/dc-useruploads-images/0dc64823fe094f568bbcdca6c9b55e18.png)
Executies, marteling, slavernij, beroving van voedsel, water en sanitaire voorzieningen. Het overkomt migranten en vluchtelingen in Libië op grote schaal. En niet alleen mensensmokkelaars, maar ook het Libische Departement tegen Illegale Migratie en de kustwacht zijn erbij betrokken. Leden van de kustwacht hebben boten vol migranten doen afzinken door erop te schieten.
Dat constateerde de expertgroep van de Verenigde Naties over Libië in zijn jongste, zeer onthutsende analyse van het geweld en de wetteloosheid in het Noord-Afrikaanse land.
Dinsdag kwam de Europese Commissie met haar actieplan om Italië, waar dit jaar tot nu toe ongeveer 85.000 migranten uit Libië aankwamen, te hulp te schieten. En om, in de eigen woorden, ‘de druk op de centrale route door de Middellandse Zee te verminderen en de solidariteit te vergroten.’
De drie het meest in het oog springende voorstellen van de Commissie:
- Het opvoeren van de samenwerking met de Libische kustwacht.
- De samenwerking versterken tussen de EU en Libië om de grenzen beter te controleren en te zorgen dat de migrantenstroom uit de Sahellanden en zuidelijker wordt ingedamd.
- Een gedragscode voor organisaties zoals Artsen Zonder Grenzen opstellen. Want met het zomaar mensen redden en naar Italië transporteren moet het afgelopen zijn.
Kortom: alles is erop gericht de migratiestroom richting Europa in te dammen. En daarbij schuwt de Europese Commissie niet samen te werken met een disfunctionele overheid die de mensenrechten schendt.
Mensenrechtenorganisatie Amnesty International noemde het actieplan van de Commissie dan ook ‘rampzalig ontoereikend.’ De organisatie wil dat de EU zelf de inspanningen om mensen te zoeken en te redden op zee opvoert, in plaats van het uit te besteden aan de Libische kustwacht. Dat is volgens Amnesty ‘onverantwoordelijk en ineffectief en heeft geleid tot meer doden op zee.’
Een eenvoudig recept: meer reddingsoperaties
Die stelling onderbouwt Amnesty in het vandaag verschenen rapport ‘A Perfect Storm.’ De mensenrechtenorganisatie constateert dat het percentage van de migranten dat op de Middellandse Zee het leven laat weer oploopt. Tot nu toe ligt het aantal doden in 2016 op meer dan tweeduizend, 2,7 procent van het aantal mensen dat de oversteek waagde. Dat percentage was in de tweede helft van 2015, toen de EU de reddingsoperaties op zee na een aantal dramatische gebeurtenissen sterk had opgevoerd, gedaald tot 0,9 procent.
Voor dat trieste gegeven is geen simpele verklaring, erkent Amnesty. Er zijn verschillende factoren die eraan bijdragen. Zoals dat smokkelaars om de Libische kustwacht te omzeilen steeds vaker ’s nachts en onder slechte weeromstandigheden afvaren. En dat EU-operatie Sophia de houten boten van smokkelaars sloopt, met als gevolg dat de smokkelaars steeds vaker gebruik maken van goedkopere en gevaarlijkere rubberen bootjes.
Doordat de EU-operatie Sophia de boten van smokkelaars sloopt, gebruiken ze steeds onveiligere boten
Er is een eenvoudig recept, vindt Amnesty: meer reddingsboten dichter bij de Libische kust. Maar daarvoor loopt de EU niet warm. Want het zou betekenen dat meer migranten het Europese vasteland bereiken. Italië deed een beroep op andere landen om de havens open te stellen voor boten met geredde mensen. Die gaven niet thuis.
In plaats daarvan biedt de Europese Commissie wat kruimelgeld: een extra 35 miljoen euro om het Italiaanse migratiesysteem te verbeteren. Een van de maatregelen die daaronder valt: de capaciteit om migranten op te sluiten flink opvoeren.
In het actieplan is het tevergeefs zoeken naar wat de EU doet om legale routes naar Europa te creëren. Volgens de Europese Commissie zijn de mensen die de oversteek van Libië naar Italië proberen te maken vooral economische migranten. Maar naar eigen schatting kan dertig procent van de vluchtelingen wél beroep doen op het recht op bescherming.
