop? Had ik dat verteld? Misschien niet verteld? Enfin, vrijdag heb ik tienduizend dollar gewonnen!! Elke vrijdag stop ik, om mezelf teb elonen voor de werkweek, bij een winkel vlak bij huis en trakteer mezelf op een Twix, plus een kraslot. Soms, als ik een erg zware week heb gehad, twee Twixen. Soms, na een heel erg zware week, drie Twixen. Bij drie Twixen echter geen kraslot. Maar vrijdag TIENDUIZEND DOLLAR gewonnen!! Op kraslot!! Liet Twixen vallen, stond daar met muntje dat ik had gebruikt om te krassen en open mond. Viel zo’n beetje tegen tijdschriftenrek. Man pakte lot aan, bekeek lot en zei: ‘U hebt gewonnen!’ Man kwam achter toonbank vandaan, zette tijdschriftenrek recht, schudde me de hand.
       Zei toen dat we binnen week cheque zouden krijgen voor TIENDUIZEND DOLLAR.
       Naar huis gerend, auto vergeten. Teruggerend voor auto. Dacht halverwege: wat maakt het uit, rende weer naar huis. Pam kwam naar buiten gerend, zei: ‘Waar is de auto?’ Liet haar kraslot zien en ze bleef verbijsterd in tuin staan.
       ‘Zijn we nu rijk?’ vroeg Thomas, die naar buiten gerend kwam, Ferber aan halsband meeslepend.
       ‘Rijk niet,’ zei Pam.
       ‘Rijker,’ zei ik.
       ‘Rijker,’ zei Pam. Potdorie.
       Toen dansten we met z’n allen door tuin. Ferber keek niet-begrijpend naar plotseling gedans, deed toen zelf dansje door eigen staart achterna te zitten.
       Moest toen natuurlijk besluiten wat ermee te doen. Die avond in bed zei Pam: ‘Creditcards gedeeltelijk aflossen?’ Ik vond van ja, oké, kunnen we doen. Maar leek me niet zo spannend en leek haar ook niet zo spannend.
       Pam: ‘Het zou leuk zijn iets speciaals te doen voor Lilly’s verjaardag.’
       Ik: ‘Vind ik ook, ja!’
       Pam: ‘Zij is er wel aan toe, ze is de laatste tijd erg somber geweest.’
       Ik: ‘Weet je wat, laten we dat doen.’
       Want Lilly is onze oudste, ons troetelkindje, troetelkindje dat ergens ook zorgenkindje is.
       Dus bedachten we plannetje en voerden het uit.
       En wel: ik ging naar Greenway Tuinarchitectuur, liet ze heel nieuwe tuin ontwerpen, incl. tien rozenstruiken cederpad vijver kleine jacuzzi set van vier S-jes! Mooiste van alles was vraag: hoe snel kon het worden opgeleverd? Plus: kon het stiekem worden gedaan? Greenway zei: ‘Tegen bepaalde prijs kan het in één dag, terwijl kinderen op school zijn.’ (N.B. voor mezelf: schrijf brief met lof voor Melanie, medewerkster van Greenway, superbehulpzaam.)
       Stap twee was stiekem uitnodigingen versturen voor surpriseparty op avond van dag dat tuin klaar is, d.w.z. morgen, d.w.z. dat is waarom het afgelopen week zo stil bleef m.b.t. dit cahier, sorry, sorry, heb het gewoon hartstikke druk gehad!
       Pam en ik werkten geweldig samen, als vanouds, zo gezellig en saamhorig, in volledige harmonie, en zijn die avond toen alles geregeld was vroeg naar bed gegaan (!!). (Masseusescenario, niet verder vragen!)
       Excuses voor banaliteit.
       Ben gewoon gelukkig.
       Soms zo druk dat we niet aan elkaar toekomen. Maar wanneer we wel aan elkaar toekomen, is het weer als in begin, bv. eerste afspraakje bij Melody Lake toen we Spelunker’s Grot binnengingen en zoenden vlak bij massa animatrons met grijze baarden, in geur van chloornevel uit nabije felblauwe waterval.
       Was begin van ons sprookje.
       Ben zo gelukkig.
       N.B. voor latere generaties: geluk is mogelijk. En wanneer je gelukkig bent, voelt dat zoveel beter dan tegenovergestelde, d.w.z. somber. Hopelijk weet u dat! Ik wist het, maar was het vergeten. Was eraan gewend enigszins somber te zijn! Enigszins somber wegens stress, zorgen inzake beperkte middelen. Maar nu, wow, nee, gelukkig! Morgen groot feest voor Lilly.

21 september

       Er zijn dagen die zo perfect zijn dat je het gevoel hebt dat dit is waar het in het leven om gaat. Wanneer ik oud ben, zal ik gevoel hebben dat hele leven moeite waard was, omdat ik zo’n perfecte dag heb meegemaakt.
       Vandaag was zo’n dag.
       Misschien te opgewonden om chronologisch verslag te doen, plus moe na lange topdag. Maar zal mijn best doen.
       ’s Ochtends kinderen naar school als altijd. Greenway komt om tien uur. Aardige lui. Grote lui. Eentje met hanenkam. Tuin klaar om twee (!) uur. Rozen erin, fontein erin, pad erin. Vrachtwagen met S-jes arriveert om drie uur. S-jes stappen uit vrachtwagen en blijven schuchter bij hek staan terwijl rek wordt opgezet. Mooi rek. Gekozen voor ‘Lexington’ (middensegment wat betreft prijsklasse, bronzen staanders met aftopping in koloniale stijl, Ezy-Releese-systeem).
       S-jes al in witte boezelaar. Microlijn al doorheen getrokken. S-jes houden microlijn losjes in handen, als bergbeklimmers die touw vasthouden. Alleen geen berg (!). Eentje gehurkt, anderen staan beleefd/zenuwachtig rechtop, eentje ruikt aan nieuwe rozen. Ze wuift verlegen, andere zegt iets tegen haar, alsof ze zegt: hé, je mag niet wuiven. Maar ik wuif terug, alsof ik wil zeggen: in dit huishouden mag je best wuiven.
       Dokter controleert (wettelijk verplicht) installatie. Piepjong! Ziet eruit alsof hij in hamburgertent zou moeten werken. Zegt dat we mogen toekijken bij het ophijsen als we willen. Hoeft niet. Geeft mij blik van verstandhouding, wijst met ogen naar Pam, als om te zeggen: kan uw vrouw ertegen? Pam kan niet overal tegen. Vindt het soms onprettig rauwe kip beet te pakken. Ik zeg: ‘Laten we naar binnen gaan en de kaarsjes op de taart zetten.’
       Al snel wordt op deur geklopt. Dokter zegt ophijsen voltooid.
       Ik: ‘Dus we kunnen een kijkje nemen?’
       Hij: ‘Absoluut.’
       We gaan naar buiten. S-jes hangen nu in positie, ong. een meter boven grond, glimlachend, licht zwaaiend in briesje. Volgorde, v.l.n.r.: Tami (Laos), Gwen (Moldavië), Lisa (Somalië) en Betty (Filippijnen). Effect grandioos. Heb zo vaak dergelijke opstellingen in tuinen van rijkere mensen gezien dat eigen tuin ineens die van rijk iemand lijkt, met bijbehorend ander gevoel over onszelf, alsof we eindelijk gelijke tred houden met gelijken en tijdsgewricht.
       Vijver prachtig. Rozen prachtig. Pad, jacuzzi prachtig.
       Alles in gereedheid.
       Kon nauwelijks geloven dat het ons gelukt was.
       Haalde Lilly vroeg van school. Lilly chagrijnig omdat het haar v-dag was en aan ontbijt niemand haar had gefeliciteerd, en tot nu toe geen feestje en geen cadeautjes, plus moet nu naar huisarts om prik te halen?
       Want dat was smoes.
       In auto deed net of verdwaald was. Lilly (beteuterd): ‘Papa, hoe kun je nou verdwalen terwijl Hunneke al zoveel jaar onze dokter is?’ (Pam had dit van tevoren geregeld met assistente die, toen ik praktijk eindelijk ‘gevonden’ had, naar buiten kwam en zei dat dokter ziek was, te ziek om een inenting te geven, de eerste van reeks superverrassingen voor Lilly!)
       Ondertussen thuis: Pam, Thomas en Eva die razendsnel alles versieren. Eten bezorgd (bbq van Snakey’s). Vriendinnen arriveren. Dus wat ziet Lilly wanneer ze uit auto stapt? Hele nieuwe tuin vol schoolvriendinnen gezeten aan nieuwe picknicktafel bij nieuwe jacuzzi (N.B. voor mezelf: schrijf briefje om kinderen te prijzen voor bewonderenswaardige zelfbeheersing/bewaren geheim), en nieuwe opstelling van vier S-jes, waarop Lilly letterlijk uitbarst in tranen van geluk!
       Daarna nog meer tranen als glimmende roze pakjes worden uitgepakt en zij ‘Rustende roofdieren’ plus ‘Meisje dat kleine zusje voorleest’ te zien krijgt. Lilly geroerd omdat ik precies de goede beeldjes had onthouden. Plus ‘Zomerroes’ (vissende zwerverclown ($ 380)), die niet eens op haar verlanglijstje stond, alleen maar om mijn vrijgevigheid te tonen. Nog meer tranen van geluk, knuffels, in bijzijn van alle vriendinnen, alsof dankbaarheid/ genegenheid voor ons belangrijker is dan angst voor commentaar vriendinnen.
       Gasten deden gebruikelijke spelletjes. Blindemannetje enz. enz. Spelen in schitterende nieuwe tuin gaf op een of andere manier energie. Kinderen vrolijk, bedankten ons voor uitnodiging, verscheidene zeiden dat ze tuin prachtig vonden.
       En u had Lilly’s stralende gezicht moeten zien toen ze weggingen!
       Weet dat ze deze dag nooit zal vergeten.
       Enige minpuntje: na afloop bij opruimen beent Eva weg en pakt de poes te ruw op, zoals ze soms doet als ze boos is. Poes krabt haar, stuift op Ferber af, geeft Ferber een haal. Ferber schiet weg, botst tegen tafel aan, voor Lilly gekochte rozen vallen eraf, boven op Ferber.
We vinden Eva terug in kast.
       Pam: ‘Wat is er dan, lieve schat?’
       : ‘Ik vind het niet leuk. Het is gemeen.’
       Thomas (komt aangerend met poes om te laten zien dat hij baasje van poes is): ‘Ze willen het zelf, Eva. Ze hebben zich er dus zelf voor aangemeld.’
       ‘Geen “dus” zeggen.’
       Thomas: ‘Ze hebben zich er zelf voor aangemeld.’
       Pam: ‘Waar zij vandaan komen zijn weinig kansen.’
       Ik: ‘Zo kunnen ze iets doen voor de mensen van wie ze houden.’
       Eva kijkt naar muur, onderlip pruilend in pre-huilstand.
       Dan krijg ik een idee. Loop naar keuken, blader door Persoonlijke Verklaringen. Getver. Erger dan ik dacht. Laotiaanse (Tami) heeft zich aangemeld vanwege twee zusjes al in bordeel. Moldavische (Gwen) heeft nicht die dacht dat ze glazenwasser in Duitsland zou worden, maar nee: seksslavin in Koeweit (!). Somalische (Lisa) heeft vader jongere zusje zien sterven aan aids, in zelfde strohut, in zelfde jaar. Filippijnse (Betty) heeft broertje dat ‘heel knap met computer’ is, ouders kunnen middelbare school niet betalen, wonen met drie andere gezinnen in piepklein krot sinds hun eigen piepkleine krot bij aardbeving van heuvel is gegleden.
       Ik kies ‘Betty’, ga terug naar kast, lees ‘Betty’ voor.
       Ik: ‘Wordt het zo iets duidelijker? Snap je het nu beter? Denk eens aan haar broertje dat straks naar een goede school kan, dankzij haar, dankzij ons!’
       Eva: ‘Als we ze willen helpen, waarom geven we dan niet gewoon het geld?’
Ik: ‘Ach, lieverd.’
       Pam: ‘Laten we gaan kijken. Laten we gaan kijken of ze er bedroefd uitzien.’
       (Zien er niet bedroefd uit. Hangen juist rustig te kletsen in maneschijn.)
       Eva stil bij raam. Stille wateren. Zo gevoelig. Zelfs als klein kind was Eva al gevoelig. Toen vroegere poes Squiggy op sterven lag, ging Eva naast poezenmand slapen en gaf Squiggy water met oogdruppelaar. Lief van aard. Maar ik maak me zorgen, Pam maakt zich zorgen. Als een kind te gevoelig is en dat kind gaat wereld in, maakt wereld kachel aan met dat kind, d.w.z. beetje weerbaarheid kan geen kwaad?
       Lilly daarentegen schreef vanavond in één keer alle bedankbriefjes, dweilde uit eigen beweging keuken, ging daarna met zaklantaarn tuin in om Ferbers gebied op te ruimen met nieuw poepschepje, waarvoor ze kennelijk naar supermarkt is gefietst om van haar eigen geld te kopen (!).

