Beste,

Een paar weken geleden vertelde ik over een handig programma om Twitter te analyseren: In deze nieuwsbrief deel ik de resultaten van de eerste vangst. Ik verzamelde namelijk ruim drie weken alle tweets van volgers en vrienden van het extreemrechtse Erkenbrand.

Voordat ik uitleg wat Erkenbrand is en laat zien wat ik vond, wil ik benadrukken dat dit een nieuwsbrief is. Alles wat ik hier vertel, is werk in uitvoering. Alles wat ik hier schrijf, is met mitsen en maren omgeven.

In dit geval:

  1. Is de analyse nog heel beperkt. Het gaat om data die drie weken omspannen.
  2. Zijn het maar Twitterdata. Hoewel je daar al veel interessants uit kunt halen, zijn ze (zoals elke data-analyse) beginpunt voor verder onderzoek.
  3. Betekent het feit dat iemand Erkenbrand op Twitter volgt, of door Erkenbrand wordt gevolgd, niet dat die persoon of organisatie extreemrechts is.

Tot zover de mitsen en maren. Dan wat Erkenbrand is en wil.

Erkenbrand: de Nederlandse alt-right-beweging

Erkenbrand is een relatief jonge club binnen de extreemrechtse wereld. Vorig jaar presenteerde ze zich voor het eerst publiek als ‘studiegroep.’ De naam verwijst naar een personage uit In de ban van de ring van J.R.R. Tolkien.

Willem Wagenaar van de Anne Frank Stichting de ideologie van Erkenbrand als volgt: ‘Erkenbrand ziet zichzelf als verspreider van de ideeën afkomstig van de Amerikaanse in Nederland en Europa. [...] Erkenbrand [draagt] - voor Europese begrippen - extreem racistische en antisemitische ideeën uit, die rechtstreeks afkomstig zijn van Amerikaanse inspiratiebronnen, de Alt-Right-beweging.’

De groep is behoorlijk actief: er verschijnen geregeld podcasts, filmpjes en artikelen op de website. Een kleine greep uit de best gelezen artikelen

  • ‘Wat maakt het eigenlijk uit als het blanke ras uitsterft?’
  • ‘Rassenvermenging als wapen’
  • ‘Op zoek naar Germaanse spiritualiteit’

Veelzeggend is verder het artikel ‘De barbaren zullen UW vruchteloze bestaan overnemen.’ Dat stuk begint zo: ‘Waarom kunnen moslims, Afrikanen en Indiërs zich niet meer beschaafd gedragen, zoals wij in het Westen? Waarom blijven zij zich eindeloos voortplanten, terwijl zij nooit een universitaire opleiding voor hun kinderen zullen kunnen betalen? Is er geen manier om deze mensen het licht van de beschaving te laten zien? Om hen rationeel denken en hygiëne bij te brengen? Wellicht stelt u zichzelf deze vragen, wanneer u de horden uit de derde wereld gadeslaat. Toch – vanuit het perspectief van de natuur – zijn niet zij het probleem; WIJ zijn het probleem. Wij zijn het defect in de natuur dat uitgeroeid

Dit artikel is inmiddels verwijderd van de site, maar ik heb het nog (en vind je het origineel). Ik kom de komende weken nog uitgebreid terug op de ideologie van Erkenbrand. Ik analyseer daarvoor de podcasts en artikelen op Erkenbrand en kan daar hulp bij gebruiken. Wil jij twee uur opofferen voor dit belangrijke werk (transcriberen van een van de podcasts), meld je dan bij mij.

Nu de data-analyse.

Belangrijke personen binnen het Erkenbrandnetwerk

Ik heb tussen 29 mei en 21 juni 160.518 tweets verzameld van iets meer dan 250 accounts die Erkenbrand volgen of door Erkenbrand worden gevolgd. Die accounts hebben in de genoemde periode met elkaar en bijna 30.000 andere accounts gecommuniceerd.

Als je die communicatiepatronen in kaart brengt, kun je zien welke accounts belangrijk zijn in deze communicatie:

Een screenshot (in Gephi) van het communicatiepatroon van de Erkenbrandvrienden en -volgers.
Een screenshot (in Gephi) van het communicatiepatroon van de Erkenbrandvrienden en -volgers.

Dit zijn alleen de accounts die meer dan honderd keer in de dataset voorkomen. Het netwerk heb ik gemaakt in De roze bolletjes zijn ‘nodes’ (entiteiten), de verbindingen ‘edges’ (relaties).

Hoe bepaal je dan welke accounts belangrijk zijn? Je kunt tellen (dat doet Gephi voor je) hoe vaak een persoon of organisatie wordt genoemd (in-degree in jargon). Je kunt ook turven hoe vaak iets of iemand andere accounts noemt en hoe actief die is (out-degree). Het probleem is dat je dan ook stalkgedrag beloont - en dat zie je vrij veel op Twitter.

