Afgelopen zaterdag maakte de VVD bekend het systeem rondom softdrugs ‘opnieuw te willen inrichten’ om uiteindelijk Die bekendmaking maakt deel uit van het nieuwe verkiezingsprogramma van de partij en volgt op jaren worstelen met het onderwerp.

Aan de ene kant is er een conservatieve misdaad-en-strafbeweging die niet gelooft dat regulering problemen met criminaliteit oplost, aan de andere kant is er een liberalenbeweging die vindt dat de mensen zelf mogen beslissen wat ze willen en denkt dat regulering in ieder geval een gedeelte oplost.

Die bewegingen waren ook afgelopen zaterdag zichtbaar. Wat ‘s middags nog een enorme overwinning leek voor de legaliseringsbeweging, werd tegen de avond door minister-president Mark Rutte uitgelegd als een oproep om er nog eens een keer goed over te gaan praten: hij zei opeens ‘zeer terughoudend’ te zijn ‘hier te grote stappen in te zetten.’

Rutte was duidelijk aan het spinnen. Door te doen alsof de partij nog alle kanten op kon, maakte hij daar in verkiezingstijd meteen een officiële lijn van. Zelfs een volledig verbod leek nog op tafel te liggen.

Terwijl de interne partijlijn heel anders was: het beleid opnieuw inrichten en uiteindelijk slimmer reguleren. Dat bleek tijdens een interne discussie van de werkgroep Veiligheid en vrijheid die ik Mij vielen vier momenten op die precies de twee bewegingen binnen de VVD kenmerken.

Toen het verwarrende amendement als enig denkbare optie werd verkocht

‘s Ochtends lagen er over het cannabisbeleid op tafel, op aandringen van het partijbestuur werden dat er ‘s middags twee: Amendement 60 en Amendement 66. Volgens de programmacommissie was in nummer 66 een formulering gevonden waar iedereen zich binnen de VVD in zou kunnen vinden. Om de groep daarvan te overtuigen, werd het radicalere Amendement 60 ertegenover gezet.

Een inspreker uitte daarover zijn ongenoegen tegen de discussieleider: ‘U stuurt nu te veel. U wil nu een heel verstrekkend amendement zetten tegenover het compromis, terwijl er andere amendementen zijn die ook het compromis zoeken terwijl ze wél richting geven. [...] Het moet niet zo zijn dat er een extreem amendement wordt verworpen, en we dan automatisch Amendement 66 inrollen.’

‘Probeer elkaar nou te vinden’

De discussieleider reageerde: ‘Ja ik probeer heel duidelijk te sturen, dat is mijn taak. [...] Laten we een amendement vinden dat contrair op Amendement 66 staat.’

Een andere inspreker: ‘We weten niet waar Amendement 66 uitkomt. Het zou mogelijk kunnen leiden tot legalisering. Als we dat woord nu toevoegen aan 66, dan hebben we iedereen die naar legalisatie beweegt ook mee.’

De discussieleider: ‘Nee nee nee, ik ga dat niet doen. Dat gaat in tegen de geest van 66. Probeer elkaar nou te vinden.’

Uiteindelijk werd de radicalere optie Amendement 60 voorgelegd aan de zaal. Een amendement dat sprak over coffeeshops die op ‘gecontroleerde en legale wijze bevoorraad’ moeten worden. De voorzitter gaf nog even duidelijk aan dat de programmacommissie adviseerde om tegen te stemmen. 42 procent stemde toch vóór.

Het zachte en onduidelijke Amendement 66, waar iedereen vanaf het begin voor was klaargestoomd, werd vervolgens aangenomen met 81,6 procent van de stemmen.

Eerst reguleren of legaliseren, later opeens ‘we moeten erover praten’

In de ochtend ging de discussie nog over hoe ver het nieuwe standpunt precies moest gaan. Er werd door sommigen zelfs gepleit voor het legaliseren van alle soorten drugs. Amendement 66 sprak van het ‘slimmer reguleren’ van Die term zorgde wel voor wat onrust: zou die niet te wollig geïnterpreteerd kunnen worden? Ging het hier echt om een pad richting

Een lid van de programmacommissie probeerde gerust te stellen: ‘De richting is dus dat we het beleid rondom softdrugs slimmer willen reguleren. Dat betekent dus niet hard bestrijden.’

