‘Ik trek je shirt uit en kus langzaam van je nek via je borstkas naar beneden. Als je het vervolg wilt weten, moet je zondag maar komen… Ik zal wel alvast verklappen dat ik steeds verder naar beneden blijf kussen...’

Een paar weken geleden werd op mijn oude middelbare school, het ds. Pierson College in Den Bosch, een lerares geschiedenis Ze had een van haar leerlingen, een jongen van zestien jaar, seksberichten gestuurd via WhatsApp. De directie vond het ontoelaatbaar en stuurde de vrouw de laan uit. De buiten de schoolmuren waren anders. ‘Die jongen weet gewoon niet wat lekker is’ en: ‘Had ik vroeger maar zo’n geil leraresje gehad’ zijn enkele voorbeelden van reacties die verschenen onder het nieuws op krantensites, Facebook en Twitter. En dan heb ik het nog niet gehad over de voor de hand liggende South Park- .

In mijn omgeving ging het er ook over. In de kroeg, op verjaardagen, in de supermarkt. Vrijwel alle mannen die ik erover sprak, zowel jong als oud, leken niet aan te kunnen nemen dat de jongen de berichten van zijn docente als onprettig had ervaren. Weer anderen twijfelden of het bericht überhaupt echt was. Elke gezonde jongen zou immers op haar avances zijn ingegaan. Hij zou het verhaal wel gewoon verzonnen hebben om de docente in de problemen te brengen.

Geen enkele vrouw die hier reageerde dat ze vroeger ook wel zo’n geil leraartje had gewild

Een paar maanden eerder stond er een soortgelijk in de krant. Daarin ging het om een mannelijke docent van het Ichtus College in Kampen. Ook hij had ongepaste berichten gestuurd naar een leerling, een meisje in dit geval. Ik las het bericht op verschillende websites en zocht op Twitter en fora naar reacties. Geen enkele vrouw die hier reageerde dat ze vroeger ook wel zo’n geil leraartje had gewild. Niemand die repte over natte dromen of gemiste kansen. De algemene reactie was: ‘Die viezerik is terecht ontslagen.’

Man is dader én slachtoffer

op het gebied van seksuele grensoverschrijding laten zien dat mannen minder vaak dan vrouwen te maken krijgen met seksuele intimidatie of geweld. Maar die cijfers zijn slechts gebaseerd op de gevallen die bekend zijn: veel seksuele intimidatie en seksueel geweld wordt nooit gemeld. In het voorwoord van een rapport van Movisie, dat gegevens verzamelde over het aantal gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag, staat dan ook: ‘Cijfers over seksueel geweld zijn niet zo betrouwbaar, omdat er altijd sprake is van onderrapportage. Cijfers zijn hoe dan ook schattingen.’

Uit het onderzoek van Movisie blijkt dat ongeveer drie op de tien mannen één of meerdere vormen van niet-fysieke seksuele grensoverschrijding (intimidatie) hebben meegemaakt. Bij vrouwen is dat vijf op de tien. Bij niet-fysieke grensoverschrijding kun je denken aan het ongewenst ontvangen van seksuele berichten, maar ook aan ‘uitgekleed worden met de ogen’ of het aanhoudend ontvangen van nare seksueel getinte opmerkingen.

Seksueel geïntimideerd of misbruikt worden door iemand van het andere geslacht, komt bij mannen veel minder vaak voor dan bij vrouwen

Wanneer het gaat om fysieke grensoverschrijding, dus seksueel geweld zoals aanranding en verkrachting, heeft respectievelijk één tiende van alle mannen en één derde van alle vrouwen tussen de 15 en 25 jaar dit ooit meegemaakt. Bij mannen en vrouwen tussen de 25 en 71 jaar is dit 13 en 42 procent. Het overgrote deel van de plegers is man.

Uit informatie die verstrekt is door slachtoffers, kwam naar voren dat de dader bij 98 procent van de vrouwelijke en bij 58 procent van de mannelijke slachtoffers, een man was. Seksueel geïntimideerd of misbruikt worden door iemand van het andere geslacht komt bij mannen dus relatief veel minder vaak voor dan bij vrouwen.

Dit zou er aan bij kunnen dragen dat voor zo’n jongen minder snel begrip wordt opgebracht. Maar ook gevestigde denkbeelden over man-vrouwverhoudingen, de manier waarop sommige media relaties tussen oudere vrouwen en jongere jongens presenteren en de openbare veroordeling bij het tonen van kwetsbaarheid kunnen het voor jongens knap lastig maken om toe te geven dat ze zich geïntimideerd, bedreigd of misbruikt voelen door een vrouw.

