Hoe kom je in contact met een vluchteling? En meer vragen over Nieuw in Nederland beantwoord

Als vluchteling word je niet één, maar twee keer geboren. De tweede keer is als je een tijdelijke verblijfsvergunning krijgt in het land van toevlucht. Vanaf dat moment heb je de rechten en plichten die horen bij een burger van dat land. Een nieuw bestaan begint.

Hoe vergaat het al die nieuwkomers bij hun eerste voorzichtige stappen in de Nederlandse gemeente waar ze zijn beland? Om dat te achterhalen en om daarover te schrijven mobiliseert De Correspondent zijn leden.

Honderden Correspondentleden praten met vluchtelingen over hun eerste jaar in Nederland. Doe je mee? Doe mee met een uniek initiatief. Hoe gaat het verder met vluchtelingen als ze eenmaal hier zijn? De Correspondent mobiliseert honderden leden om dat uit te zoeken. Geef je vandaag nog op. Lees hier de oproep van het initiatief Nieuw in Nederland

Voor leden die willen meedoen, hebben we deze gids samengesteld.

We geven daarin tips over hoe in contact te komen met een vluchteling en hoe je samen aan te melden.

We doen suggesties over wat wel en niet te doen in contact met nieuwkomers. We komen met soortgelijke suggesties voor vluchtelingen: wat wel en niet te doen in contact met Nederlanders.

Voor nieuwkomers hebben we een korte uitleg van het initiatief in het Nederlands, Engels, Arabisch en Tigrinya. Die kunnen leden aan vluchtelingen laten lezen.

We geven achtergrondinformatie over landen waar de meeste nieuwkomers vandaan komen.

We bieden een beeld in cijfers van de groep vluchtelingen die sinds vorig jaar in Nederland asiel heeft aangevraagd. Daar kun je zien hoeveel nieuwkomers dit jaar in jouw gemeente worden gevestigd.

We geven een overzicht van de rechten en plichten van een nieuwkomer.

We noemen de namen van de (ervarings)deskundigen die ons bij dit initiatief adviseren, de organisaties die ons hebben geholpen en het vermogensfonds dat dit initiatief mede mogelijk maakt.

Wij zijn correspondenten Greta Riemersma en Dick Wittenberg. Ons initiatief heet: Nieuw in Nederland. Ons mailadres: nieuwinnederland@decorrespondent.nl.

Wil je meedoen met Nieuw in Nederland? Help je mee om zicht te krijgen op hoe het vluchtelingen na vestiging in Nederland vergaat? Schrijf je dan nu in voor Nieuw in Nederland. Dat doe je via dit formulier. Je ontvangt nieuws en updates in je mailbox

Hoe kom je in contact met een vluchteling?

Wij willen via onze leden in contact komen met vluchtelingen die zich sinds oktober vorig jaar in een Nederlandse gemeente hebben gevestigd. Deze mensen hebben de asielopvang verlaten om ergens in Nederland zelfstandig te gaan wonen en hebben een tijdelijke verblijfsvergunning. Ze worden vaak aangeduid als ‘statushouders.’

Hoe kom je met ze in contact? Instanties die beschikken over de namen, adressen en telefoonnummers van nieuwkomers zijn gebonden aan privacyregels. Ze kunnen die gegevens niet aan ons doorgeven. We moeten daarom andere wegen bewandelen, maar moeilijk hoeft dat niet te zijn.