Sommigen zagen de bui al hangen en zeiden dat ze bang waren dat het nieuwe standpunt uitgelegd zou kunnen worden als ‘we gaan honderd dagen het land in en luisteren naar de mensen.’ Het zou ‘meer richting moeten aangeven,’ zo zeiden verschillende insprekers. Ze waren bang voor gespin nadat ze het amendement zouden aannemen.

Die angst bleek terecht, toen Mark Rutte over ze zei: ‘Prima dat ze dat zeggen, maar ik lees het amendement zoals het er is. En dat zegt: we moeten ook met andere partijen zorgen dat we hier verstandig beleid gaan voeren. Dat je dus met elkaar dat gesprek gaat voeren.’

Fred Teeven vond ook dat het hier om reguleren ging, totdat de camera aanging

Kamerlid Fred Teeven was tegen Amendement 66, want zo zei hij in de besloten vergadering: ‘Het zet een pad in de richting van reguleren. En ik realiseer me dat we daardoor gaan bewegen als partij.’

‘Ik lees het voorlopig maar zo dat het blijft zoals het is’

Een paar uur later tegen ‘De partij heeft erover gesproken, dus we gaan een onderzoek doen. En dat kan twee kanten opgaan. Stapjes op weg naar reguleren of het blijft zoals het is. En ik lees het voorlopig maar zo dat het blijft zoals het is.’

Het wietbeleid geeft angst voor imagoschade

Het lijkt erop dat de liberale beweging binnen de VVD haar zin heeft gekregen, maar het is de vraag hoelang de partijtop nog dwars blijft liggen. De angst voor een pro-drugsimago valt daarbij op.

Foort van Oosten, het Tweede Kamerlid dat tegenwoordig het cannabisbeleid doet, zei in de middag wat hij regelmatig voor de camera en in de media zegt: ‘Laten we ook voorkomen - want daarvoor is de naam van ons land te waardevol - dat we bekend komen te staan in Europa als de drugsexporteur van Europa.’

De zaal moest hier een beetje om gniffelen, want dat imago heeft Nederland al jaren. En het stond tegenover een ander geval van imagoschade dat beschermd moet worden.

Fred Teeven sprak zich in de ochtend meer uit over de reden dat de VVD zich al die jaren zo stil heeft gehouden: ‘De VVD moet voort in de huidige lijn: bestrijding van harddrugs en softdrugs. Ik denk dat - en daar is ook onderzoek naar gedaan - onze partij ook helemaal niet beter wordt van de lijn die we nu willen inzetten. Ik denk dat onze kiezers hier helemaal niet warm voor worden, dus ik ben tegen alle amendementen die nu voorliggen.’

Verantwoording 30-11-2016: Bij aanvang van de besloten bijeenkomst heb ik mij niet als journalist kenbaar gemaakt. Dat had ik bij arriveren op de VVD-conferentie namelijk al gedaan. Gezien op de besloten bijeenkomst journalistiek relevante informatie werd gedeeld, heb ik besloten die te gebruiken voor dit artikel.

Lees ook:

Het enige wat nu nog nodig is om cannabis te reguleren: politieke wil Uit nieuw onderzoek blijkt: mensenrechtenverdragen bieden wél ruimte voor de regulering van cannabis. De Tweede Kamer en de Nederlandse kiezer zijn aan zet. ‘Minister Ard van der Steur komt nu niet meer weg met ‘het mag gewoon niet’.’ Lees mijn stuk hier terug In Tilburg mogen mensen nu hun eigen medicinale cannabis kweken. Wie volgt? Tilburg staat mensen toe cannabis voor medicinale redenen zélf te kweken. Daarmee is het de eerste Nederlandse gemeente die toestemming geeft voor de legale teelt van cannabis. Wanneer volgt de rest van Nederland? Lees mijn stuk hier terug