De schreeuwende onderbuik

Ondanks alle emancipatie en seksuele voorlichting bestaat er nog steeds een dubbele moraal tussen wat op seksueel gebied van een jongen verwacht wordt, en wat van een meisje. ‘Het heersende beeld is nog steeds dat meisjes kwetsbaar zijn en jongens stoer en hard,’ zegt Maaike Meijer, hoogleraar genderstudies aan de Universiteit van Maastricht. ‘Dat zijn denkbeelden die stammen uit een tijd waarin mannen de dienst uitmaakten. Hoewel dat tegenwoordig niet meer per definitie zo is, blijven sommige aannames onbewust heel lang hangen. Daardoor zegt het gevoel bij veel mensen, zowel mannen als vrouwen, nog steeds: ‘Je laat je als man toch niet misbruiken door een vróuw?’’

‘Van puberjongens wordt verwacht dat ze alles maar tof en stoer vinden’

Dat onderbuikgevoel is volgens Meijer ook de reden dat sommige mensen, in dit geval hoofdzakelijk mannen, zo fel kunnen reageren op een bericht waarin een jongen het kwetsbare onderwerp is. Meijer: ‘Maar zou je die heftig reagerende mannen één-op-één vragen of een jongen zich ook bedreigd mag voelen door een vrouw, dan zou diegene waarschijnlijk bevestigend antwoorden. Als je zo’n vraag stelt, dan spreek je namelijk de ratio aan, die zegt dat mannen en vrouwen gelijk zijn.’

Tijdens de seksuele voorlichting op middelbare scholen wordt aandacht besteed aan het bestaan van deze dubbele moraal. Willy van Berlo van - seksueel kenniscentrum, is nationaal programmacoördinator met een specialisatie in seksueel geweld. Ze erkent dat het voor jongens moeilijker kan zijn om uit te komen voor intimidatie of misbruik, ‘omdat van puberjongens wordt verwacht dat ze alles maar tof en stoer vinden.’ Toch geeft ze op het gebied van het herkennen en melden van seksueel grensoverschrijdend gedrag dezelfde voorlichting aan jongens als aan meisjes. ‘De intimidatie of het misbruik van een jongen of van een meisje, gepleegd door een man of door een vrouw, is even ernstig.’ Door jongens en meisjes daar apart over voor te lichten, vindt van Berlo, zou je een onderscheid maken dat er niet hoort te zijn. ‘Ons hoofddoel is om kinderen zover voor te lichten dat ze hun mond open durven trekken wanneer ze iets vervelends meemaken, ongeacht hun geslacht.’

Wat op seksueel gebied voor een jongen als normaal wordt gezien, en wat voor een meisje, ligt volgens van Berlo vaak ver uit elkaar. ‘Naast het feit dat meisjes worden beschouwd als kwetsbaarder, heerst onder pubers nog steeds het idee dat een jongen die veel seks heeft stoer is, maar een meisje die datzelfde doet een Pas wanneer kinderen weten van die dubbele moraal en zich bewust zijn van het feit dat ze het daar niet mee eens hóeven te zijn, kunnen ze voor zichzelf gaan bepalen wat zij normaal en gezond seksueel gedrag vinden.’

Barrières doorbreken

Een geïntimideerde of misbruikte man is in een bepaald opzicht ook dubbel slachtoffer van deze dubbele moraal. ‘Hij is eerst slachtoffer van de intimidatie of het misbruik en daarna nog een keer slachtoffer van heersende ideeën over wat een "echte" man wel of niet zou moeten zijn,’ zegt Rikki Holtmaat, jurist en hoogleraar International Non-Discrimination Law aan de Universiteit Leiden die onder meer onderzoek doet naar seksuele intimidatie en gelijke behandeling. ‘In dit opzicht ben je als vrouw in het voordeel als je wordt gezien als het zwakkere geslacht; dan is de stap om jezelf kwetsbaar op te stellen misschien iets kleiner.’ Voor de wet zijn mannen en vrouwen gelijk, maar volgens Holtmaat zijn er psychologisch en maatschappelijk gezien voor een man meer barrières te doorbreken voordat hij aangifte zal durven doen van seksuele intimidatie.