Een betere maatstaf, die ik ook heb gebruikt, is de zogenoemde eigenvector centrality (ook in Gephi). Die berekent, grof gezegd, hoe centraal een account staat in het netwerk. Daarbij wordt niet alleen gekeken hoe vaak een account wordt genoemd, maar ook of dat door accounts gebeurt die zelf ook belangrijk zijn.

Voor ik de eerste resultaten deel: ik heb ervoor gekozen geen namen te onthullen. De analyse is nog te ruw en ik wil mensen niet onnodig in de problemen brengen.

Update 28 juni.

Oorspronkelijk had ik hier namen genoemd van enkele bekende journalisten die voor de volgers en vrienden van Erkenbrand belangrijk zijn. Dat heeft tot veel kritiek geleid. En tot op zekere hoogte kan ik daarin mee gaan.

Ik vertrouw erop dat ik de analyse juist heb uitgevoerd. Ik geef meermaals aan dat lezers niet moeten denken dat de genoemde personen en organisaties rechtsextremistische denkbeelden erop nahouden, maar dat deze namen (accounts en media) belangrijk zijn voor de mensen in het directe netwerk rond Erkenbrand.

Toch heb ik besloten om alle persoonsnamen te verwijderen.

Het probleem: lezers lezen het toch anders dan ik bedoelde en dan heb ik dus een fout gemaakt.

De verwarring komt volgens mij door de vorm van dit stuk. Dit is een nieuwsbrief, voor ons een openbaar notitieboekje om geïnteresseerde lezers op de hoogte te houden en te betrekken bij lopend onderzoek (dat werkt erg goed). Maar deze nieuwsbrief wordt nu eenmaal niet als openbaar notitieblokje gelezen, zeker omdat we deze vorm pas net gebruiken. De meeste mensen verwachten dat het een gewoon stuk is.

Ik kan blijven benadrukken dat er niet te grote conclusies aan gehangen moeten worden, dat het work in progress is, maar uiteindelijk heb ik gewoon rekenschap te geven van de verwachting die de lezers hebben van het stuk en de associaties die zij hebben bij het lezen van de namen. Daar heb ik onvoldoende rekening mee gehouden.

Ik heb deze tekst gemaild naar enkele betrokkenen, met daarbij mijn excuses. Ik had dit beter moeten doen.

En nu verder.

Wat Erkenbrand online bekijkt

Maar ik kan niet alleen voor Erkenbrand belangrijke personen en organisaties traceren, ik kan ook achterhalen welke links en hashtags gebruikt worden door de accounts. Want met DMI-TCAT kun je tweets heel gestructureerd exporteren (bijvoorbeeld naar Excel).

Eerst de links. Daaraan zag ik dat vooral media populair zijn in de tweets van de in kaart gebrachte accounts. Vrij hoog scoren GeenStijl, De Dagelijkse Standaard en TPO. Ook Reddit is populair. En een aantal buitenlandse rechtse of pro-Russische sites, zoals The Daily Mail, Russia Today, Breitbart en Infowars. Tot zover weinig verrassends.

Het aardige is dat ik ook een aantal websites vind die ik nog niet kende. Fenixx bijvoorbeeld. En een aantal andere blogs die blijkbaar binnen de Nederlandse alt-right-beweging goed gelezen worden. Nuttig voor verder onderzoek.

Waar Erkenbrand online mee bezig is

Dan zijn er nog de hashtags. Die laten heel aardig zien waar deze groep mee bezig is en welke media belangrijk zijn. Namelijk:

  • #NL (bijna 18.000 keer geteld),
  • #Telegraaf (5107),
  • #NU (3157),
  • #NOS (1275),
  • #Dumpert (1176),
  • #londonbridge (747),
  • #fvd (Forum voor Democratie, 684),
  • #pvv (621),
  • #infowars (563),
  • #islam (556),
  • #ramadan (502).

Verder veel over Europa, islam en nepnieuws. Ik heb hieronder alle hashtags in een tabel gezet. Scroll er vooral eens doorheen om een idee te krijgen waar het gesprek van de Erkenbrandvrienden en -volgers over gaat.

Hashtags gebruikt door volgers en vrienden van het Erkenbrand Twitteraccount.

Zelf aan de slag met mijn data?

Ik heb besloten de data niet vrij te geven, vooral om privacyredenen. Wil je er toch mee aan de slag, stuur mij dan een berichtje. Dan kunnen we de voorwaarden bespreken.

Op de hoogte blijven van mijn verhalen? Elke dinsdag vertel ik waar ik mee bezig ben, wat ik gelezen, gehoord en gezien heb én vraag ik jullie om hulp bij mijn producties. Schrijf je hier in voor mijn wekelijkse mail