/dc-useruploads-images/bc8003078a674d49b86ea4fa0429636c.png)
Pirouettes in zijn bloemenjurk, de rok bolt op, een vriend springt eronder. Hij stopt met draaien, de bloemenstof valt over het schaterlachende gezicht van de vriend.
Achter hen een suikerspinnenkraam, naast een enorme plastic citroen vanwaaruit limonade verkocht wordt. Ernaast wordt merchandise verkocht: korte broeken met bijtjes erop, roze sweatshirts, sokken met donutprint.
Rara, waar zijn we?
Grote kans dat ‘hiphopfestival’ niet het eerste is dat je riep, maar het is toch echt zo. Dit is Camp Flog Gnaw, het tweedaagse muziekfestival met kermisthema dat is bedacht en mede wordt geprogrammeerd door rapper Tyler, The Creator (Tyler Okonma, 1991).
Hij is er gastheer en treedt er op, soms meerdere keren. Het volledige terrein staat in het teken van zijn stijl en fantasie: attracties met alle kleuren van de regenboog, eindeloos veel snoep en pizza, hiphop als soundtrack. Elke editie verkocht uit, 40.000 bezoekers in totaal. Dit jaar werd het voor de zesde keer georganiseerd in Los Angeles, Tylers geboorteplaats.
En een van de enige plekken in Amerika waar het in november nog zo warm is dat je in alleen je string de deur uitkunt. Tot grote vreugde van de tangaman die op het moment de eerder genoemde citroen probeert te beklimmen.
Maar goed, regenbogen en bloemenjurken en mannen in strings op een hiphopfestival. Niet voor de hand liggend, wel in lijn met de visie van Tyler, The Creator. Deze ongrijpbare artiest creëerde een festival waar het meest diverse en inclusieve publiek op afkomt dat je ooit gezien hebt. In de recensies van deze laatste editie wordt zijn festival door andere media een ‘safe space’ genoemd, een plek ‘waar individualiteit en raar-zijn gevierd worden.’
En dat is bijzonder. Want Tyler breekt hier met masculiene hiphopclichés, schetst een paradijselijke voorbode van hoe de wereld eruit zou kunnen zien als mensen van alle rangen, standen, kleuren en geaardheden daadwerkelijk voor elkaar zouden openstaan.
En het is een van de weinige muziekfestivals ter wereld die zo rond één figuur gecentreerd zijn, wat het misschien nog wel opmerkelijker maakt dat zoveel verschillende mensen zich er zo thuis voelen. Hoe lukt Tyler dat?
Wat dit festival uitzonderlijk maakt
‘I’m a fucking walking paradox, no I’m not’ is de eerste zin uit ‘Yonkers,’ de eerste grote hit die Tyler scoorde, in 2011. Die zin had ook zijn artiestennaam kunnen zijn. Of de naam van elk van de vijf studioalbums die hij sindsdien opnam. Of de naam van dit festival.
Camp Flog Gnaw (Flog Gnaw komt van Golf Wang, wat komt van Wolf Gang) heeft alle ingrediënten voor een standaard hiphopfestival: een line-up met de grootste namen van dit moment (denk Migos, Vince Staples, Solange), voor de dj-booth ontstaan steeds spontane danswedstrijden en de bas van het hoofdpodium trilt geruststellend je borst in bij de ingang.
Maar, en hier neemt Camp Flog Gnaw een afslag, het publiek dat op dit festival afkomt is zo divers als maar kan. De aanwezigen zijn als op de doos van een Hasbro-spel: van acht tot tachtig jaar oud. Er zijn opvallend veel vrouwen - vaak in de minderheid op hiphopfeesten. Er zijn lhbtqia-stelletjes, punkers, skaters, drag queens, meisjes in boy drag, mensen die in het publiek Rubiks kubussen oplossen - onder luid gejuich.
En dat is uitzonderlijk op een hiphopfestival, waar het publiek vaak weliswaar etnisch divers is, maar waar op veel andere gebieden nog werelden te winnen zijn wat betreft inclusiviteit - waarover straks meer.
Wat Tyler, The Creator uitzonderlijk maakt
Een publiek bovenal dat zich zonder uitzondering zegt thuis te voelen. Het argument is steeds: ‘Tyler neemt niemand serieus, houdt iedereen voor de gek, dat maakt iedereen gelijk.’
Even kort over Tyler, de man die deze ‘veilige haven’ vormde. Hij maakt al tien jaar muziek, die begon als gitzwarte rap, zich ontwikkelde tot zoete pop en nu ergens het midden houdt tussen die twee.
Muzikaal is hij een genie. Hij zingt, rapt, schrijft en hij bespeelt tig instrumenten. Met onder meer rapper Earl Sweatshirt en zanger Frank Ocean vormt hij het collectief OFWGKTA (Odd Future Wolf Gang Kill Them All), dat niet alleen muziek maar ook video’s en kleding maakt. Kenmerkend voor zijn stijl: pastelkleurige Vans-sneakers, hoog opgetrokken sokken en golfshorts.
