New York, 9 juni 2017. Ik kijk naar de finale van de NBA, het summum van Amerikaans basketbal. De Cleveland Cavaliers en de Golden State Warriors rennen heen en weer over het ruim één meter brede tv-scherm van mijn zus en zwager.

Ik hoop dat de Warriors winnen. Ik heb geen band met het team of hun thuisplaats, Oakland, Californië. Ik hoop het omdat ze de wedstrijd lijken te verliezen. Bovendien wonnen de Cavaliers vorig jaar al – en ik hou van underdogs.

Naast mij op de bank zit mijn 19-jarige neef, Chris. Chris is opgegroeid in Manhattan. Hij studeert een paar honderd kilometer verderop aan Union College, waar hij sinds kort ook

Tijdens een pauze sta ik op om drankjes te halen. Teruglopend uit de keuken hoor ik gejuich. Gaat de finale al verder? Nee, zie ik al snel. Het is spannender dan dat: het is de wereldpremière van voor Black Panther.

Ik kijk mee. ‘That looks really good,’ zegt Chris na afloop. Ik aarzel. ‘It looks pretty good.’

Zijn enthousiasme denk ik wel te begrijpen. Mijn eigen ongemak over de trailer kan ik nog niet helemaal plaatsen. Maar één ding weet ik dan al zeker: deze film wordt belangrijk.

Welkom in de wondere wereld van Marvel

Black Panther is de nieuwste superheldenfilm van Marvel. Al tien jaar verfilmt Marvel Comics zijn stripboekfiguren - zoals Iron Man, Spider-Man en Captain America - vaak in gelijknamige films. Al deze films zijn hoofdstukken van één overkoepelend verhaal. De helden duiken op in elkaars films, en strijden soms samen als The Avengers.

Het filmpersonage The Black Panther maakte zijn entree in Captain America: Civil War, Nu belooft zijn eigen film, een nog grotere hit te worden.

Waarom zijn mensen zo in rep en roer? Om dat te begrijpen moet je weten wie The Black Panther is en waar hij vandaan komt.

Maak kennis met hoofdpersoon T’Challa

The Black Panther is de koning van een fictief Afrikaans land, genaamd Wakanda. Aan het begin van de film is de oude koning net overleden. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon: T’Challa.

Wakanda is in de ogen van de buitenwereld een derdewereldland

Wakanda beschikt over een waardevolle grondstof: Vibranium, een fictief metaal. Maar uit angst dat buitenstaanders Wakanda anders zouden plunderen, heeft het land zijn schatten altijd verborgen gehouden. Voor zover de wereld weet, is Wakanda een derdewereldland.

Ondertussen gebruikte Wakanda zijn Vibranium om in het diepste geheim vergevorderde technologieën te ontwikkelen. Van ufo-achtige vliegende schepen, tot het Black Pantherpak, dat energie van klappen en kogels absorbeert en die vervolgens tegen vijanden gebruikt.

Maar omdat het zijn grondstoffen geheimhoudt, kan Wakanda volkeren in nood - van buurlanden tot de nakomelingen van slaafgemaakten in Amerika - niet helpen.

Stills uit Black Panther

En daar beginnen de problemen. In de openingsscène – een flashback – ontmoeten we de broer van Wakanda’s vorige koning. Het is 1992, en hij is als spion gevestigd in Oakland, Californië. Daar ziet hij de onderdrukking van zwarte mensen in de ghetto. Hij kan niet meer accepteren dat zijn thuisland niets doet. Hij besluit wat Vibranium van Wakanda te stelen, om wapens te maken voor de zwarte gemeenschap in Oakland.

Natuurlijk komt de koning erachter. En wat volgt is een familiedrama dat uitmondt in een klassiek held-versus-aartsvijandverhaal. Met een twist: beide kanten hebben een beetje gelijk.

Waarom Black Panther zo enthousiast maakt

Het is niet de meest unieke plot ooit. Maar het verhaal breekt in één belangrijk opzicht met Hollywoods traditionele formule: het draait om mensen die normaal ondervertegenwoordigd zijn in blockbusters.