Misschien ken je al nieuwkomers in je buurt? Heb je ze al eens gesproken of komen jullie al bij elkaar over de vloer? Zo niet: vraag aan buren, vrienden, kennissen of docenten van je kinderen of ze nieuwkomers kennen en leg contact met ze.
Er zijn in Nederland ontzettend veel lokale initiatieven voor hulp aan vluchtelingen. Kijk of er in jouw stad of dorp zo’n initiatief is. Google de naam van je woonplaats in combinatie met het woord ‘vluchtelingen’ en kijk wat er uitkomt. Je kunt ook rondvragen of bellen met scholen, sportverenigingen en kerken met de vraag of zij op dit gebied iets doen.
Vereniging Humanitas organiseert in veel plaatsen in Nederland taalprojecten voor vluchtelingen. Ga ernaartoe of neem contact op met de organisatie.
Plaats een oproep om met vluchtelingen in contact te komen op je eigen Facebookpagina of Twitteraccount. Zeg erbij dat je op zoek bent naar vluchtelingen die tussen oktober vorig jaar en oktober dit jaar een azc hebben verlaten en bij jou in de buurt zijn komen wonen.
Vluchtelingen in Nederland zoeken contact met elkaar op speciale Facebookpagina’s, al zijn die voor een deel in het Arabisch en/of besloten. Ze geven elkaar daarop praktische informatie, bijvoorbeeld waar je een fiets of een ov-kaart kunt kopen. Op dit soort pagina’s staan ook Engelstalige oproepen en zo’n oproep zou jij ook kunnen plaatsen.
Er zijn ontzettend veel Facebookpagina’s waarop Nederlanders en vluchtelingen met elkaar in contact komen. Op deze pagina’s bieden Nederlanders zich aan als vrijwilliger of er staan evenementen voor vluchtelingen op. Maak duidelijk dat het in jouw geval om een initiatief van De Correspondent gaat en zeg erbij naar welke vluchtelingen je specifiek op zoek bent. Als je in het zoekvenster van Facebook ‘vluchtelingen’ intoetst, vind je een heleboel van dit soort pagina’s, waarop mensen tot in de kleinste dorpjes zich organiseren.
Ook zijn er veel sites waarop vluchtelingen en Nederlanders elkaar ontmoeten.
Dit initiatief brengen we speciaal onder je aandacht: Refugee Start Force, een community met meer dan 20.000 leden op Facebook met als doel vluchtelingen en niet-vluchtelingen met dezelfde interesses of beroepen met elkaar in contact te brengen. Het platform heeft een groot aantal ‘Expertgroepen’ voor specifieke sectoren. Onder het kopje ‘our community’ op de website of via de Facebookpagina vind je alle groepen waarbij je je kunt aansluiten en waarin je een oproep kunt plaatsen en/of reageren op berichten van anderen. Daarnaast bestaat het platform uit vijf ‘koffiegroepen’ voor verschillende delen van Nederland waar vluchtelingen en niet-vluchtelingen contact kunnen leggen.
Woon je in de stad Groningen of omgeving: daar doet Vereniging Humanitas veel aan de begeleiding van nieuwkomers. In Groningen zijn ook wekelijks ‘Taalcafés’ voor vluchtelingen waar je naartoe kunt.
Tot slot: Nieuw in Nederland heeft een eigen Facebookpagina voor leden die zich hebben ingeschreven. Ook hierop kun je een oproep plaatsen, maar dit account is in het begin nog niet erg bekend. We hopen dat hierin snel verandering komt en daarom: like het. Geef hier tips en vertel over je ervaringen, zodat andere deelnemers er iets aan hebben.

Met welk verzoek benader je een nieuwkomer?

Vraag of hij/zij jou elke maand wil ontmoeten. Samen vullen jullie een vragenlijst in voor De Correspondent. De vragen gaan over het leven van nieuwkomers in Nederland, over wat goed gaat en minder goed. Die vragenlijst ontvang je automatisch na aanmelding voor het initiatief.

Op grond van de antwoorden schrijft De Correspondent maandelijks verhalen, die worden vertaald in het Engels en Arabisch. Het doel is vluchtelingen in Nederland een stem te geven.

Ook is er een tekst over het initiatief in het Nederlands, Engels , Arabisch en Tigrinya. Die kun je de nieuwkomer laten lezen. Daarbij: tips voor de vluchteling over hoe om te gaan met Nederlanders.

Belangrijk:

Benadruk dat deelname aan dit initiatief anoniem is.
Benadruk dat we geen informatie doorgeven aan instanties als de IND of de gemeente en ook niet aan de overheid in het land van herkomst.
Benadruk dat je geen journalist bent. Jullie kunnen samen meehelpen om te laten zien hoe het is om als vluchteling je plek te vinden in Nederland.

Wat te doen als je een nieuwkomer hebt gevonden die wil meedoen?

Vul samen het aanmeldformulier in dat je per mail ontvangt als je je hebt ingeschreven. De tekst van het aanmeldformulier kun je de nieuwkomer laten lezen in het Engels en Arabisch (dat ontvang je ook na inschrijving).

Wissel verder telefoonnummers en e-mailadressen uit en spreek af wanneer je elkaar weer ziet. De lijst vragen ontvang je dit jaar op 24 oktober, 21 november en 19 december. Voor het samen invullen heb je telkens twee weken de tijd.

