Aan de linkerkant van de gang is een dispuutfeest aan de gang. Schorre meisjes met Marlboro Lights tussen hun borsten, wankelend voorovergebukt om hun hakken voor All Stars te verruilen. Ze leunen op jongens in rokkostuum. Roze drankwangen, blauw-witte bretels snijdend in hun welvaartsbuik.

Aan de rechterkant is het Rotterdamse bezig, ter ere van de gelijknamige Franse Een over politiegeweld, (ver)ongelijk(t)heid en spanningen tussen volk en overheid in een multiculturele achterstandswijk van Parijs.

Vanuit de grote zaal klinkt in de expositiehal daarnaast hangt een bokszak en ligt er een stapel stenen op een verhoging - een kunstwerk van Op elke steen de naam van iemand die de dood vond door politiegeweld. ligt bovenop. Het publiek vindt zijn weg naar de expositie, naar de toonzaal, naar de broodjes merquezworst - zoals gegeten in de film. Mensen omhelzen elkaar, vuisten worden tegen elkaar gedrukt.

Bij de uitgang wordt gerookt; een van de dispuutjongens raakt er in gesprek met een van de belangrijkste figuren van het La Haine-evenement: fotograaf van straatbendes wereldwijd en activist voor het erkennen van de Molukse staat. Hij exposeert tijdens het festival een deel van zijn ‘Societies’-reeks; portretten van straatcultuur van Rotterdam tot aan Los Angeles.

De dispuutjongen loopt met Samidin mee naar binnen, gaat met hem de door hiphop gevulde expositieruimte in. Samidin wijst naar een van zijn foto’s. Drie mannen in zwart-wit, tatoeages op hun gezicht en hun knokkels. ‘Dit was in Tilburg.’ De student kijkt verbaasd. De volgende foto. Een dikke man met ontbloot bovenlichaam, aan een ketting in zijn hand een pitbull die richting de camera bijt. ‘En dit was in Paramaribo.’

Samidin begint zelf te gniffelen bij de aanblik van de jongen in deze setting, tussen dit publiek. ‘Nou ja, ik weet niet of je dit mooi vindt, kijk maar.’ Maar de jongen is geraakt. Hij lijkt haast opgelucht als hij zijn vrienden niet meer ziet op de gang. ‘Nee man, dit is echt. Wil je me meer vertellen? Ik wil van jou horen wat dit betekent.’

Wat het festival wil

Het moment dat ze delen is een mooie samenvatting van het festival. Vorig jaar bedacht en opgezet door Malique Mohamud en zijn team van creatief bureau Studio Narrative, hinkt het evenement op een aantal idealen. Het zichtbaar en bespreekbaar maken van etnisch profileren door de Nederlandse politie, het duiden van rellen als taal van de ongehoorde en het vieren van hiphop als cultureel fenomeen.

‘Missie geslaagd, als je ziet hoeveel harder dit binnenkomt dan gewoon een gesprek, of een geschreven verhaal’

Daarnaast, voegt Mohamud toe als ik hem een paar maanden eerder opzoek in zijn kantoor, bieden zulke evenementen een mogelijkheid om een stem te geven aan hen die ‘allang weten hoe het is om ongelijk behandeld te worden, omdat ze zelf de gevolgen van discriminatie ondervinden en daardoor een algehele ‘fuck the police’-houding ontwikkelen.’ Mohamud: ‘Zij kunnen op het festival ook in gesprek komen met diegenen die ervan overtuigd zijn dat de politie hun vriend is. Simpelweg omdat ze zelf nooit een nare ervaring hebben gehad.’

Dat kunst en cultuur hierin een verbindende factor kunnen zijn, is volgens Mohamud de grootste overwinning. Met het project wilde hij onderzoeken in hoeverre kunstinstallaties, beeld en geluid van invloed kunnen zijn op het maatschappelijk debat, in dit geval over etnisch profileren. Mohamud: ‘Missie geslaagd, als je ziet hoeveel harder dit binnenkomt dan gewoon een gesprek, of een geschreven verhaal.’

Kunst die wordt gemaakt door minderheden is vaak - of wordt al snel gezien als - apolitiek, of anti-establishment, meent Mohamud. ‘Logisch: iemand die opgroeit in een achterbuurt, met een achtergrond of cultuur die niet naadloos aansluit op de heersende idealen in een land, heeft vaker reden om kwaad te worden. Die woede kan afschrikken, polariseren, vooroordelen bevestigen.’

De films van vanavond

Met La Haine wil hij laten zien waartoe die woede kan leiden: ‘Wat we hier laten zien is dat die woede vervolgens ook leidt tot kunst, tot activisme, tot hiphop - en dat maakt het mogelijk daadwerkelijk dingen te veranderen.’