Hij maakt ook tv-programma’s voor Vice en brengt elk jaar twee nieuwe kledingcollecties uit. Hij staat bekend om zijn grove humor, hoe gevoelig hij durft te zijn op albums over bijvoorbeeld liefdesverdriet en het gemis van zijn vader, om het feit dat hij elke kans om wie dan ook voor schut te zetten aangrijpt, om zijn inventieve teksten en experimentele muziekvideo’s, om zijn steun voor artiesten uit volslagen andere genres (denk: Mac DeMarco) en zijn algehele schijt aan hiphopconventies.
En dan is er zijn festival. Het summum van al die dingen, bijgewoond door 40.000 toegewijde fans, meer dan de helft gekleed in hoog opgetrokken sokken en pastelkleurige Vans - divers publiek dus, maar allen devoot.
Tyler is zelf niet van onbesproken gedrag
Dan de vraag waar dit artikel mee begon: waarom is juist dit festival zo’n thuis voor een zeer uiteenlopend publiek?
Want ja, hiphop begon als maatschappijkritische stroming, als manier om germarginaliseerden een stem te geven, maar naast veel sociaal bewuste en activistische hiphop, wordt er ook nog steeds veel hypermasculiene rap gemaakt. Rap waarin hetero zijn de norm is, waarvan maar moeilijk afgeweken kan worden. En nog steeds vormt homofobe en vrouwonvriendelijke hiphop een groot deel van het aanbod.
Wat nu een logische vervolgzin zou zijn: Tyler, The Creator doet daar allemaal niet aan en daardoor is zijn festival zo divers. Maar dat klopt niet. Ook Tyler heeft in zijn carrière nogal wat homo- en vrouwonvriendelijke uitspraken gedaan.
Op zijn tweede album, Goblin, gebruikt hij het woord ‘faggot’ en andere homofobe teksten 213 keer. Een jaar later bracht hij het nummer ‘Troncat’ uit, met daarop de gewraakte zin: ‘Raped a pregnant bitch and told my friends I had a threesome.’
Gewraakt, omdat een feministische actiegroep die tekst (uit 2009) aangreep om hem in 2015 de toegang tot Australië te laten ontzeggen. Dat gebeurde, hij kwam het land niet in. In datzelfde jaar mocht hij Engeland niet in vanwege zijn homo-onvriendelijke teksten.
Dus hoe het dan kan dat hier op zijn festival duizenden vrouwen en lhbtqia’ers rondlopen in shirts met zijn naam erop, sokken met het logo van zijn collectief aan hun voeten? Desgevraagd geeft iedereen die ik spreek drie antwoorden van ongeveer deze strekking:
- Die teksten zijn van vroeger, toen niemand nog naar hem luisterde en hij slechts probeerde te provoceren.
- Hij meende niet wat hij zei, dit is zijn gevoel voor humor - hij steekt juist de draak met mensen die zulke dingen wel degelijk serieus zouden rappen.
- Tyler beledigt alles en iedereen, wat betekent dat alles en iedereen gelijk is.
Hoe Tyler, The Creator hiermee wegkomt
Inderdaad, dat hij ook zichzelf belachelijk maakt, moge duidelijk zijn.
Zo nam hij zijn eigen (hiphop)cultuur regelmatig in de zeik. Met zijn collectief Loitersquad persifleerde hij MTV Cribs, een programma waarin rappers een tour gaven door hun zonder uitzondering belachelijk grote huis. ‘Dit is mijn diamanten champagnekoeler. En dit is mijn dinsdag-Lamborghini,’ dat werk.
In de persiflage is Tyler rapper ‘Young Nigga,’ die zijn oude koelkast goud heeft geverfd en door zijn piepkleine appartement rijdt op een lachwekkend stepje. Ook op zijn albums zitten regelmatig skits waarin hij het heeft over de hypocrisie en pocherij binnen de muziekwereld.Een ander aspect waarover hij graag grappen mag maken is zijn geaardheid, waarover al jaren gespeculeerd wordt. Dat het zo’n onderwerp van gesprek is, komt mede doordat er simpelweg geen openlijk homoseksuele rappers van zijn kaliber zijn.
In 2015 tweette hij: ‘Ik probeerde vier dagen geleden uit de kast te komen, maar niemand gaf er iets om, haha.’ Vorig jaar plaatste hij een tekening op Instagram van een regenboogkleurig poppetje dat zijn hoofd om de hoek van een kastdeur steekt en vraagt ‘of het al veilig is.’
En op zijn nieuwste album, Flower Boy, kwam hij met het nummer ‘Gardenshed,’ waarin hij rapt over hoe hij verstopt zit ‘in een tuinkast for garcons.’ Op het nummer ‘I Ain’t Got Time!’ neemt hij een korte pauze van het opscheppen om te zeggen: ‘Next line will have ’em like, “Whoa” - I’ve been kissing white boys since 2004.’