Wat wel en niet te doen in het contact met vluchtelingen

Waarschijnlijk zul je bij dit initiatief aanlopen tegen cultuur- en achtergrondverschillen. Het is onmogelijk van tevoren uitputtend te beschrijven wat je gaat meemaken - dat hoeft ook niet. Belangrijk: constateer dat er verschillen zijn, bespreek ze als je dat wilt en ga verder. Laat ze jullie contact niet in de weg staan.

Op een aantal zaken willen we je wijzen, omdat ze eventuele vragen over ons initiatief alvast kunnen beantwoorden. We hebben onze informatie van organisaties als Vluchtelingenwerk en Humanitas, die ruime ervaring hebben met het contact tussen vluchtelingen en Nederlanders. We hebben ook van een aantal (ex-)vluchtelingen gehoord wat zij wel en niet prettig vonden tijdens hun eerste jaren in Nederland. Een van hen is Nafiss Nia, die eerder over dit onderwerp schreef op De Correspondent.

Het is aan jou wat je wel en niet met onze adviezen doet.

Veel vluchtelingen komen uit landen (lees hier meer over die herkomstlanden) met dictatoriale, onderdrukkende regimes. De pers vertolkt het gedachtegoed van de nationale leider en mag daar geen millimeter van afwijken. Burgers hebben geleerd bang te zijn voor de pers, want stel je voor dat zij per ongeluk iets zeggen dat afwijkt. Vertel dat de pers in Nederland totaal anders werkt en geen verlengstuk is van de regering of van wie dan ook, als jou dat nodig lijkt. Wat De Correspondent wil is juist in het voordeel van vluchtelingen: we willen hún verhaal vertellen, hún stem laten klinken.
Mocht je vragen krijgen over hoe we omgaan met gegevens van vluchtelingen: hun deelname is anoniem. Onze verhalen komen op internet te staan, maar die gaan over dingen die ons bij de hele groep opvallen. Lukt het vluchtelingen een nieuw bestaan in Nederland op te bouwen? Zo ja, waar ligt dat aan? Zo nee, wat ontbreekt eraan? In dat soort kwesties zijn we geïnteresseerd. Als we meer willen weten van één persoon of gezin, vragen we via jou of we contact mogen opnemen.
Ook belangrijk: De Correspondent geeft geen gegevens door aan instanties als de IND of de gemeente, en ook niet aan de overheid in het land van herkomst. De gegevens worden vertrouwelijk behandeld en veilig bewaard. Wie dat wil, kan ze te allen tijde opvragen.
Het is handig als een nieuwkomer Engels spreekt, maar we willen ook graag dat leden contact leggen met vluchtelingen die alleen hun landstaal spreken. In het laatste geval is een tolk nodig, maar de meeste vluchtelingen hebben wel een kennis uit het land van herkomst die Engels (of Nederlands) spreekt. Ook een oproep via sociale media kan een tolk opleveren. Overigens leveren we de vragenlijsten aan in het Nederlands, Engels en Arabisch.
Je kunt uitleggen dat deelname aan dit initiatief niet veel tijd kost: slechts één keer per maand hoef je een vragenlijst in te vullen en dat kan in een uurtje. Uiteraard kunnen jij en de nieuwkomer elkaar vaker of langer zien, maar dat is geen vereiste.
Bedenk dat de vluchteling een geschiedenis met zich meedraagt die voor de meeste niet-vluchtelingen moeilijk voor te stellen is. Het kan pijnlijk zijn meteen naar de reden van de vlucht te vragen of naar het vluchtverhaal. Wacht tot jullie elkaar beter kennen of tot iemand er zelf mee komt.
Het is mogelijk dat een vluchteling alleen antwoorden geeft waarvan hij denkt dat ze wenselijk zijn. Op de vraag of hij blij is in Nederland te zijn, zegt hij ‘ja,’ maar in werkelijkheid is hij nog in shock door wat hij heeft meegemaakt. Of hij maakt zich zorgen over de familie die hij in eigen land heeft achtergelaten. Stel niet te snel gewetensvragen, dat doen wij ook niet in de vragenlijsten.
Mocht de vluchteling je om hulp vragen die je niet kunt of wilt bieden: verwijs door naar instanties als VluchtelingenWerk Nederland, Humanitas, de gemeente, een advocaat, een inburgeringscursus, een school enzovoort. Besef dat het voor de vluchteling moeilijk kan worden een eerlijk antwoord te geven als hij te zeer van je afhankelijk is. Als je tegen problemen aanloopt en je weet niet hoe het verder moet, mail dan naar nieuwinnederland@decorrespondent.nl. We proberen je te helpen.