22 september

       Geluksperiode duurt voort.
       Iedereen op kantoor nieuwsgierig naar kraslotprijs. Foto’s van tuin meegenomen naar werk, aan tussenwand bij werkplek opgehangen, mensen kwamen kijken en stonden versteld. Steve Z. vroeg of hij keer langs mocht komen om tuin met eigen ogen te zien. Nieuw, want Steve Z. heeft me nooit een blik waardig gekeurd. Vroeg me zelfs om advies. Waar had ik winnende kraslot gekocht? Hoeveel krasloten kocht ik meestal? En is Greenway betrouwbaar bedrijf?
       Moet tot mijn schande bekennen dat dit mij erg gelukkig maakte.
       In lunchpauze naar winkelcentrum gegaan en vier nieuwe overhemden gekocht. Vaste grap op afdeling is namelijk dat ik maar twee overhemden heb. Niet waar. Maar heb wel drie dezelfde blauwe overhemden en twee dezelfde gele overhemden. Vandaar misverstand. Koop zelden nieuwe kleren voor mezelf. Vond het altijd belangrijker dat kinderen nieuwe kleren hadden, d.w.z. wilde niet dat andere kinderen zouden zeggen dat mijn kinderen maar twee overhemden hebben enz. enz. Wat Pam betreft, Pam is heel mooi en in welstand opgegroeid. Wil niet dat voormalige rijke schoonheid altijd maar zelfde kleren draagt en gevoel krijgt van toen ik jonger was had ik kleren te over, maar nu ga ik dankzij hem (d.w.z. ik) slecht gekleed.
       Correctie: Pam niet in welstand opgegroeid. Pams vader = boer in dorp. Bezat grootste boerderij aan rand van dorp. Dus vergeleken met meisjes op kleinere, armere boerderijen was Pam rijk meisje. Als zelfde boerderij bij groter dorp had gelegen, was boerderij niet veel bijzonders geweest, maar nee, dorp zo klein dat bescheiden boerderij = landgoed.
       Hoe dan ook, Pam verdient het beste.
       Onderweg naar huis gestopt bij winkel waar ik winnende kraslot had gekocht. Kraslot gekocht plus vier Twixen. Moest denken aan slechte tijden van vroeger toen ik, in lachwekkend oud overhemd, me al schuldig voelde als ik zelfs maar één Twix kocht.
       Man achter toonbank herkende me en zei: ‘Hé, meneer kraslot, meneer de vette winnaar!’
       Iedereen in winkel keek. Ik zwaaide met Twixen, twee in elke hand, als scepters, miniscepters, en liep helemaal gelukkig naar buiten.
       Waarom gelukkig?
       Is fijn om te winnen, winnaar te zijn, bekend te staan als winnaar.
       Kwam thuis, nam omweg langs zijkant huis om kijkje in tuin te nemen. Tuin schitterend: vissen zwemmen kalmpjes rond bij waterlelies, bijen zoemen om rozen, S-jes met schone witte boezelaars, zonlicht dat schuin op gazon valt, stofdeeltjes die opwarrelen, loom nazomergevoel, LifeStyleServices-team (d.w.z lui van Greenway die 3x per dag langskomen om S-jes eten en water te brengen, S-jes mee te nemen naar chemisch toilet achter in busje, vrouwenzaken te regelen enz. enz.) druk bezig in tuin.
       Medewerkster van Greenway onvolprezen, klein wonder.
       Trof binnen Leslie Torrini op bezoek (!). Dit = doorbraak.
       Leslie nooit eerder alleen hier geweest. Zegt dat ze mooi vindt hoe onze S-jes vlak bij vijver hangen en zo in vijver weerspiegeld worden. Belt naar huis en eist vijver. Leslies moeder noemt Leslie verwend nest en zegt niks vijver. Dit = 1-0 voor Lilly. Niet dat wij blij zijn als ander niet blij is. Maar Leslie zo vaak blij als Lilly niet blij is, dus misschien oké als een keertje andersom is en Leslie een beetje treurig is, terwijl Lilly in wolken?
       Meisjes gaan tuin in en blijven lang in tuin. Pam en ik kijken stiekem toe. Kunnen meisjes goed opschieten? Meisjes steken koppen bij elkaar in schaduw van bomen, wisselen meisjesgeheimpjes uit, bestendiging Lilly’s status als vriendin van Leslie? Is niet te zien. Meisjes kijken andere kant op. Leslies moeder arriveert (in BMW). Leslie en Leslies moeder bekvechten kort over vijver. Leslies moeder: ‘Les, snoesje, je hebt al drie beekjes.’
       Leslie (zuur): ‘Is een beek een vijver, maman?’
       Leslie en moeder vertrekken.
       Lilly geeft me dankbaar kusje op wang en rent een vrolijk liedje zingend naar boven.
       Ben zo gelukkig. Voel me zo gelukkig. Waar hebben we dit aan verdiend? Deels: geluk. Kraslotprijs = geluk. Maar zoals uitdrukking luidt: geluk = negentig procent vaardigheid. Of voorbereiding. Voorbereiding = negentig procent vaardigheid? Vaardigheid = negentig procent geluk? Kan me uitdrukking niet precies herinneren. Hoe dan ook, we mogen trots zijn dat we goed met ons geluk zijn omgegaan. Geen domme dingen hebben gedaan zoals boot kopen, drugs (!) kopen, alle remmen losgooien, ontevreden worden, minnaars/minnaressen nemen, overmoedig worden. Gewoon goed naar gezin gekeken, gezien wat gezinslid (Lilly) nodig had en stilletjes/bescheiden gezorgd dat ze dat kreeg.
       N.B. voor mezelf: probeer positieve gevoelens i.v.m. kraslotprijs op alle terreinen van leven te betrekken. Prominenter aanwezig zijn op kantoor. Promotie maken (opgewekt, met glimlach op gezicht), voor loonsverhoging zorgen. Aan slankste lijn ooit werken, me beter kleden. Gitaar leren spelen? Meer bewust zijn van schoonheid om me heen? Waarom niet mezelf bijscholen m.b.t. vogels, bloemen, bomen, sterrenstelsels, ware ingezetene worden van wereld der natuur, met kinderen wandelingen maken door buurt, kinderen geduldig namen leren van vogels, bloemen enz. enz.? Waarom kinderen niets eens meenemen naar Europa? Zijn ze nog nooit geweest. Hebben nog nooit in Alpen warme chocola gedronken in bergcafé, bediend door vriendelijke oude herbergier die hen zo ontwikkeld/welgemanierd vindt vergeleken met doorsnee verwende/rijke Amerikaanse kinderen (die zijn mooie, maar invalide dochter met vlechtjes altijd straal negeren) dat hij hun een geheim voetpad naar ongelooflijke open plek in woud wijst, waarna kinderen ronddartelen op open plek en met mooie invalide meisje in gras zitten, later zeggen dat het de mooiste dag van hun leven was, via e-mail contact houden met invalide meisje en wij hier operatie voor haar regelen, chirurg zo geraakt dat hij aanbiedt operatie gratis uit te voeren, ze komt op voorpagina van onze krant, en wij op voorpagina van hun krant in Alpen?
       Ha ha.
       Ben gewoon gelukkig.
       Vandaar deze fantastische dagdromen.
(Ben trouwens zelf nooit in Europa geweest. Papa vond porties daar te klein. Toen raakte papa baan kwijt, nam krantenwijk, dus grootte porties = irrelevant.)
       Heb leven slaapwandelend doorgebracht, lezer van later. Zie dat nu in. Kraslotprijs was wake-up call. Ben in mijn haast om studie af te ronden, Pam te veroveren, baan te vinden, kinderen te maken, hogerop te komen op werk, eerdere gevoel vergeten van voorbestemd zijn voor iets bijzonders, gevoel dat ik had toen ik klein was en op mijn naar cederhout ruikende slaapkamertje zat, terwijl ik door hoge ramen opkeek naar zwiepende boomtakken, denkend dat ik op een dag iets groots zou verrichten.
       Neem me hierbij voor op nieuwe, daadkrachtiger manier te leven, vanaf DIT MOMENT (!).

