Dit werd een simpel verhaal over hoe Zweden vrouwelijke artiesten emancipeert.

De afgelopen weken schreef ik over man-vrouwverhoudingen in de muziek. Ik zag dat radiozenders en festivals weinig vrouwen programmeren. Ik leerde over stereotypes die leiden tot discriminatie.

Het probleem is groter dan ongelijke kansen voor vrouwelijke artiesten. Ook in muziekmedia en de industrie vind je relatief weinig vrouwen. Muziek is een mannenwereld. En Zweden zou dus de oplossing hebben, dacht ik. Dit vecht al jaren voor gelijkheid.

Maar toen las ik een bericht van de BBC uit 2016: Het ging om precies twee festivals waarover ik wilde schrijven, waar ik een verandering signaleerde.

Deze aanrandingen op Zweedse festivals zijn dramatische voorbeelden van een internationaal probleem. Recente meldingen van aanranding en verkrachting op festivals reiken van Ze beperken zich ook niet tot het publiek. Er zijn net zo goed verhalen van of van vrouwelijke artiesten door mannen in de industrie.

En daarom denk ik dat ze juist de urgentie van gelijkheid voor vrouwen in de muziekwereld onderstrepen. Ik geloof nog steeds dat de manieren waarop Zweden die gelijkheid nastreeft leerzaam zijn. Dit zijn er vijf.

1. Jonge vrouwelijke artiesten steunen

In 2015 staat Zara Larsson op Zwedens grootste popfestival, Bråvalla (waar één jaar later veel van de genoemde aanrandingen plaatsvonden). Spotify heeft een lijst samengesteld met de populairste artiesten op het festival. Larsson, die dat jaar drie nummer-1-hits heeft, wordt het meest gestreamd.

Toch sieren alleen negen mannelijke acts - waaronder headliners Robbie Williams, Muse en Calvin Harris - Larsson, die ‘s middags moet optreden, wordt tot haar verbazing nergens genoemd.

Zweedse krant Dagens Nyheter interviewt Larsson erover. Dit maakt een discussie los en verschillende artiesten spreken zich erover uit. Niet alleen maar Hun daad van verzet: geld doneren aan de vrijwilligersorganisatie Popkollo. Sinds 2003 organiseert een muziekkamp voor tussen de twaalf en achttien jaar. Deelnemers leren verschillende instrumenten bespelen, beginnen bands en schrijven nummers.

2. Vrouwen in de industrie begeleiden

Wie bepaalt of vrouwelijke artiesten aan de bak komen? In 2012 presenteert non-profitconcertorganisator Fritz’s Corner hierover een rapport. De bevinding: de Zweedse muziekindustrie bestaat voor 80 procent uit mannen.

Om dit te veranderen, begint Fritz’s Corner Makten Över Musiken. Bij dit mentorprogramma krijgen jonge vrouwen in de industrie een jaar begeleiding. Ook worden er workshops en congressen georganiseerd waar vrouwen kennis en contacten opdoen.

De opgeleide vrouwen moeten de 80-20-verhouding gelijker trekken. Dit kan ook nieuwe kansen voor vrouwelijke artiesten creëren. De muziekwereld is van oudsher sterk

Volgens de initiatiefnemers maakt diversiteit de industrie interessant voor een breder publiek en wordt de industrie zo winstgevender. Ik vermoed dat meer vrouwen op sleutelposities nog een voordeel heeft. Het zou kunnen verminderen.

3. Een ondergrens stellen

Een non-profitorganisatie die vrouwen begeleidt, komt al snel sympathiek over. Dat geldt minder voor het afdwingen van gelijkere man-vrouwverhoudingen met quota. Uiteindelijk gaat het immers niet om het percentage vrouwelijke artiesten, maar om de muziek.

Maar wat als je jaar na jaar zorgt dat vrouwelijk talent zich ontwikkelt, en je dat niet terugziet op het podium? Kun je op een gegeven moment meer van programmeurs vragen?

Volgens sommige Zweedse gemeenten wel. Zo moet het festival Putte i Parken (ook bekend van de aanrandingen in 2016) van de gemeente Karlstad minstens programmeren.

4. Verandering bijhouden

Hoe goed werken deze initiatieven? Om te weten of de programmering van festivals echt gelijker wordt, moet je het bijhouden. Dat doet

Sinds 2012 turft die organisatie artiesten op de tien grootste festivals in Zweden. Op de site van Jämställd festival kun je zien dat de man-vrouwverhoudingen er geleidelijk In vijf jaar steeg het percentage vrouwelijke acts van 17 procent naar 26.

Vijf jaar is natuurlijk te kort om te bepalen of er sprake is van structurele verandering. Ook kun je op basis hiervan niet zien welke methoden het meeste verschil maken.

5. Bewustzijn verspreiden

Maar het lijkt een veilige aanname dat het op een combinatie van factoren aankomt. Ieder initiatief helpt mensen bewust te maken van de ongelijkheid. De meeste zetten zich hier ook actief voor in met workshops en andere bijeenkomsten.

Telkens wordt benoemd dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in de muziekindustrie. Uiteindelijk is dat geen kwestie van een simpel percentage, maar van een muziekwereld waarin vrouwen gelijk worden behandeld.

In Zweden is duidelijk gebleken dat dit nog niet het geval is. Tegelijk laat Zweden zien dat je je daar niet bij neer moet leggen.

Illustraties: Xaviera Altena
Illustraties: Xaviera Altena

Meer lezen?

Er spelen heel weinig vrouwen op 3FM en Pinkpop. Wat zit daarachter? Ik telde wat er in één jaar werd gedraaid op 3FM. Eén op de vijf gedraaide artiesten blijkt vrouw. Bij festivals als Pinkpop zijn de verhoudingen nog schever. Ik onderzoek hoe ver dit reikt en waardoor het komt. Helpen jullie mee? Lees mijn verhaal hier terug Maak kennis met de vrouwenscout die de politiek minder mannelijk wil maken Waarom is het toch zo lastig om evenveel vrouwen als mannen in de politiek te krijgen? Vrouwenscout Attiya Gamri is voorzitter van het vrouwennetwerk van de PvdA. Een kijkje in haar kweekvijver maakt duidelijk wat het probleem is. Lees het verhaal van Lisa hier terug Met een groep mbo’ers ging ik in gesprek over de media. ‘Mevrouw, hoe weet ik dat u niet liegt?’ Hoe praten we op een vruchtbare manier over gelijkheid? Om daar achter te komen, ging ik in gesprek met een groep mbo-studenten uit Utrecht. Over één ding waren de jongeren het eens: journalisten zijn niet te vertrouwen. Waar komt hun wantrouwen vandaan? Lees het verhaal van Vera hier terug