Nieuwkomers in cijfers

In Nederland wonen naar schatting 200.000 tot 250.000 vluchtelingen. Het overgrote deel woont hier al jaren. Spinoza was een vluchteling, net zoals Albert Einstein, Thomas Mann, Vladimir Nabokov en Kader Abdolah. Ook de opa en moeder van Rob Wijnberg, hoofdredacteur van De Correspondent, waren vluchtelingen.

Ruim 43.000 eerste asielaanvragen in 2015

In 2015 kreeg Nederland ruim 43.000 eerste asielaanvragen te verwerken.Volgens de IND, de Immigratie- en Naturalisatiedienst, kwamen er in totaal bijna 59.000 aanvragen binnen, maar dat cijfer geeft een vertekend beeld, omdat ook herhaalde asielaanvragen en aanvragen voor gezinshereniging worden meegeteld. Bijna de helft van de eerste asielaanvragen kwam van Syriërs. Andere herkomstlanden die ruim vertegenwoordigd waren: Eritrea, Irak, Afghanistan en Iran.

Aantal asielaanvragen loopt sterk terug in 2016

Dit jaar liep het aantal asielaanvragen sterk terug, omdat het voor vluchtelingen veel moeilijker is geworden om naar Europa te komen. In de eerste zeven maanden van 2016 vroegen bijna 10.000 mensen voor de eerste keer in Nederland asiel aan. Ruim één vierde had de Syrische nationaliteit. De IND komt voor deze periode uit op een totaal van ruim 14.000, als herhaalde aanvragen en aanvragen in het kader van gezinshereniging worden meegeteld.

70 procent aanvragen toegekend

Ruwweg 70 procent van de asielaanvragen wordt toegekend. Vluchtelingen uit een oorlogsland als Syrië maken grote kans op toekenning. Asielzoekers uit landen die als veilig worden beschouwd, zoals Albanië en Ghana, hebben veel minder kans.

Nog 22.000 nieuwkomers te huisvesten vóór 2017

De Rijksoverheid verplicht gemeenten om in 2016 in totaal 43.000 nieuwkomers aan woonruimte te helpen. Maar veel gemeenten kampen met een achterstand. Vóór 1 januari 2017 moeten ze nog circa 22.000 vluchtelingen zien onder te brengen.

Hieronder zie je hoeveel nieuwkomers elke provincie van de Rijksoverheid moet huisvesten:

Wat doet jouw gemeente?

Hoeveel vluchtelingen een gemeente moet huisvesten, hangt af van het aantal inwoners. Provincies toetsen of gemeenten aan hun halfjaarlijkse taakstelling hebben voldaan.

Land in Beeld Wil je weten hoeveel nieuwkomers jouw gemeente moet huisvesten en hoe het daarmee staat? Bekijk dan hier de interactieve kaart

Waarom vluchten ze?

Syrië

De burgeroorlog in Syrië heeft sinds 2011 naar schatting 400.000 doden gekost. Bijna twee derde van de bevolking (17 miljoen mensen) is van huis en haard verdreven. Van hen hebben 6,6 miljoen mensen hun heil elders in eigen land gezocht. Vijf miljoen mensen zijn naar het buitenland gevlucht. Het overgrote deel vond een min of meer veilig heenkomen in buurlanden Turkije, Libanon en Jordanië.

In 2016 vroegen ruim 27.000 Syriërs asiel aan in Nederland.

Eritrea

Kritiek op het bewind is verboden. Tegenstanders worden zonder vorm van proces gearresteerd. Het relatief kleine Eritrea (bijna drie keer zo groot als Nederland, ruim 6 miljoen inwoners) is een van de meest repressieve landen ter wereld. Jongeren, vooral mannen, ontvluchten het land om de zware dienstplicht te ontlopen die wel tien jaar kan duren. Ze vertrekken ook vanwege de beroerde economische vooruitzichten en het gebrek aan vrijheid. De meesten proberen een nieuw leven op te bouwen in buurlanden Ethiopië en Soedan.