23 september

       Eva is lastig.
       Zoals ik misschien hierboven al heb vermeld, Eva = gevoelig.
       Op zich goed, vinden Pam en ik, want dit = bewijs van intelligentie. Maar Eva lijkt ergens het idee te hebben opgedaan dat gevoeligheid = effectieve manier om aandacht te krijgen, d.w.z. heeft neiging ontwikkeld om zich aan de omgang met anderen te onttrekken, mogelijk als manier om op te vallen, d.w.z. zich als beter, fijnbesnaarder dan anderen te profileren? Heeft in het verleden geweigerd vlees te eten, op leren stoelen te zitten, in China gemaakte plastic vorkjes te gebruiken. Best vertederend als klein kind dat doet. Maar Eva wordt al groot en die neiging om principieel dingen te weigeren riekt onderhand naar aanstellerij wordt fundamenteel voor haar zelfbeeld?
       Gezinsleven van onze tijd lijkt soms wel op een potje Mollen Meppen, lezer van later. Kennen toekomstige generaties dat nog? Plastic mol steekt kop uit gat, je mept met hamer, hij sterft en valt, nieuwe mol steekt kop uit gat, je mept en slaat dood? Klinkt u misschien als raar/wreed spelletje in oren, lezer van later? Die niet eens meer hoeft te eten om in leven te blijven? Die alleen de hele dag aan het leviteren is en warm naar de anderen lacht? Lijkt soms wel alsof zodra het ene kind tevreden is, een ander kind ‘kop uit gat steekt’ d.w.z. begint te zeuren, waardoor ouder genoodzaakt is kind te ‘meppen’, d.w.z. iets aan gezeur te doen.
       Kennelijk is het nu Eva’s beurt.
       Vandaag heeft Eva’s juf, mw. Ross, een briefje meegegeven voor thuis: Eva dwars. Eva mopperig, Eva stampvoette, Eva heeft visvoerbak naar John M. gegooid toen John M. vroeg of hij nu de vissen mocht voeren. Zo ken ik Eva niet, zegt mw. Ross, want Eva meestal liefste, aardigste kind van klas.
       Ook zijn Eva’s tekeningen de laatste tijd nogal vreemd.
       Voorbeeld van vreemde tekening bijgesloten:
       Doodgewoon huis. (Kan zien dat ons huis bedoeld is, aan kersenboom, die warreling van roze krassen is. In tuin somber kijkende S-jes. Eentje (‘Betty’) in gedachtenwolkje: AU! DIT DOET HEEL ERG PEIN. Tweede (‘Gwen’) wijst met lange, benige vinger naar huis: JULIE WORDEN BEDANKT. Derde (‘Lisa’), bij wie tranen over wangen biggelen: STEL JE VOOR DAT IK JULLIE DOCHTER WAS.
       Pam: ‘Nou, dit gaat duidelijk niet vanzelf over.’
       Ik: ‘Nee, daar lijkt het niet op.’
       Heb Eva meegenomen voor autoritje. Door Eastridge gereden, Lemon Hills. Huizen met S-jes aangewezen. Liet Eva meetellen. Uiteindelijk hadden ong. 39 van de 50 huizen ze. Eva: ‘Dus omdat iedereen het doet, deugt het?’
       Schattig. Zoals Eva Pam en mij napraat.
       Bij Waddle Duck Crossing opstelling van acht S-jes. S-jes die elkaars handen vasthouden, mooi geknipte-figuurtjeseffect. Lijken samen te zingen. Drie kleuters rennen om rek heen, twee puppy’s zitten achter kleuters aan.
       Ik: ‘Wow, dat ziet er behoorlijk triest uit.’
       Eva kien, Eva ad rem. Vandaar dat ik vaak beetje dol met Eva.)
       Eva zegt geen woord.
       Gestopt bij Fritz’ Chillhouse, bananasplit genomen, Eva nam SnowMelt. Op grote houten krokodil gezeten. Zon zien ondergaan.
       Eva: ‘Ik snap niet goed… ik snap niet goed hoe het kan dat ze niet dood zijn.’
       Ineens bedacht ik met enige opluchting dat Eva deels in opstand komt omdat ze technische werking van zaak niet snapt. Eva gevraagd of ze wist wat Semplica Pathway was. Wist ze niet. Op servet mensenhoofd getekend en uitgelegd: Lawrence Semplica = arts bolleboos. Ontdekte manier om microlijn door hersens te trekken zonder schade of pijn. M.b.v. lasertechniek wordt proefroute uitgezet. Microlijn wordt daarna door hoofden heen getrokken met zijden naald. Microlijn gaat hier (raakt Eva’s slaap aan) naar binnen en komt er daar (raakt andere slaap aan) weer uit. Gaat heel voorzichtig, doet geen pijn, S-jes bij hele ingreep verdoofd.
       Besloot toen open kaart te spelen met Eva.
       Uitgelegd: Lilly op cruciaal punt gekomen. Volgend jaar gaat Lilly naar middelbare school. Papa en mama willen dat Lilly met opgeheven hoofd naar middelbare school gaat, als zelfverzekerde jonge vrouw die het gevoel heeft dat ze bij haar thuis even goed/ welvarend zijn als bij elk ander gezin, dat haar tuin niet onderdoet voor tuinen van leeftijdgenoten, d.w.z. niet helemaal buiten mededinging is, zoals voorheen, d.w.z. dat Lilly zich niet langer dood hoeft te schamen.
       Is dat te veel gevraagd?
       Eva zegt geen woord.
       Zag radertjes draaien.
       Eva dol op Lilly. Zou door vuur gaan voor Lilly.
       Heb Eva verteld over toen ik in middelbareschooltijd vakantiebaantje had bij Señor Tasty (tacotent). Snikheet, vetwalm, rotbaas, baas pookte ons altijd tussen billen met tang. Tegen de tijd dat ik naar huis ging was mijn haar altijd supervet en stonk shirt naar bakvet. Zou het nu niet meer kunnen opbrengen. Maar toen? Genoot er best van. Flirtte met baliemeisjes, deed mee aan geintjes met collega’s (verstopte tang van rotbaas, stopte tijdschrift in eigen broek zodat geen pijn deed wanneer rotbaas me met tang tussen billen pookte, waarop rotbaas verbijsterd).
       Punt is, zei ik, dat alles relatief is. S-jes hebben een heel ander leven achter de rug dan wij. Hun leven was hard, ellendig, uitzichtloos. Wat op ons eng/naar overkomt hoeft voor hen niet per se eng/naar te zijn, d.w.z. ze hebben erger meegemaakt.
       Eva: ‘Flirtte jij met meisjes?’
       Ik: ‘Jawel. Niet tegen mama zeggen, hè?’
       Daar kreeg ik een glimlachje mee los.
       Geloof dat ik een kleine doorbraak heb bewerkstelligd met Eva. Hoop het althans. Ben in elk geval blij dat ik het geprobeerd heb. Toen papa en mama in scheiding lagen trakteerde papa me een keer op een milkshake en vertelde me over a.s. scheiding. Ben papa daar altijd dankbaar voor gebleven. Was blij te merken dat hij aan mij dacht, zelfs in wat voor hem een trieste zware tijd moet zijn geweest. Mama had een verhouding met Ted DeWitt, iemand van haar werk. DeWitt maakte mama altijd complimentjes, zei dat ze er leuk uitzag, zei dat zij de enige reden was waarom hij ’s ochtends zijn bed uit kwam. Was mama niet gewend. Papa hield van mama. Maar papa was een man zonder omhaal. Papa liep niet met zijn liefde te koop. Papa’s liefde was rustig, stabiel. Toen ze tien jaar getrouwd waren kocht papa een schuurmachine (!) voor mama. Papa’s koosnaampje voor mama = Stretch. (Mama = lang.) Papa’s vaste grapje was dat mama net een grote jongen was. Hij kwam soms de keuken in en dan deed hij net of hij stomverbaasd was dat er zo’n grote jongen bij het aanrecht stond. Mama voelde zich gevleid door DeWitt, begon stiekem naar hotel te gaan met DeWitt en werd verliefd op DeWitt. (Ik wist daar destijds niks van. Kwam er pas jaren later achter, toen papa me, aan einde van zijn leven, alles vertelde.)
       Toen zuster Dolores lucht kreeg van scheiding hield ze klas binnen tijdens speelkwartier en gaf hele preek m.b.t. echtscheiding = doodzonde, hiernamaals geen pretje voor gescheiden mensen, dwong hele klas te bidden voor zielenheil van papa en mama. Iedereen keek kwaad naar mij, zo van door jou missen we speelkwartier.
       Pijnlijk allemaal.
       Nog steeds pijnlijk.
       Vandaar mijn nadruk op goede vader/echtgenoot zijn en stabiele basis aan kinderen bieden.
       Kwestie-Eva vanavond met Pam besproken. Pam gaf zoals altijd verstandige tips: niks opdringen, wees geduldig, Eva pienter, Eva bijdehand. Over een maand is Eva eraan gewend, is ze alles vergeten en is ze weer vrolijk als altijd.
       Hou van Pam.
       Pam is mijn rots.

