Als je de motorkap van de informatiesamenleving zou lichten, wat zou je dan zien? Routers, servers en leidingen natuurlijk. Maar ook praktisch onzichtbaar, maar niet minder belangrijk: algoritmen. 

In de dagelijkse berichtgeving kom je ze maar weinig tegen. En dat is eigenlijk heel gek, want algoritmen sturen ons leven op manieren die niet alleen ingrijpend, maar soms ook onvoorstelbaar zijn. Pas als het echt mis gaat, dan horen we ervan.

Neem de van 6 mei 2010. De New Yorkse aandelenbeurs sloeg op hol. De Dow Jones index verloor in nog geen drie minuten bijna 10 procent van zijn waarde - miljarden verdampten om net zo snel weer terug te schieten naar het oude niveau. In korte tijd wisselenden onvolstelbare hoeveelheden aandelen van handen. Nou ja, handen. Mensen kwamen er niet aan te pas. Hier waren computers tegen elkaar aan het bieden. Handelaren faalden niet, maar algoritmen.

Quants

Technologiejournalist en ondernemer Christopher Steiner besteedt een aanzienlijk deel van zijn boek Automate This: How Algorithms Came to Rule Our World aan de algoritmische aandelenhandel. In tegenstelling tot wat we vaak denken, is die handel niet nieuw. Anderson laat zien dat in de jaren zeventig al de eerste stappen naar geautomatiseerde handel werd gezet. In de jaren negentig werd het echt booming. Aangetrokken tot veel geld overspoelden de slimste ‘quants’, computer engineers en -programmeurs Wall Street. Naar schatting vindt tegenwoordig zo’n zestig procent van alle aandelenhandel plaats tussen computers.

Algoritmen zijn computerprogramma’s die een input nemen en die volgens een protocol, vaste regels, verwerken tot een output. Zo simpel is het en ze zijn dan ook niet nieuw. Een recept is een algoritme. Je neemt een kilo appels, bloem, suiker, snufje zout en rozijnen (de input) en flanst volgens een vaste procedure een appeltaart in elkaar (de output). 

De hedendaagse algoritmen zijn wel wat ingewikkelder dan dat. De handelsalgoritmen van Wall Street nemen duizenden variabelen - weer, historische input, nieuwsberichten, aandelenportefeuilles, etc. - wegen die variabelen vliegensvlug en spugen een voorspelling uit: koop 100.000 aandelen Apple en verkoop die drie sconden later door en u zal 1000 dollar winst maken. 

Medicijnen

Anderson laat ook zien welke andere domeinen van het leven door algoritmen veranderen. De geneeskunde bijvoorbeeld. Een dokter kan onmogelijk alle informatie over nieuwe medicijnen bijhouden, laat staan onthouden. Een algoritme kan hem helpen per specifiek geval de juiste relevante informatie te krijgen. Een ander interessant hoofdstuk gaat over de opkomst van algoritmen in de muziek. Er zijn bedrijven die kunnen voorspellen of een liedje een hit wordt of een flop. Achter die voorspelling schuilt een krachtig algoritme. Er is zelfs een algoritme dat klassieke composities maakt: muziekkenners kunnen het onderscheid met een menselijke componist niet horen.

Het boek past in een traditie van boeken over Big Data en de macht van het numbercrunchen. Die boeken lijken doorgaans nogal op elkaar - ze gebruiken vaak dezelfde voorbeelden. Het frisse van Steiners boek is dat hij met nieuwe cases komt. Ook is het erg knap hoe hij zo’n potentieel ingewikkeld onderwerp begrijpelijk weet te maken voor een breed publiek.

Technohiephiephoera 

Ik kan eigenlijk maar één nadeel van het boek bedenken. Automate This past in een lange traditie van wat ik maar techno-hiephiephoera boeken noem: veel aandacht voor wat de techniek allemaal vermag, weinig aandacht voor de maatschappelijke gevolgen ervan. Dit soort boeken hebben altijd dezelfde opbouw. De eerste 95 procent wordt de loftrompet gestoken over de techniek en de brave new world die het inluidt. In de laatste 5 komen de waarschuwingen en de ethische bezwaren. Dat is hier ook het geval. Dat steeds meer beslissingen worden uitbesteed aan computercode, zonder dat de gebruikers begrijpen wat gaande is, schreeuwt om meer aandacht. Helaas schiet ook Steiner hier tekort. 

Maar laat ik positief eindigen. Voor wie meer gevoel wil krijgen voor de stille krachten die ons leven de hele dag door kleine duwtjes geeft, dan is dit Automate This een prima startpunt. 

  Christopher Steiner, Automate This: How Algorithms Came to Rule Our World