Alleen: hoe dan? Hoe kunnen deze vluchtelingen in vredesnaam Europa bereiken als Europa alles doet om de grenzen en de zee af te sluiten?
Is er een alternatief?
De standaardreactie op dit soort kritiek is altijd: wat is dan jouw oplossing? Europa kan al die migranten uit Afrika toch niet opvangen? Dat gaat toch de draagkracht van onze samenleving te boven?
Het zijn terechte vragen. Toch denk ik dat we de plicht hebben te zoeken naar andere oplossingen dan te sjoemelen met de mensenrechten en deals te sluiten met dubieuze regimes.
In een nog altijd heel relevant stuk deden mijn collega’s Maite Vermeulen en Karel Smouter een aantal waardevolle suggesties voor een alternatief voor fort Europa. Zoals de mogelijkheid asiel aan te vragen aan de overkant, in Europese ambassades. Zodat mensen de gevaarlijke overtocht niet meer hoeven te maken, en het ook eerder weten wanneer ze niet in aanmerking komen voor asiel.
En het verruilen van het Dublinsysteem - dat zegt dat het land waar de asielzoeker als eerste aankomt verantwoordelijk is voor de procedure en de opvang - voor een eerlijke verdeelsleutel. Dat moet de landen aan de zuidgrens die nu alle vluchtelingen te verwerken krijgen - Italië en Griekenland - ontlasten.
Solidariteit organiseren in Europa blijkt onmogelijk, het afschuiven van de verantwoordelijkheid naar Libië is in een handomdraai geregeld
Aan dat laatste wijdt de Europese Commissie ook enkele woorden in de slotzinnen van het actieplan. Het is van het hoogste belang, tekent ze op, dat het Europees Parlement en de Raad van Ministers doorgaan met de onderhandelingen over het voorstel over de herziening van Dublin dat de Commissie in mei 2016 deed.
Alleen wil de tragiek dat het Parlement en sommige lidstaten lijnrecht tegenover elkaar staan. Het Parlement vindt dat de voorstellen van de Commissie veel te voorzichtig zijn en de herverdeling veel te laat in werking treedt, als landen als Italië al overbelast zijn. Maar sommige lidstaten zoals Hongarije en Slowakije menen juist dat het voorstel van de Commissie veel te ver gaat. Zij begonnen een procedure bij het Hof van Justitie tegen eerdere ad-hocafspraken een beperkt aantal vluchtelingen uit Griekenland en Italië te herverdelen.
Terwijl de procedure over deze urgente hervorming bij gebrek aan overeenstemming nog wel even zal voortslepen, beslissen de Europese minsters van Justitie komende dagen in Tallinn over een aantal noodmaatregelen. Zoals het nog een keer opvoeren van de steun aan de Libische kustwacht.
Echte solidariteit organiseren in Europa blijkt schier onmogelijk, het afschuiven van de verantwoordelijkheid naar Libië in een handomdraai geregeld.
‘Meer dan ooit is Europa een mondiaal ijkpunt geworden voor iedereen die waarde hecht aan de principes van de liberale democratie en mensenrechten,’ schreven Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk woensdag in een gezamenlijke brief over de G20-top die vrijdag en zaterdag in Hamburg plaatsvindt.
Het is nogal schaamteloze retoriek in het licht van het brute gebrek aan solidariteit tussen de EU-landen en aan respect voor de rechten van medemensen in nood.
Meer lezen?
D66 draait over de Turkijedeal
D66 is diep teleurgesteld over de houding van GroenLinks. Maar tot voor kort huldigde de partij zelf de standpunten waar GroenLinks nu aan vasthoudt.
Migranten komen vooral door gezinshereniging naar Nederland. Daar valt heel veel aan te verbeteren
Gezinshereniging is de belangrijkste reden voor migranten om naar Nederland te komen. Niet dat die procedure soepel verloopt: vluchtelingen wachten gemiddeld 32 weken tot ze weten of ze herenigd mogen worden - zes weken langer dan toegestaan. Dat remt de integratie.
Lees Grace Paley, je wordt verliefd
Ik schreef de inleiding bij een nieuwe vertaling van de prachtige verhalen van een van mijn idolen, Grace Paley (1922-2007). Ze was behalve schrijver ook dichter en activist en dat lees je terug in haar levendige werk.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