30 september

       Excuses voor stilzwijgen.
       Er is deze week iets idioots gebeurd.
       Maandag is Todd Grassberger overleden (!).
       Kent lezer van later Todd? Heb ik het weleens over hem gehad? Waarschijnlijk niet. Todd geen vriend of zo. Gewoon collega op werk. Todd en ik hadden vaste grap over FireWire-stekkertje dat ik had geleend en niet teruggebracht. Was in feite FireWire van zaak, niet van hem. Wist hij. Ik wist dat hij wist. Was gewoon grapje tussen ons.
       Dag begon prima. Prachtige nazomerdag. ’s Ochtends brandoefening. Hele complex stroomde naar binnenplaats. Zulk mooi weer dat niemand het erg vond. Iedereen hing rond op grashelling en zei: ‘Pas goed op!’ Leuk om mensen van andere firma’s te zien. Alsof je naar leden andere stammen keek. NabroMax = nerds die zaten uit te rekenen bij welke temperatuur hele complex zou afbranden. Oorjd = designfirma. Hebben veel hippies, mooiste meiden. Veel lui van Oorjd lagen languit op grashelling naar wolken te kijken. Eentje speelde op kleine blokfluit.
       Toen signaal veilig werd gegeven riep iedereen boe en ging met tegenzin weer naar binnen.
       Toen, om twee uur, zong het rond op kantoor: Todd is dood. Had hartaanval gekregen bij stomerij (!), zopas, tijdens lunchpauze.
       Hele middag door niemand gewerkt. Iedereen ontzet, liep doelloos rond, in poging te verwerken dat Todd dood is. Onder Todds bureau een paar bergschoenen. Tegen een muur wandelstok die Todd altijd meenam op boswandelingen in lunchpauze.
       Rond drie uur raar weer: zon en regen tegelijk.
       Linda Hertney: ‘Het is net of Todd even afscheid komt nemen.’ (Linda = malloot. Beweerde een keer dat kraai op dakrand reïncarnatie was van haar overleden man. Zei dat ze het kon zien aan de manier waarop kraai kop afkeurend scheef hield vanwege grote lunch die ze wegwerkte.)
       Daarna bui voorbij en glinsterend parkeerterrein.
       Bleef hele avond met nieuwe ogen kijken naar Pam en kinderen. Alles ineens zo kwetsbaar. Zei gebed voor eten. Bidden doorgaans niet aan tafel. Maar vanavond elkaars handen vastgehouden en gebeden. Gebeden dat we dankbaar mochten zijn voor ons bevoorrechte bestaan, dankbaar voor elkaar. Gebeden dat we niet zouden vergeten dat alle ups/downs die wij als gezin meemaken = kleine hobbeltjes op weg vergeleken met dit.
       Gebeden voor Todd, gebeden voor Todds gezin.
       Nog maar paar avonden geleden was Todd in eigen huis aan het doen wat Todd zoal deed ’s avonds, bv. kleingeld uit broekzakken halen, dollen met kinderen, aan toekomst denken, vuile kleren in wasmand gooien.
       Waar zou Todd vanavond zijn (?!).