Het lijkt te lukken, die gewenste dialoog op gang brengen. Naast de expositieruimtes zijn twee filmzalen waarin afwisselend La Haine zelf en worden vertoond, een Britse documentaire over de dood van en de die daarop volgden (en die vijf mensen het leven kostten). Twee van Duggans die werden veroordeeld en de gevangenis in gingen voor het aanstichten van die rellen, zijn op het festival. Ze zitten achter in de zaal en praten met bezoekers. Over Duggan, over hun houding tegenover de politie, waar die frustratie vandaan komt, en welke lessen te trekken zijn uit de zinloze dood van hun vriend en uit het zinloze geweld dat daarop volgde.

Geïnspireerd door en alle soortgelijke verhalen, zoals dat van Duggan, maakte in de afgelopen maanden zijn eigen hommage aan het origineel. Het werd geschreven en geproduceerd met minimaal geld. Er was alleen het marketingbudget, dat in de productie werd gestopt. De marketing moest daarom gratis gebeuren; online, mond op mond, vrienden die gratis posters verspreidden door Rotterdam.

En dat werkte. In het publiek: hiphop heads, activisten, studenten, een politieagente, rasrotterdammers, muzikanten, schrijvers. Ook op het podium is de verscheidenheid aan perspectieven groot. Er is een talkshow, op het podium gaan onder meer Nawal Mustafa van Amnesty International, gastcorrespondent en cultureel antropoloog Sinan Çankaya en Abulkasim ‘fuck de koning’ Al-Jaberi met elkaar en met het publiek in gesprek.

‘s Avonds wordt de korte film voor het eerst vertoond, in een zaal die zo vol is dat mensen vanachter gordijnen en via Facetime meekijken. De film leunt zwaar op het originele La Haine. In beeld, maar vooral in de manier van vertellen. Want hoewel La Haine een volledige speelfilm is en de Rotterdamse hommage maar een kwartier duurt, bevat de nieuwe versie - en uiteindelijk slopen - als het origineel. Het heeft een einde dat met terugwerkende kracht gewicht geeft aan alle ogenschijnlijk lollige lamlendigheid die eraan voorafgaat. Na de vertoning maakt iemand in de zaal een toeter van zijn handen en roept: ‘realiteit!’

‘Ik wil bloed en vuur zien’

In de rij voor het toilet bespreken twee jongens na. ‘Je denkt soms dat je gek bent, kill. Dat je slachtoffertje speelt, dat je niet moet klagen. Maar je bent niet alleen, die witte man achterin wist ervan.’

Op een tafel bij de uitgang staan molotovcocktails ter promotie; een verwijzing naar La Haine, waarin een molotov in het begin letterlijk de hele wereld in de fik zet. Mohamud schreef voor zijn film een stuk spoken word, dat hij ook voordraagt in de slotscène. De tekst staat achterop de molotov; als herinnering aan het evenement waar zoveel werelden samenkwamen, en als samenvatting van de moedeloosheid van hen die grijpen naar geweld omdat het wederzijdse onbegrip te groot is geworden.

‘Vannacht gaat alles kapot
Fuck jouw gelijkheid
Vannacht zal het beton waarin mijn woede gekweekt is mijn wraak voelen
Ik wil bloed en vuur zien
Scherven en fucking tranen
Als deze straten overdag niet ook van mij zijn, zal de nacht mij de hele stad geven
Shit is te laat, shit is te laat, shit is te laat
Het gaat allang niet meer om de oorzaak
Maar om hoe de brokken in mijn handen aanvoelen.’

De film is hier te zien

Vimeo
Lees ook:

Kom naar het Rotterdamse La Haine Art Festival en denk mee over de toekomst van de multiculturele stad De Franse film La Haine, over politiegeweld in Parijs, is een tijdloos portret van het leven in multiculturele achterstandswijken. En nu is er de Rotterdamse versie: La Rage. Lees het verhaal van Vera hier terug Jongen vangt tien kogels omdat man vindt dat zijn muziek te hard staat De film 3 ½ minutes, 10 bullets gaat over een jongen van zeventien die werd doodgeschoten omdat iemand vond dat zijn muziek te hard stond. Hij is zeer de moeite waard. Lees het verhaal van Vera hier terug Loop met rapper Massih mee door het Nederland van nu Hij werd geboren in Afghanistan, maar kwam thuis in Amsterdam-Noord: Massih Hutak (1992). Tot voor kort gaf hij maatschappijleer op een vmbo-school. Nu probeert hij het te maken als rapper en schrijver. Hij laat als geen ander het Nederland van nu zien - een land vol vooroordelen en tegenstrijdigheden. Maar: ‘Faka. Twee dingen werken overal: hiphop en liefde.’ Lees het verhaal van Vera hier terug Hoe discriminerend en ineffectief politiewerk rellen veroorzaakt De Nederlandse politie profileert etnisch. Daarmee vergroot ze de segregatie en veroorzaakt ze indirect rellen. Tijd voor een andere inrichting van ons politieapparaat. Lees het verhaal van Sinan hier terug