In 2016 vroegen ruim 8.400 Eritreeërs asiel aan in Nederland.

Irak, Afghanistan en overige landen waar vluchtelingen vandaan komen

Voor verdere informatie over Irak, zie de webpagina van VluchtelingenWerk Nederland.
Voor verdere informatie over Afghanistan, zie ook de webpagina van VluchtelingenWerk Nederland.
Voor verdere informatie over Iran, zie dezelfde webpagina van VluchtelingenWerk Nederland.
Er zijn natuurlijk nog veel meer landen waar vluchtelingen vandaan komen. Zie daarvoor ook de webpagina van VluchtelingenWerk Nederland.

Welke rechten en plichten hebben vluchtelingen die in een Nederlandse gemeente zijn gevestigd?

Een nieuwkomer heeft in grote lijnen dezelfde rechten en plichten als zijn of haar Nederlandse medeburgers. Zoals:

Recht op een bijstandsuitkering.
Recht op huisvesting.
Recht op huur- en zorgtoeslag.
Verplichting zich aan te melden voor ziektekostenverzekering.
Verplichting zich in te schrijven bij UWV als werkzoekende.

Er zijn een paar rechten en plichten die specifiek gelden voor vluchtelingen met een verblijfsvergunning:

Recht op tijdelijke begeleiding, na vestiging in een woonplaats, meestal verzorgd door VluchtelingenWerk Nederland, door de gemeente betaald.
Recht op gezinshereniging. Moet binnen drie maanden na toekenning van de verblijfsvergunning worden aangevraagd. Geldt voor partner en minderjarige kinderen. De voorwaarden zijn de laatste jaren steeds verder aangescherpt.

De verplichting om een inburgeringscursus te volgen en binnen drie jaar het inburgeringsexamen te halen. Voor dat doel vraagt hij/zij bij de overheidsorganisatie DUO een lening aan van maximaal 10.000 euro. Dat geld besteedt hij/zij bij een van de particuliere cursusinstellingen. Wie het examen tijdig haalt, hoeft de schuld niet terug te betalen.

Het examen toetst beheersing van de Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving. Het bestaat uit zes deelexamens (voor wie na 1 januari 2015 inburgeringsplichtig is geworden): lezen, luisteren, schrijven, spreken, kennis van de Nederlandse maatschappij en oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt.

Vanaf 2017 zijn nieuwkomers verplicht een participatieverklaring te tekenen en participatieverklaringsworkshops te volgen.

Meedenkers die adviezen en suggesties geven

Franske van Bilderbeek, NT2-docente in het AZC in Gilze
Charlotte Clous, medische antropoloog (medische antropologie, Arabische taal en culturen), vrijwilliger Team Up AMV’s
Renée Frissen, Instituut voor Publieke Waarden, oprichter van integratiehelpdesk OpenEmbassy
Jan Hoogland, arabist en universitair docent aan de Radboud Universiteit Nijmegen
Erna Lensink, beleidsmedewerker Integratie VluchtelingenWerk Nederland
Ahmad Mohamed, nieuwkomer, Syrische kinderarts
Nafiss Nia, filmmaker, dichter en ervaringsdeskundige
Colette van Nunen, klasse-assistent inburgeringsklas, journalist
Tamar de Waal, politiek filosoof en jurist

Vertegenwoordigers van organisaties die medewerking verlenen:

Refugee Start Force, Joost van der Hel
VluchtelingenWerk Nederland, Martijn van der Linden
Humanitas, Ben van Heesbeen, Peter Heuseveldt en Nikol Verkroost (Amsterdam), Sietske Hofstra en Katja Kiepe
Kerk in Actie, Geesje Werkman
Quirine Veth, coördinator van Global Workforce

Wil je meedoen met dit initiatief? Help je mee om zicht te krijgen op hoe het vluchtelingen na vestiging in Nederland vergaat? Schrijf je dan nu in voor Nieuw in Nederland. Dat doe je via dit formulier. Je ontvangt nieuws en updates in je mailbox Honderden Correspondentleden praten met vluchtelingen over hun eerste jaar in Nederland. Doe je mee? Doe mee met een uniek initiatief. Hoe gaat het verder met vluchtelingen als ze eenmaal hier zijn? De Correspondent mobiliseert honderden leden om dat uit te zoeken. Geef je vandaag nog op. Lees hier de oproep van het initiatief Nieuw in Nederland