1 oktober

       Begrafenis Todd Grassberger vandaag in Oekraïense kerk in binnenstad.
       Todd naar het schijnt van eenvoudige komaf.
       Priester = langharige vent in kazuifel. Zingt/declameert hele dienst, in Oekraïens, uit hoofd. Terwijl hij declameert/rondstapt zwaait koord van kazuifel heen en weer. Engerd. Erg dwingend. Preek: is dit verrassend dan? Dachten jullie dat jullie het eeuwige leven hadden? Het enige verschil tussen jullie die daar zitten in verwachting van rest van jullie levensdagen en Todd in kist, op weg naar eeuwige rustplaats in koude grond? Is jullie hartslag. Voelen jullie hem, mensen? In jullie borst? Dat is de smalle scheidslijn tussen jullie en graf. Dus waarom leven jullie alsof jullie het eeuwige leven hebben? Is dom, jullie zijn domoren. Eng? Is niet eng. Is de waarheid, is de werkelijkheid!
       Schreeuwt: ‘Worden we nog wakker? Nou?’
       Iedereen zit met grote ogen naar de priester te kijken. Behalve vaste leden kerkgemeente, die het schijnbaar allemaal vaker hebben gehoord.
       Priester vervolgt: wie van ons gaat vanavond dood? Denken we dat hij op goedkoop effect uit is? Dat toont aan dat we sufkoppen zijn. Ieder van ons kan vanavond dood zijn, kan ter plekke dood neervallen, zomaar geen lucht meer krijgen, vooroverzakken op kerkbank, in een oogwenk bij Todd in koude grond liggen.
       Plotseling uit keuken beneden geur van gebraden vlees. Vrolijk gekout van kerkdames in keuken beneden. Geur van gebraden vlees gerammel van potten en pannen, borden die worden neergezet = aanlokkelijk. Mensen schuiven onrustig op kerkbanken heen en weer vanwege heerlijke vleesgeur.
       Todds beide broers komen naar spreekgestoelte en houden lofrede.
       Oudste broer: Todd lief, Todd grappig, Todd belangrijke kracht in zijn leven. Zal nooit vergeten wat voor bijzonder mens Todd was. Jongere broer: ja, Todd ijzersterke persoon, Todd was stier. Hoewel Todd wat hard kon zijn, heeft Todd jongere broer op lange duur veel goedgedaan, door hem te leren voor zichzelf op te komen. Dat wil zeggen, na hele jeugd door Todd te zijn gekoeioneerd schrikt jongere broer nu nergens meer van, d.w.z. geen enkele bullebak in buitenwereld kan ooit tegen Todd op. Maar Todd verder geweldig, Todd een kanjer. Todd zo pienter en zo knap om te zien, geen wonder dat Todds vader moeder hem (de jongere broer) altijd behandelden als bijzaak. Maar Todd enorm zorgzaam en invoelend, dus Todd begreep dat en troostte jongere broer door te zeggen dat hij (jongere broer) er op zijn manier ook best mee door kon, vaak vlak voordat hij de afspraak schond die ze hadden gemaakt dat woensdagavond de avond was dat jongere broer papa’s auto mocht lenen, waarmee jongere broers kans was verpest om meisje te treffen op wie hij gek was, mogelijk liefde van zijn leven, meisje dat hij uiteindelijk verspeelde aan sukkel uit Selden, sukkel wiens eigen oudere broer blijkbaar meer dan Todd genegen was om zijn jongere broer ruimte te geven met de auto van het gezin.
       Todds jongere broer stopt even en staat naar adem happend achter spreekgestoelte. Weet van geen ophouden.
       Dendert maar door.
       Maar Todd geweldig, Todd fantastisch, Todd zal enorm gemist worden. Todd heeft hele gezin belangrijke les geleerd: hoewel iemand sterk, vechtlustig, ambitieus, enigszins blind voor andermans behoeften kan zijn, kan zo iemand dus nog steeds geweldigste, ongelooflijkste broer ooit zijn, die soms, als om zichzelf te logenstraffen, ineens tot ieders verbazing iets vrij doordachts kan doen. Dan wordt jongere broer, zo te zien verbijsterd door eigen lofrede, van spreekgestoelte weggevoerd door ontstemd kijkende oudere broer, die hem zacht iets toesist.
       Weduwe van Todd loopt naar spreekgestoelte. Lijkt geen woord te kunnen uitbrengen. Drie kleine meisjes hangen aan haar rokken. Weduwe geeft microfoon aan kleinste meisje.
       Kleinste meisje: ‘Dag papa.’
       Lunch goed. Lunch meer dan goed. Begrafenis treurig, maar lunch = paradijs. Eet drie broodjes rosbief achter elkaar van papieren bordje. Buiten wuift gele boom in wind. Een geel blaadje waait naar binnen door open kelderraam. Zie het vlak bij mijn schoen landen.
       Denk: het leven is prachtig.
       Zo blij dat ik niet dood ben.
       Als/wanneer ik doodga, wil ik niet dat Pam eenzaam is. Wil dat ze hertrouwt en goed leven heeft. Als nieuwe man tenminste aardig is. Zachtaardig. Gelovig. Zorgzaam lief voor kinderen. Maar kinderen weten beter. Hebben liever dode vader (d.w.z. mij) dan bleke, saaie, gelovige man zonder pit die rare truien draagt en altijd beetje sneu is omdat hij geen stijve kan krijgen, vanwege lichamelijke aandoening.
       Ha ha.
       Nogal met dood bezig vanavond, lezer van later. Kan dat waar zijn? Dat ik dood zal gaan? Dat Pam en kinderen dood zullen gaan? Afschuwelijk. Waarom werden wij hier met zoveel vermogen tot liefhebben neergezet als eind van liedje = dood? Is gruwelijk. Is wreed. Bevalt me niks.
       N.B. voor mezelf: doe meer je best, in alle opzichten, om beter mens te zijn.
       Riep thuis kinderen bij elkaar. Vroeg kinderen mee te doen met nieuw voornemen. Zei tegen kinderen dat leven maar kort is en we elk moment moeten gebruiken, elke dag moeten leven alsof het onze laatste is. Als ze droom hebben, droom waarmaken. Als ze drang hebben iets te proberen, moeten ze proberen. Beloven ze dat? Als ik één ding fout heb gedaan in leven dan is dat te veel afwachten. Wil niet dat zij zelfde fout maken. Moeten durven, doelen najagen, moedig zijn. Wat is ergste dat kan gebeuren? Ze zullen bekendstaan als vernieuwer, held, ziener (!). Was Paul Revere soms verlegen, Edison voorzichtig, Jezus superbeleefd? Aan eind van hun leven zullen ze geen spijt hebben van wat ze gedaan hebben, alleen spijt van wat ze niet gedaan hebben.
       Daarna bedtijd. Bedtijd is soms zwaar. Pam, moe na lange dag met kinderen, is soms streng tegen ze als ze ook maar een beetje tegenstribbelen. Kinderen, moe van school, zijn soms brutaal tegen Pam zodra Pam beetje streng is. Soms welterusten zeggen = kinderen boven aan trap naar beneden schreeuwend, Pam onder aan trap naar boven schreeuwend. Soms komt boek of schoen omlaag gezeild langs Pam. Maar vanavond kinderbedtijd fluitje van een cent. Kinderen voelen waarheid van mijn woorden over dood en gaan rustig naar boven. Thomas komt weer naar beneden gerend om mij knuffel te geven. Eva kijkt me lang (en bewonderend?) aan vanaf overloop.
       Schatten van kinderen.
       Een van de genoegens van ouderschap, lezer van later, is dat ouder kind positief kan beïnvloeden, momenten kan creëren die kind zich rest van leven zal herinneren, momenten die zijn/haar levensloop zullen veranderen en zijn/haar hart verstand zullen openen.