Vorig jaar waren mensen enthousiast over omdat eindelijk een vrouwelijke superheld de hoofdrol had. Nu hebben we T’Challa, de eerste mannelijke zwarte superheld in een grote Hollywoodfilm sinds Blade (ook een Marvel-personage), een vampier die de mensheid beschermt tegen andere vampiers.

Grappig genoeg wilde Blade’s hoofdrolspeler Wesley Snipes in de jaren negentig al een film over The Black Panther maken, maar dat project liep vast.

Sterke zwarte vrouwen in een superheldenfilm, kom er maar eens om

Blade kwam uit in 1998. Sindsdien groeide een generatie kinderen op zonder zwarte superheld. Dat doet ertoe, want voor kinderen zijn deze sterke, moedige mensenredders bronnen van inspiratie. En als ik iets heb geleerd van is het dat rolmodellen waar we ons aan kunnen spiegelen heel belangrijk zijn.

T’Challa is lang niet het enige goede voorbeeld in de film. Hij wordt meerdere keren gered door de vrouwen om hem heen - van zijn briljante zus die zijn gadgets ontwerpt, tot het hoofd van Wakanda’s krijgsmacht.

Sterke zwarte vrouwen in een superheldenfilm, kom er maar eens om. En dan is er nog de soundtrack door toonaangevende rapper Kendrick Lamar, samen met SZA en The Weeknd.

Still uit Black Panther

Waarom de timing perfect is

Omdat rolmodellen zo belangrijk zijn, begon filantroop Frederick Joseph een Hij haalde 40.000 dollar op om kinderen van kleur uit Harlem naar de film mee te nemen.

De campagne werd een hit, en inspireerde crowdfundingsacties voor vergelijkbare initiatieven in tientallen landen, waaronder Op 17 februari gaan 250 jongeren uit Amsterdam Zuidoost met dertig vrijwilligers naar een privévoorstelling in

Het is ook geen wonder, de timing van Black Panther is perfect. Een film over een Afrikaans utopia, een maand nadat de president van de Verenigde Staten naar Afrikaanse landen verwees als ‘shithole countries’? Dat kon niet beter.

Nog een geval van bijzondere timing: Black Panther verbreekt records, juist nu Marvel stripboeken over is, omdat fans ze niet zouden willen.

En tochtwijfelde ik lang of ik die film en het enthousiasme daarover überhaupt wel een goede zaak vond.

Waar mijn aarzeling vandaan kwam

Kort gezegd voelde Black Panther te makkelijk. Op basis van de trailer oogde de film als een overwinningsrondje voor zwarte mensen, maar wanneer was de overwinning? Ik dacht: leuk, die fictieve utopie, maar dit feest ontkent de realiteit: dat er nog steeds een strijd om gelijkwaardigheid woedt.

Mijn vader groeide op in Harlem, in het Amerika van Malcolm X en Martin Luther King

Dat gevoel komt niet alleen door wat we de afgelopen jaren over antiracisme horen in de media. Het komt ook door mijn familie. Mijn vader groeide op in Harlem. Hij was een zwarte man in Amerika toen Malcolm X en Martin Luther King vochten en stierven voor hun rechten. Black consciousness was een belangrijk deel van mijn vaders identiteit als jonge dichter.

Van hem leerde ik hoe complex en traumatisch de strijd om gelijkwaardigheid kan zijn. Veel mensen uit zijn omgeving zagen geen andere keus dan te vluchten voor hun eigen maatschappij – in drugs of in religie. Anderen stierven door straatgeweld. Diezelfde maatschappij verwachtte geen academische prestaties van zwarte kinderen, al motiveerde dat mijn vader juist om goed te presteren op school.

Natuurlijk is er sindsdien veel veranderd. Maar niet voor iedereen. De pijn en het onrecht waar mijn vaders generatie mee kampte, komt nog steeds te veel mensen toe.

Vergeleken daarmee ziet Black Panther er te gepolijst uit. Onvermijdelijk bij een blockbuster zou je kunnen zeggen. Maar dan denk ik terug aan een film die ik een paar jaar terug samen met mijn vader in de bioscoop zag: Django Unchained, over een vrijgekochte slaafgemaakte die zijn vrouw wil redden.