‘Hij is eerst slachtoffer van de intimidatie of het misbruik en daarna nog een keer slachtoffer van heersende ideeën over wat een "echte" man wel of niet zou moeten zijn’

Het verschil in het publieke oordeel over een seksueel geïntimideerde man, versus dat oordeel over een geïntimideerde vrouw, heeft volgens Holtmaat ook alles te maken met diepgewortelde ideeën over de rol van mannen en vrouwen binnen een seksuele relatie. ‘De maagdelijkheid en de onschuld van meisjes worden van oudsher beschermd, en dat levert het idee op dat seksualiteit voor meisjes gevaarlijker zou zijn dan voor jongens. Dat zijn erg archaïsche denkbeelden die het moeilijk maken om er als man voor uit te komen dat ook jij bescherming nodig hebt. Hoe je dat kunt doorbreken? Een recent voorbeeld is het uitkomen van het seksueel misbruik binnen de katholieke kerk. Doordat er een paar mannelijke slachtoffers waren die, weliswaar tientallen jaren na het misbruik, wél naar buiten durfden te treden met hun verhaal, werd het voor anderen makkelijker om ook over hun trauma te praten.’

De populariteit van milfs

Ga naar pornhub.com, een van de grootste pornosites ter wereld, en de zoekopdracht ‘teacher’ levert je tienduizenden hits op. Een blik op de eerste paar pagina’s laat zien dat veruit de meeste filmpjes over een vrouwelijke docent gaan, die haar mannelijke leerlingen verleidt. Op pornosites zijn categorieën als ‘milf’ en ‘mature’ ook razend populair, zegt Jochen Peter, onderzoeker van het (Center for research on Children, Adolescents and the Media), een onderdeel van de Universiteit van Amsterdam. Zou de online populariteit van milfs kunnen verklaren waarom sommige mannen het in het echte leven onbegrijpelijk vinden dat een puberjongen seks met zijn lerares af zou slaan?

Peter: ‘Er is nog geen wetenschappelijk onderzoek verricht naar de invloed die porno heeft op de ideeën over relaties tussen jonge mannen en oudere vrouwen. Wel is er veel onderzoek geweest naar de invloed van porno op ideeën over de man-vrouwverhouding, waaruit blijkt dat pubers die veel porno kijken de objectificatie van vrouwen soms minder bezwaarlijk vinden, en dat ze ontevreden en onzeker kunnen worden over hun eigen seksleven. Daar moet wel bij gezegd worden dat die invloeden bij de ene persoon sterker zijn dan bij de ander, en dat ze altijd samenhangen met andere factoren: druk vanuit vrienden, opvoeding, onzekerheid, et cetera.’

‘Je wilt toch niet hoeven zeggen dat je nog nooit een échte vrouw hebt gehad?’

Ook in reclames wordt seks met een oudere, machtiger vrouw soms gepresenteerd als stoer. Deodorantmerk Axe heeft een lijn die Mature heet. Axe, vooral gebruikt door puberjongens, adverteert voor het product in een waarin een aantal volwassen vrouwen achter een rood filter uitdagend in de camera kermt. ‘Je wilt straks toch niet hoeven zeggen dat je nog nooit een échte vrouw hebt gehad?’ en: ‘Denk eraan, morgen in de klas noem je me gewoon weer mevrouw Murphy.’ Aan het einde van het spotje kijkt een jongen grijnzend in de spiegel. Hij spuit nog maar eens wat op.

De jongen in de reclame is duidelijk meerderjarig, en de bedoelingen van Axe zijn uiteraard niet kwaad. Maar de reclame illustreert wel hoe er wordt gekeken naar een jonge jongen met een oudere vrouw, versus een jong meisje met een oudere man. Stel je namelijk dezelfde reclame eens voor, maar dan voor een deodorantmerk dat zich richt op pubermeisjes, met achter een rode waas een stel volwassen mannen dat ze uitdaagt eens een "echte man" te nemen.

Niet mans genoeg

Onderbewuste druk om je stoer te gedragen, media die een vertekend beeld schetsen van seks tussen oudere vrouwen en jongere mannen - het is niet zo gek dat er jongens zijn die het moeilijk vinden om toe te geven dat ze het vervelend vinden wanneer ze benaderd worden door een oudere vrouw. Maar waarom reageren ándere mannen zo fel wanneer een jongen daar wel voor uitkomt? Waarom is die jongen dan een pussy, of een sukkel die iets lekkers aan zich voorbij heeft laten gaan?

Volgens hoogleraar genderstudies Meijer kan deze houding van andere mannen te maken hebben met het feit dat hun zelfbeeld onder druk staat. ‘Vroeger had de man een soort natuurlijke voorrangspositie, simpelweg omdat hij een man was, dat is nu niet meer zo. Uiteindelijk hebben de mannelijke slachtoffers van seksuele intimidatie veel gemeen met de mannen die hen veroordelen: de angst om niet mans genoeg te zijn.’