2 oktober

       Shit.
       Kut.
       Gezin is getroffen door complete donderslag, lezer van later.
       Zal toelichten.
       Vanochtend zaten Thomas en Lilly slaperig aan tafel, Eva lag nog in bed, Pam stond eieren te bakken, Ferber lag aan haar voeten in de hoop dat er wat eetbaars op de grond zou vallen. Thomas at bagel en slenterde naar raam.
       Thomas: ‘Wow. Hoe kan dat nou? Papa? Kom eens gauw kijken.’
       Loop naar raam.
       S-jes foetsie.
       Helemaal foetsie (!).
       Ren naar buiten. Rek leeg. Microlijn foetsie. Hek open. Ren tamelijk over mijn toeren straat op om te zien of ergens spoor van hen is.
       Is er niet.
       Ren weer naar binnen. Bel Greenway, bel politie. Agenten komen langs, kammen tuin uit. Agenten laten me sleepspoor van microlijn zien in aarde bij hek. Een van hen zegt dat dit op zich goed nieuws is, want als microlijn er nog in zit, zijn S-jes gemakkelijker op te sporen omdat microlijn hun loopsnelheid beperkt, want ze vluchten met hele groep en hun hoofden zitten allemaal aan de lijn vast, dus kunnen ze alleen maar peuterstapjes nemen, anders raakt er eentje te ver op de anderen voor/achter en trekt microlijn met een ruk strak en die ruk zou hersenbeschadiging kunnen veroorzaken bij degene aan wie gerukt wordt.
       Andere agent zegt: ‘Ja, dat zou zo zijn als S-jes te voet zijn.
       Maar kom op,’ zegt hij, ‘die S-jes zijn niet te voet, die S-jes zijn ervandoor in busje van activisten en zitten zich nu ergens rot te lachen.’
       Ik: ‘Activisten.’
       Eerste agent: ‘Ja, u weet wel. Vrouwen Voor Vrouwen, Burgers voor Economische Gelijkheid, Semplica Verrek.’
       Tweede agent: ‘Vierde incident deze maand.’
       Eerste agent: ‘Die grieten zijn niet op eigen houtje omlaag gekomen.’
       Ik: ‘Waarom zouden ze dat doen? Ze hebben ervoor gekozen hier te zijn. Waarom zouden ze meegaan met een of andere halve…’
       Agenten lachen.
       Eerste agent: ‘Lucht gekregen van de Amerikaanse droom, jongen.’
       Kinderen meer dan overstuur. Kinderen op kluitje bij tuinhek.
       Schoolbus komt en gaat.
       Greenwayman van buitendienst (Rob) arriveert. Rob = lang, mager, krom. Ziet eruit als boog van boogschutter, als boog gaatje in oor zou hebben lang haar als piraat, en kort leren vest zou dragen. Rob valt meteen keihard met deur in huis. Zegt dat het hem spijt dat hij op dit voor ons vervelende moment met een botte zakelijke mededeling moet komen, maar dat hij wettelijk verplicht is ons te laten weten dat wij, als S-jes niet binnen drie weken zijn opgespoord, volgens onze overeenkomst met Greenway kosten van het noodzakelijke Vervangingsdebet volledig zullen moeten vergoeden.
       Pam: ‘Wacht even. Het wát?’
       Volgens Rob is Vervangingsdebet: $ 100 p/maand, per individuele persoon, voor elke maand die nog uitstaat op hun contract met Greenway vanaf tijdstip van verlies (!). Betty (21 maanden uitstaande) = $ 2100, Tami (13 maanden) = $ 1300, Gwen (18 maanden) = $ 1800, Lisa (34 maanden (!)) = $ 3400. Totaal = $ 2100 $ 1300 $ 1800 $ 3400 = $ 8600.
       Pam: ‘In godsherennaam.’
       Rob: ‘Tuurlijk, ik besef dat het een hoop geld is, maar ik ben vooral songwriter, oké? Maar ons idee, althans hun idee, Greenways idee, is dat wij – ofwel zij – de basisinvestering hebben gedaan, en ik wil maar zeggen dat dat duidelijk niet goedkoop was, denk alleen al aan de visa en de vliegtickets en dergelijke.’
       Pam: ‘Hier heeft niemand ons iets over verteld.’
       Ik: ‘Met geen woord.’
       Rob: ‘Hè? Wie heeft jullie geholpen?’
       Ik: ‘Melanie?’
       Rob: ‘Ja, ja, ik had al zo’n vermoeden. Die Melanie, die Melanie raffelde de zaken soms nogal af om de bestelling maar rond te krijgen. Vooral met de klanten met Pakket A die het allemaal toch al op een koopje wilden. Niet persoonlijk bedoeld, hoor. Afijn, daarom is ze ook weg. Als je haar de huid vol wilt schelden, moet je naar Basisdepot, waar ze souschef Verf is en inmiddels vermoedelijk een lange neus heeft van het jokken over wat welke kleur is.’
       Ben kwaad, voel me gepakt. Iemand is in het holst van de nacht in onze tuin binnengedrongen terwijl kinderen vlakbij lagen te slapen en heeft gestolen. Van ons gestolen. $ 8600 gestolen, plus aanschafkosten van S-jes (ong. $ 7400?).
       Pam (tegen agent): ‘Hoe vaak vindt u ze?’
       Eerste agent: ‘Wie?’
       Pam geeft agent vuile blik. (Pam = tijger wanneer op bres voor gezin.)
       Tweede agent: ‘Eerlijk antwoord? Dan moet ik zeggen zelden.’
       Eerste agent: ‘Eigenlijk nooit.’
       Tweede agent: ‘Nou ja, tot nu toe nooit.’
       Eerste agent: ‘Klopt. Het zal heus wel een keertje lukken.’
Agenten vertrekken.
       Pam (tegen Rob): ‘En wat gebeurt er als we niet betalen?’
       Ik: ‘Niet kunnen betalen.’
       Rob ongemakkelijk, Rob krijgt rood hoofd.
       : ‘Tja, dat is meer een zaak voor de Juridische Afdeling.’
       Pam: ‘Dan schakelen jullie een deurwaarder in?’
       Rob: ‘Ik persoonlijk niet. Zij wel. Ik bedoel, daar zijn ze voor. Zij… hoe zeg je dat ook alweer? Zij bevorderen je…’
       Pam (scherp): ‘Vorderen.’
       Rob: ‘Het spijt me. Het spijt me heel erg. Melanie, wow, ik ruk je je kop van je romp, aan die stomme vlechtjes van je. Grapje. Ik heb helemaal geen contact met haar. Maar het punt is dat het allemaal in jullie contract staat. Jullie hebben je contract toch wel gelezen?’
       Stilte.
       Ik: ‘Tja, we hadden nogal haast. We gaven een feestje.’
       Rob: ‘Ja, dat is waar ook. Ik herinner met dat feestje. Geweldig was dat. We hadden het er allemaal over.’
       Rob vertrekt.
       Pam witheet.
       Pam: ‘Zal ik jou eens wat zeggen? Ze kunnen de pot op. Dan sturen ze maar een deurwaarder. Ik ga niet betalen. Dat is absurd. Ze mogen dit stomme huis hebben.’
       Lilly: ‘Raken we ons huis kwijt?’
       Ik: ‘We raken het huis niet…’
       Pam: ‘O nee? Wat denk je dat er gebeurt als je iemand negenduizend dollar schuldig bent en niet kunt betalen? Ik denk dat we het huis kwijtraken.’
       Ik: ‘Hoho, laten we even rustig blijven, je hoeft niet helemaal…’
       Eva’s onderlip pruilt in voorstadium van huilen. Denk: nou, mooi is dat, fijne ouders zijn wij, gaan daar een beetje staan ruziemaken grove taal uitslaan angstbeeld oproepen van huis kwijtraken in bijzijn van gespannen kind dat sowieso al overstuur is van vervelende gebeurtenissen van dag.
       Dan begint Eva te huilen en sorry sorry sorry te mompelen.
       Pam: ‘Och lieverd, ik riep maar wat, we gaan ons huis echt niet kwijtraken. Dat zouden papa en mama toch nooit laten…’
       Er gaat mij een lichtje op.
       Ik: ‘Eva, heb jij soms…?’
       Blik in Eva’s ogen zegt: inderdaad.
       Pam: ‘Wat heeft zij soms?’
       Thomas: ‘Heeft Eva het gedaan?’
       Lilly: ‘Hoe kan Eva het nou gedaan hebben? Ze is pas acht. Ik zou nog niet eens…’
       Eva gaat ons voor naar buiten en laat zien hoe ze het gedaan heeft. Ladder gepakt, aan een kant van microlijn op ladder geklommen, Ezy-Releese-systeem aan linkeruiteinde ontkoppeld, waarna microlijn zakte. Daarna heeft Eva ladder naar andere kant gesleept en Ezy-Releese rechts ontkoppeld. Daarna was microlijn helemaal los en stonden S-jes op de grond.
       S-jes overleggen even.
       En gaan ervandoor.
       Ben woedend. Eva heeft gigantische puinhoop veroorzaakt.
       Gigantische puinhoop voor ons, dat zeker, maar ook voor S-jes. Waar zijn S-jes nu? Op prettige plek? Is het prettig wanneer illegale voortvluchtigen in vreemd land rondlopen zonder geld, zonder eten, zonder water en zich moeten verstoppen in bossen, moerassen enz., onderling verbonden met een microlijn, als een stel aan elkaar geketende dwangarbeiders? En denken Thomas en Lilly soms dat het een geweldige grap is om eigen ouders voor de gek te houden? Ik herinner me dat Thomas naar het raam stapte en net deed of hij stomverbaasd was dat S-jes weg waren. Thomas = luis. En wat Lilly betreft: is dit onze dank dat we ons zo hebben uitgesloofd voor Lilly’s v-dag?
       Heb zwaar de smoor in. Zeg bovenstaande per ongeluk hardop.
       Kinderen met stomheid geslagen. Kinderen hebben mij nog nooit zo kwaad gezien.
       Thomas: ‘Papa. Wij wisten er niks van!’
       Lilly: ‘Eerlijk waar niet!’
       Thomas trekt aan eigen haar, rent naar buiten. Lilly barst in tranen uit, loopt stampvoetend kamer uit en trekt (verbijsterde) Eva mee.
       Eva (beteuterd, tegen mij): ‘Maar jij hebt gezegd, jij hebt dat gezegd, over moedig zijn…’
       N.B. voor latere generaties: in onze tijd komen gezinnen soms in de puree terecht. Dan voelt gezin: wij zijn losers, alles wat wij doen pakt verkeerd uit. Ouders schreeuwen elkaar de tent uit en geven elkaar de schuld van rampzalige situatie. Vader trapt tegen muur, veroorzaakt gat in muur bij koelkast, gezin slaat lunch over. Spanning te hoog opgelopen om samen aan één tafel te zitten. Onverdraaglijk. Zodat iemand (vader) zich afvraagt of hele onderneming het wel waard is, d.w.z. dat vader (ik) zich afvraagt of mensen niet beter alleen kunnen leven, op zichzelf, in bos, op eigen houtje, zonder van iemand te houden.
       Vandaag was zo’n dag voor ons.
       Stormde naar garage. Stomme eekhoorn-/muisvlek was er na al die weken nog steeds. Besloot voor eens en altijd met vlek af te rekenen. M.b.v. bleekmiddel tuinslang. Ging tevreden zitten uitrusten op kruiwagen en moest om hele toestand lachen. Gewonnen met kraslot, grootste geluk van hele leven, binnen kortste keren is grootste geluk van hele leven tot grootste debacle van hele leven geworden. Blijdschap veranderd in tranen.
       Voelde me heel slecht over gemene dingen die ik net tegen kinderen had gezegd.
       Pam kwam naar me toe en vroeg of ik had zitten huilen. Ik zei nee, alleen wat stof in mijn ogen vanwege schoonmaken garage.
       Pam trapte er niet in. Pam gaf me even knuffel van opzij duwtje met heup als om te zeggen: huilen mag best, dit is een rottijd, weet ik.
       Pam: ‘Kom maar weer binnen. Laten we de boel weer normaliseren. We slaan ons er wel doorheen. De kinderen voelen zich doodongelukkig daarbinnen.’
       Ging naar binnen.
       Kinderen aan keukentafel.
       Kon in ogen kinderen zien dat ze dolgraag wilden vergeven, en vergeven wilden worden. Lilly en Thomas hadden van niks geweten. Ik zei dat ik wist dat zij van niks hadden geweten, en niet wist waarom ik had gezegd dat zij er vanaf hadden geweten.
       Spreidde armen. Thomas en Lilly kwamen op me af gerend.
       Eva bleef zitten.
       Toen Eva klein was, had ze een hoofd vol zwarte krullen. Stond soms op sofa cornflakes te eten uit koffiemok, te dansen op geluid in haar hoofd en te spelen met koordje van rolgordijnen.
       Nu dit: Eva zit met hoofd in handen als diepbedroefd oud vrouwtje dat verlies van jeugdige schoonheid en levenslust betreurt enz. enz.
       Liep naar Eva toe en tilde haar op.
       Arme kind bevend in mijn armen.
       Eva (fluistert): ‘Ik wist niet dat we het huis zouden kwijtraken.’
       Ik: ‘Dat gebeurt… dat gebeurt niet. Mama en ik bedenken er wel wat op.’
       Zei tegen kinderen dat ze tv mochten gaan kijken.
       Pam: ‘Nou, wil je dat ik papa bel?’
       Wilde niet dat Pam Pams vader ging bellen.
       Voornaam van Pams vader = Rich. Noemt zichzelf ‘Boer Rich’. Grappig, omdat hij rijke boer is. Boer Rich = heel rijk heel streng. Wat mij betreft: mag mij niet. Heeft bij versch. gelegenheden gezegd dat ik (1) geen harde werker ben en (2) beter op mijn gewicht moet letten en (3) beter op mijn creditcarduitgaven moet letten.
       Boer Rich heeft goed figuur en geen creditcards.
       Boer Rich vindt S-jes niks. Heeft ons afgelopen Kerst hele preek gegeven want hij vindt dat S-jes houden = ‘duurdoenerij’. Vindt dat alle leuke dingen = ‘duurdoenerij’. Zelfs naar bioscoop gaan = duurdoenerij. Naar wasstraat gaan i.p.v. zelf auto wassen op oprit = duurdoenerij. Was een keer op bezoek en keek me fronsend aan toen ik zei dat ik een wortelkanaalbehandeling moest ondergaan. Ik dacht: wat, is wortelkanaalbehandeling ook al duurdoenerij?
       Maar nee, hij moest de tandarts die ik had gekozen niet, omdat hij reclamespotje voor mijn tandarts had gezien op tv en vond dat tandarts met tv-reclame = duurdoenerij.
       Dus wilde ik niet dat Pam Boer Rich ging opbellen.
       Tegen Pam gezegd dat we moeten proberen dit zelf op te lossen.
       Rekeningen erbij gepakt, fictieve betalingsoperatie becijferd.
       Als we hypotheek betalen, stookkosten, American Express, plus $ 200 aan rekeningen die we de vorige keer hebben laten liggen, dan zouden we bijna op nul staan (nog $ 12,78 over). Als we American Express en Visa uitstellen, levert ons dat $ 880 op. Als we daarnaast hypotheekbetaling, gas en licht en levensverzekeringspremie overslaan, levert dat ons nog maar een schamel totaalbedrag van $ 3100 op.
       Ik: ‘Shit.’
       Pam: ‘Ik kan hem misschien mailen. Weet je. Gewoon om te zien wat hij zegt.’
       Terwijl ik dit zit te schrijven is Pam boven Boer Rich aan het mailen.