Maar er was ook een concert dat hij in 2014 gaf in Paradiso, waarbij hij het hele publiek ‘Jasper’s gay!’ liet scanderen tegen zijn collega Jasper Dolphin. En hij bracht ooit een controversieel T-shirt uit met daarop het white-powerlogo in regenboogkleuren. Het bijschrift: Golf Pride World Wide. En zoals gezegd is ‘faggot’ lang zijn favoriete belediging geweest in raps, en zo zijn er meer onrijmbare dingen.
Dus wat denkt hij echt? Hiphopcultuur, seksualiteit, feminisme, commercie - soms lijkt Tyler bewust bezig met een onderwerp, dan weer gaat hij de mist in met een lompe uitspraak, of wordt hij achtervolgd door zijn vroegere hatelijkheden.
Maar zijn nieuwe album Flower Boy is zacht, op het lieve af, bedachtzaam. Hij zingt over verveling, eenzaamheid, verwarring, uit de kast komen. Tijdens zijn optredens roept hij mannen op van vrouwen af te blijven, voor zijn festival vraagt hij vrouwen op populaire tijden op te treden. De lesbische Syd, zwarte feminist Solange en popzangeres Lana del Rey waren dit jaar headliners van Camp Flog Gnaw.
‘I’m a fucking walking paradox, no I’m not,’ weet je nog? Daaraan is niks veranderd. Tegenstellingen blijven Tylers werk: De anticultuur en het vermarkten daarvan. De draak steken met homo’s en zichzelf in een hoek gedrukt voelen door de masculiene hiphopcultuur. Jezelf op alle mogelijke fronten - mode, muziek, comedy, tv - laten gelden en eenzaam zijn tegelijk.
En zo de ruimte geeft aan een hyperdivers publiek
Wat dan opvallend is, is dat hoewel Tyler zichzelf zelden direct uitspreekt over politieke onderwerpen, het publiek op zijn festival daar juist openlijk mee bezig is - zelfs tijdens het feesten.
Het is de zoveelste paradox in het verhaal van Tyler: zelf overal tegenaan schoppen, alle heilige huisjes onderpissen en vervolgens een publiek kweken dat juist bewust bezig is met hoe de maatschappij in elkaar steekt.
En zo houdt het op Camp Flog Gnaw niet op bij een diversiteit aan mensen: op het festivalterrein is het gesprek over inclusiviteit, acceptatie en (on)gelijkheid aanhoudend.
Vooraan bij rapper Denzel Curry tikt een meisje een groep meezingende witte jongens op de schouder: ‘You can’t say nigga, you can’t say nigga, you definitely can’t say nigga.’ Bij de toiletten wijst de ene jongen een andere jongen die meisjes staat na te fluiten terecht. In de rij maakt iemand grappen over pistolen verstoppen in sokken, waarna wordt gevraagd om respect voor mensen die daar daadwerkelijk mee te maken hebben gehad.
Wie Camp Flog Gnaw probeert te snappen, probeert Tyler te snappen en ziet al snel: er is meer paradox dan oorzaak-gevolg, meer vraag dan antwoord, meer gissen dan weten. Wie weet komt daar de komende tijd verandering in.
Nu hij zijn eerdere houding heeft laten varen, een houding die The New Yorker ‘spastische onvolwassenheid’ noemde, en er meer ruimte is gekomen voor eerlijke verhalen en festivals waarop iedereen zich thuis kan voelen, zou het me niet eens verbazen als Tyler komt met iets… totaal onvoorspelbaars.
In elk geval laat Camp Flog Gnaw zien hoe een echt inclusief festival erbij ligt. Het recept daarvan laat zich niet makkelijk ontleden. Maar misschien zit juist daar de kracht: dat de weg naar een echt divers publiek zo ongrijpbaar is als mensen zelf.
Eerder in deze reeks:
In de ganghoofdstad van Amerika houden vijfhonderd ex-criminelen elkaar van de straat
Er is maar één andere Amerikaanse stad met zoveel bendegeweld. Als je opgroeit in een arme wijk in Los Angeles, is de keuze soms snel gemaakt. Of je moet bij Greg Boyle aankloppen, die een bakkerij startte voor mensen die het bendeleven proberen achter zich te laten. De man houdt inmiddels vijfhonderd mensen van de straat, met de hulp van heel veel ex-bendeleden.
Deze burgemeester is jong, zwart en vrouw. En bereikt wat alle mannen voor haar nalieten
Je kent de Amerikaanse stad Compton als broedplaats van geweld, criminaliteit en gangsta rap. Maar ga er eens kijken: de stad is getransformeerd tot voorbeeldgemeente. Aja Brown - de 35-jarige burgemeester - heeft iets heel bijzonders klaargespeeld.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