Ook die film, geregisseerd door Quentin Tarantino, viert zwartheid en gebruikt onrealistische verhaalelementen. Maar Django Unchained is tegelijk eerlijk over het leed dat Afro-Amerikanen moesten doormaken voordat ze een kans op volwaardige levens hadden.

We konden er dan ook allebei van genieten.

Het risico van Black Panther

Ook Frederick Joseph (die van de crowdfundingcampagne om kinderen naar Black Panther mee te nemen) ziet een probleem. Het baart hem zorgen dat media die zijn campagne bespreken, niets doen met andere initiatieven om achtergestelde bevolkingsgroepen te helpen.

Stills uit Black Panther

Joseph benoemt het risico dat zwarte vertegenwoordiging in films zoals Black Panther uitmondt in lege symboolpolitiek. Een plaatsvervanger voor constructieve verandering.

Oorspronkelijk is The Black Panther niet bedoeld als politiek personage. Hij is (die werd opgericht in oktober 1966, de stripheld kwam drie maanden eerder), en in de jaren zeventig is hij zelfs een tijd omgedoopt tot Black om niet revolutionair te lijken.

Die beladenheid van de naam van de held was ook een van de redenen (maar niet de enige) Wesley Snipes het personage niet verfilmd kreeg in de jaren negentig.

En nu wordt The Black Panther opeens in de markt gezet als progressief, inclusief fenomeen. Ik twijfelde steeds meer of die reuring rond Black Panther terecht was. Maar toen zag ik de film.

Hoe de film mij overtuigde

Ik ga niet overdrijven. Black Panther is een uitstekende, maar toch typische superheldenfilm. De plot, de opbouw, de actie; een Marvel-fan als ik kan het allemaal dromen.

Wakanda mag mooi zijn, maar wat hebben we eraan als het niets doet om anderen te helpen?

Maar tegelijk is de film bijzonder. Want hij levert echt waar de crowdfundingcampagnes op hopen: een overvloed aan voorheen schaarse rolmodellen voor kinderen van kleur.

En mijn twijfels? Die heeft de film slim verweven in het plot. Alle hoofdpersonen worstelen met hetzelfde probleem als ik: Wakanda mag mooi zijn, maar wat hebben we eraan als het land niets doet om anderen te helpen? Al het slechte wat in de film gebeurt, komt voort uit dit probleem.

De vijand begon als de underdog in de ghetto van Oakland. De vorige koning van Wakanda had hem kunnen helpen, maar zag ervan af uit angst Wakanda’s rijkdom prijs te geven. Alles moest wijken om een leugen in stand te houden.

Langzaam wordt in de film duidelijk dat het zo niet langer kan. Dat een Black Panther geen dammen, maar bruggen moet bouwen.

Still uit Black Panther

In de woorden van The Dark Knight

Als dat je te idyllisch klinkt, heb je een punt. De film doet geen recht aan de moeilijke realiteit waar mijn vader in opgroeide. Ergens is dat jammer, want soms moet je door de shit heen voordat je het licht kan zien. Om een gezegde uit mijn favoriete te citeren: ‘The night is darkest just before the dawn.’

Maar goed, met zijn luchtige toon, felle kleuren en een overvloed aan daglicht, is Black Panther het tegenovergestelde van The Dark Knight.

Ik moet nog aan één Dark Knight-uitspraak denken. Helemaal aan het einde wordt gezegd dat Batman de held is die we verdienen, maar niet de held die we nodig hebben. Dat is bij Black Panther net andersom. Black Panther is niet de held die mijn vader verdient, maar de held die zijn kleinkinderen

Lees verder:

Here’s just how few women got played on the radio last year I tallied up a year’s worth of radio programming to see how many female artists get airplay. Turns out, surprisingly few. Why is that? And what can we do about it? Lees hier waarom ik vrouwelijke rolmodellen belangrijk vind Waarom wereldmuziek een vorm van westerse geschiedvervalsing is Bubbling is een hoeksteen van Nederlandse dancemuziek, maar de Antilliaanse pioniers ervan zijn na 25 jaar nog onbekend bij het grote publiek. Want telkens wanneer we muziek uit een andere cultuur inlijven, dumpen we de makers in de ‘exotische’ wachtkamer van wereldmuziek. Lees het verhaal hier terug