6 oktober

       Sla beschrijving werk maar over. Werk op dit moment niet belangrijk. Toen ik thuiskwam stond Pam in deuropening met e-mail van Boer Rich.
       Boer Rich = klootzak.
       Zal deel citeren:
       Laten we het eens hebben over wat jullie willen gaan doen met het gevraagde geld. Gaan jullie het opzijleggen voor een studiefonds? Nee. Gaan jullie het beleggen in onroerend goed? Nee. Jullie hadden de kans enige zaden te planten en jullie hebben die kostbare zaden (dollars) verspild. En waaraan? Aan een uitstalling die sommige mensen mooi vinden. Nou, ik vind hem niet mooi. Ik zie de jonge mensen hier hetzelfde doen. Oudere mensen eveneens. En het is hier al even onzinnig als bij jullie. Sinds wanneer zijn mensen die te kijk hangen een bekoorlijk gezicht? Anderen hier bedrijven liefdadigheid via de kerk en spreken van armoede en gebrek. Goed, dat is prima. Maar zo te horen hebben jullie binnenkort armoede en gebrek in eigen huis. En geneesheer genees uzelf is een spreuk waaraan ik mijzelf vaak heb herinnerd wanneer ik in de verleiding kwam mijn steentje bij te dragen aan een of ander goed doel. Al heb ik geen bezwaar tegen af en toe een ham langsbrengen bij ons opvanghuis voor mishandelde vrouwen. Dus mijn antwoord luidt nee. Jullie hebben jezelf in een moeras begeven en moeten daar ook op eigen kracht weer uit waden, en daarmee jullie kinderen (en jullie zelf ) een waardevolle les leren waar jullie en jullie kinderen mettertijd baat bij zullen hebben.
       Ik: ‘Ai.’
       Pam belde Boer Rich op en smeekte Boer Rich. Boer Rich waste haar via telefoon de oren over geld, over ons hele verleden met geld, d.w.z. onze hele instelling = spilziek. Boer Rich zei: ‘Vraag niet nog een keer.’ We zijn verder gedaald in zijn achting door aanvankelijke dombo-actie daaropvolgende belachelijke overmoedige vertoning in poging om aanvankelijke dombo-actie op stompzinnige wijze recht te breien.
       Dus dat = dat.
       Langdurige stilte.
       Pam: ‘Jezus. Typisch iets voor ons, hè?’
       Weet niet waar ze het over heeft. Beter gezegd, weet het wel, maar ben het er niet mee eens. Beter gezegd, ben het er wel mee eens, maar ze hoeft het niet hardop te zeggen. Waarom hardop zeggen? Hardop zeggen is negatief, geeft ons slecht gevoel over onszelf.
       Ik zeg dat we misschien moeten opbiechten wat Eva heeft gedaan en hopen op clementie van Greenway.
       Pam zegt nee, nee, heb gisteren op internet gekeken. S-jes vrijlaten = ernstig misdrijf (!). Heeft niet het gevoel dat ze iemand van acht zouden vervolgen, maar toch. Als wij bekennen, krijgt Eva dan strafblad? Moet Eva dan verplicht begeleiding? Komt dat ook in haar strafblad? Eva voelt: ben ik een slecht kind? Begint het allemaal minder nauw te nemen, op te trekken met hangjongeren, het hele idee van presteren met schuin oog te bekijken, benut haar talenten niet meer volledig, en dat allemaal vanwege één fout die ze als jong meisje heeft gemaakt?
       Nee.
       Dat risico mogen we niet lopen.
       Pam en ik bespreken het en zijn het eens. We moeten doen als de zonde-eters die in oude tijden zonden aten. Of lichamen van zondaars? Of aten van de lichamen van overleden zondaars? Kan me niet precies herinneren wat zonde-eters deden. Maar Pam en ik zijn het erover eens dat we als zonde-eters moeten doen in die zin dat we Eva met alle middelen beschermen, politie koste wat kost erbuiten houden en zo nodig wet overtreden.
       Pam vraagt of ik nog in cahier schrijf. Is dat cahier geen rechtsgeldig document? Heb ik in cahier geschreven over Eva, over Eva’s rol in het geheel? Zou cahier ons niet bewijs leveren dat wij rechtsgang hebben belemmerd? Zouden ze cahier niet d.m.v. een dagvaarding kunnen opeisen? Zou ik niet moeten stoppen met cahier en dubieuze bladzijden moeten uitscheuren? Cahier verbergen? Cahier in gat laten vallen dat ik onlangs in keukenmuur heb getrapt? Beter nog, cahier vernietigen?
       Zeg tegen Pam dat ik schrijven in cahier heerlijk vind, niet wil ophouden met cahier, cahier niet wil vernietigen.
       Pam: ‘Je moet het zelf weten. Maar voor mij is ’t het niet waard.’
       Pam kien. Pam kan situaties uitstekend inschatten. (Zal erover nadenken. Als cahier stilvalt, weet lezer van later dat ik (wederom!) heb geconcludeerd dat Pam gelijk heeft.)
       Mijn vermoeden en hoop = dat politie meer van dergelijke gevallen heeft, dat wij bijzaak zijn, dat ons geval weinig prioriteit heeft en dat dit alles binnenkort in het vergeetboek raakt.

8 oktober

       Fout. Weer fout. Niks vergeetboek.
       Zal toelichten.
       Hele dag gewerkt.
       Was gewone, saaie dag.
Kan lezer van later zich voorstellen wat een kwelling het was gewone saaie werkdag door te komen terwijl ik alleen maar naar huis wilde om met Pam onze strategie te bepalen m.b.t. situatie met Eva, Eva van school te halen, Eva dikke knuffel te geven, Eva te verzekeren dat alles goed komt, Eva op hart te drukken dat ze, hoewel we niet goedkeuren wat ze gedaan heeft, toch altijd ons meisje zal blijven en altijd onze oog(ogen?)appel zal zijn?
       Maar in dit leven moet papa doen wat papa doen moet.
       Dus hele dag volgehouden.
       Toen vaste rit naar huis: stuk met tweedehandsautodealers, stuk met steengroeves, lang stuk snelweg vanwaar je neerkijkt op armoedige blokkendozen met was aan de lijn, tamelijk landelijk stuk met begraafplaats uit pionierstijd, voormalige winkelcentrum dat op zijn gat ligt.
       Daarna ons huisje trieste, lege tuin.
       Er staat een man bij hek achtertuin.
       Heen gelopen en praatje met man gemaakt.
       Man = Jerry. Is rechercheur (!) die op onze zaak is gezet. Activisten = kwestie van hoge prioriteit voor gemeente, zegt hij, burgemeester vastbesloten krachtig signaal af te geven (!). Zegt dat hij weet dat we in lastig parket zitten met geld en vindt lui van Greenway zakkenvullers die het verdienen geradbraakt te worden. Heeft het zelf niet breed maar, zegt hij, is brave huisvader, weet hoe rot hij het zou vinden als hijzelf een groot, anoniem bedrijf $ 8600 schuldig was. Maar geen zorg, hij is op de zaak gezet. Zal niet rusten tot activisten gevonden zijn. Heeft weinig op met activisten. Denken activisten dat ze iets nobels doen? Nou, mooi niet. S-jes zijn illegale immigranten geworden, die banen afpakken van ‘hardwerkende Amerikanen’. Daar is Jerry fel op tegen. Jerry’s vader met de boot uit Ierland gekomen, onderweg hele tijd overgegeven, daarna vereiste formulieren ingevuld. Dat = hoe het hoort, vindt Jerry.
       ‘Ha ha,’ zegt hij.
       Lacht en veegt mond af.
       Jerry is een kletskous. Zat in het onderwijs voor hij bij politie ging. Dolblij dat hij niet meer voor klas staat. Leerlingen blagen. Elk jaar meer blagen. Laatste paar jaar zat hij er gewoon op te wachten, te wachten tot hij door een of andere blaag zou worden neergestoken of -geschoten. Werd erger naarmate kinderen donkerder werden. Als ik begrijp wat hij bedoelt. Heeft niks tegen donkere mensen maar wel tegen donkere mensen die het verdommen te werken en de taal te leren, en die rotstreken uithalen met leerkrachten. Het zou vroeger toch niet in hem zijn opgekomen kikkertje in Cola Light van een van meest toegewijde stafleden te stoppen? Hij was er bijna zeker van dat donkere leerling het gedaan had, want bijna al zijn leerlingen waren donker. Was nooit zelf met mes gestoken, maar weet zeker dat dat vroeg of laat zou zijn gebeurd, door deze of gene donkere leerling. Leerling die het lef heeft kikker in drinken leraar te stoppen gaat geen zee te hoog, d.w.z. met mes steken = logische volgende stap.
       ‘Kinderen zijn nu eenmaal kinderen,’ zeg ik.
       ‘Ja en nee,’ zegt Jerry. Kind = volwassene van later. Jong geleerd, oud gedaan. Heeft ooit filmpje gezien over leeuwenwelpje dat los mocht rondrennen. Leeuwtje werd groot en at eigenaar op. Dus straffe hand essentieel voor kinderen.
       Jerry zegt dat hij laatste tijd eenzaam is. Vrouw onlangs overleden. Had er niet op gerekend dat zij eerst zou gaan. Zij was altijd de gezondste van de twee. Nu is hij kompas beetje kwijt. Vrouw was sowieso al zo’n spriet. Tegen einde bijna niks meer van haar over. Hij heeft nooit veel haast om naar huis te gaan. Thuis zo stil zonder vrouw. Heeft geen kleinkinderen, want heeft nooit kinderen gehad, omdat vrouw dubieuze eieren had.
       Heeft dus alle tijd voor ons geval.
       Jerry zegt dat er iets niet klopt. Het ziet er niet uit als typische activistendaad. Activisten laten meestal visitekaartje achter: Semplica Verrek laat alleen rode vlag achter; Vrouwen Voor Vrouwen laat manifest achter bandopname waarop S-jes allerlei dingen opsommen die gezin heeft gedaan die voor S-jes in tuin kwetsend of vervelend waren. Activisten hebben vaak arts in team om microlijn te verwijderen voordat S-jes in busje stappen. Maar agenten hebben sleepspoor van microlijn bij ons tuinhek aangetroffen, wat aangeeft dat S-jes te voet zijn ontsnapt, vermoedelijk met microlijn er nog in.
       Is niet logisch.
       Jerry vertrouwt zaakje niet.
       ‘Maar maakt u zich geen zorgen,’ zegt Jerry. Hij blijft ‘hier, ongeacht hoelang het duurt’.
       Voorlopig blijft hij poosje in tuin posten. Dat is soms zijn werkwijze. ‘Me helemaal inleven in dader.’
       Jerry kucht en hobbelt weg tuin in.
       Ik ga naar binnen. Vertel alles aan Pam.
       Pam en ik gaan voor raam naar Jerry staan kijken.
       Thomas: ‘Wie is dat?’
       Ik: ‘Gewoon een meneer.’
       Pam: ‘Niet naar buiten gaan. Niet met hem praten of zo.’
       Lilly: ‘Hij is in onze tuin, maar we mogen niet met hem praten?’
       Ik: ‘Ja. Klopt.’
       Het is bijna middernacht als ik dit schrijf. Jerry nog steeds in tuin (!). Jerry zit te roken, Jerry neuriet aan één stuk door zelfde irritante deuntje van vier noten. Kan hem vanuit logeerkamer horen ruik zijn sigarettenrook. Zou liefst naar beneden gaan en Jerry tuin uit sturen. Zeggen: ‘Jerry, dit is onze tuin. Onze kinderen slapen, ze moeten morgen naar school, als je ze wakker maakt met je geneurie hebben ze een rot-/slaperige dag op school. Ook mag er in of bij ons huis niet gerookt worden.’
       Maar kan het niet.
       Mag Jerry op geen enkele manier tegen haren in strijken.
Jezus.
       Huishouden in staat van ontbinding, lezer van later. Alles grote bende. Kinderen voelen spanning, maken hele dag ruzie. Na het eten betrapte Pam kinderen op kijken naar ‘In het duister getast’ (= verboden tv-programma waarin man besluit met welk meisje hij avondje uit wil na bevoelen borsten van meisjes door twee gaten in scherm. Borsten worden niet getoond. Alleen gezichtsuitdrukking van man tijdens voelen en gezichtsuitdrukking meisje wanneer man waarderingscijfer bekendmaakt. Niettemin: slecht programma). Pam ontplofte. Tegen kinderen: ‘Wij zitten met gezin in moeilijkste fase ooit en jullie gedragen je zo?’
       Na geboorte kinderen hebben Pam en ik alles laten varen (jeugddromen over reizen, avonturen beleven enz. enz.) om goede ouders te kunnen zijn. Spannend bestaan is anders. Veel gesloof. Veel avonden laat opgebleven omdat huish. taken niet af waren, doodmoe, huish. taken afgemaakt. Heel wat keren onverzorgd moe, babypoep en/of -kots op ons overhemd/onze bloes, terwijl een van ons gelaten/boos naar de camera stond te grijnzen die door de andere werd vastgehouden, haar een puinhoop want kapper duur, met ouderwetse brillen die van neus gleden omdat nooit tijd hadden om brillen strakker te laten zetten. En kijk waar we na dat alles staan.
       Is bedroevend.
       Ben net naar gang gelopen om te kijken of alles goed is met kinderen. Thomas slaapt met Ferber. Mag niet. Eva in bed bij Lilly, mag ook niet. Eva, oorzaak van alle chaos, slaapt als een roos.
       Zin om Eva wakker te maken, Eva te zeggen dat alles goed komt, dat ze het hart op de goede plek heeft, dat ze alleen maar jong in de war is.
       Niet gedaan.
       Eva heeft haar rust nodig.
       Op Lilly’s bureautje poster waar Lilly aan werkte voor ‘Lievelingsdingendag’ op school. Poster = foto van elk S-je, plus kaart van land van herkomst, plus verhalen die Lilly kennelijk heeft opgetekend bij vraaggesprek (!) met ieder van hen: Gwen (Moldavië) = heel stoer vanwege jeugd in Moldavië. Maakte van bebloede, bij vuilnis gevonden lappen afplakband voetbal en haalde na eindeloos oefenen met bebloede-lappenbal bijna olympisch team (!). Betty (Filippijnen) heeft dochter die soms, als ze gaat zwemmen, meelift op rug zeeschildpad. Lisa (Somalië) zag ooit leeuw op dak van bestelbusje van haar oom. Tami (Laos) had lievelingswaterbuffel, waterbuffel trapte op haar voet, nu moet Tami speciale schoen dragen. ‘Weetje’: hun namen (Betty, Tami enz.) niet hun echte namen. Zijn S-jesnamen die na aankomst door Greenway zijn meegegeven. ‘Tami’ = Januka = ‘vrolijke zonnestraal’. ‘Betty’ = Nenita = ‘gezegende-geliefde’. ‘Gwen’ = Jevgenia (weet niet wat haar naam betekent). ‘Lisa’ = Ayan = ‘gelukkige reizigster’.
       Moet vanavond vaak aan S-jes denken, lezer van later.
       Waar zijn ze nu? Waar zijn ze heen?
       Kan er gewoon niet bij.
       Brief komt, familie juicht, meisje laat traantjes, pakt gelaten koffer in, denkt: moet gaan, enige kans voor familie. Houdt zich flink, belooft terug te komen zodra contract is afgelopen. Haar moeder heeft het gevoel, net als haar vader, dat ze haar niet mogen laten gaan. Maar doen het toch. Ze moeten wel.
       Hele dorp zwaait meisje uit bij station/busstation/pont? Groep rijdt met bontgekleurd busje naar lokaal vliegveldje? Meer tranen, meer beloften. Terwijl trein/pont/vliegtuig vertrekt, werpt ze laatste innige blik op omringende heuvels/rivier/groeve/hutten, wat dan ook, d.w.z. de enige wereld die ze ooit heeft gekend, en zegt tegen zichzelf: niet bang zijn, je zult terugkeren & triomfantelijk terugkeren, met koffers vol geschenken enz. enz.
       En nu?
       Geen geld, geen papieren. Wie gaat microlijn verwijderen? Wie gaat haar werk geven? Wanneer ze werk zoekt, moet ze haar zo kammen dat het littekens bij Insertiepunten aan zicht onttrekt. Wanneer zal ze huis familie ooit weerzien? Waarom doet ze dit? Waarom alles vergooien door weg te gaan uit onze tuin? Had lang mooie tijd bij ons kunnen hebben. Wat zocht ze in vredesnaam?
       Waar zou ze zo hevig naar verlangen dat ze zo’n wanhopige actie onderneemt?
       Jerry nu pas vertrokken om te gaan slapen.
       Lege rek buiten in tuin ziet er vreemd uit in maneschijn.
       N.B. voor mezelf: Greenway bellen om lelijke ding te laten ophalen.

  George Saunders - Tien December De Nederlandse vertaling van The Tenth of December kwam 1 november uit bij uitgeverij Podium en kost 19,50. Bestel het boek online