Beste,
Zelfs Ruud Lubbers, de langstzittende premier van Nederland (1982-1994), verloor zijn macht vóór hij aftrad. Op zijn hoogtepunt bezette zijn CDA met 54 zetels een derde van de Tweede Kamer. Bij zijn laatste verkiezingen verloor hij er twintig. Toen was het tijd voor het eerste kabinet zonder christendemocraten.
Deze week overleed hij op 78-jarige leeftijd. De man die in zijn tijd meester van het Binnenhof was, zette zich in zijn latere jaren in voor vluchtelingen en verduurzaming van de samenleving.
Onder Lubbers verloor de overheid haar roeping
In zijn tijd als minister, fractievoorzitter van het toen nieuwe CDA en minister-president hield Lubbers Nederland draaiend door op soms onnavolgbare wijze compromissen te (doen) sluiten.
In het portret dat ik van hem schreef stel ik vast dat hij vooral vormgever was van de tijdgeest. Zijn hang naar, zo mogelijk sociaal, pragmatisme was de aanzet tot de gedepolitiseerde politiek die de twee Paarse kabinetten na hem tot volle wasdom brachten.
Het leek soms of ondoorgrondelijke besluitvorming tijdens de Lubbersjaren de enige manier was om in dit land van minderheden iets voor elkaar te krijgen. Lubbers liet nooit vingerafdrukken achter. Het zoekmaken van verantwoordelijkheid bleef kenmerkend voor het bedrijfsmatig-bureaucratisch bestuur dat we sindsdien hebben gekregen.
In feite paste Lubbers’ bezuinigingsbeleid binnen het toen dominante Angelsaksische denken dat de markt als maatgevend zag, en de overheid als achterhaalde welvaartsverspiller.
Zo bereidde een christensociale werkgever de weg in Nederland voor wat later is aangeduid als het neoliberalisme. Bij het aantreden in 1994 van het eerste kabinet sinds Ruud Lubbers beschreef ik hoe De Stroperige Staat die hij naliet eruit zag.
Halbe Zijlstra struikelt
Hij mocht vorig najaar in het nieuwe kabinet-Rutte III zijn beloning uitkiezen. Als fractievoorzitter van de VVD en rechterhand tijdens de formatie had hij Mark Rutte en de VVD grote diensten bewezen.
Haagse logica. Maar zo werkt het niet altijd. Halbe Zijlstra liet na bij zijn aanstellingsgesprek met de formateur te vertellen dat hij in 2016 een vrij kolossaal leugentje had verteld op het VVD-congres.
De Volkskrant kreeg het vorige weekeinde eindelijk uit hem: hij was er niet zelf bijgeweest toen president Vladimir Poetin aan Shell-topman Jeroen van der Veer een op expansie belust wereldbeeld had geschetst.
Nadat hij in de Tweede Kamer had erkend dat hij zijn geloofwaardigheid kwijt was, trad hij af. De Kamer besprak daarna met premier Rutte hoe het had kunnen gebeuren en of hij niet eerder had moeten ingrijpen. Rutte overleefde een motie van wantrouwen (43 van de 150 vóór).
In dit Politiek Dagboek betoog ik dat Zijlstra’s debacle een uitvloeisel is van het soms roekeloze personeelsbeleid in het politieke bestuur van dit land.
In NRC betoogde oud-Moskoucorrespondent Hubert Smeets dat Zijlstra niet alleen zijn eigen loopbaan beschadigde met zijn datsjasprookje.
Zondag mag Klaas Dijkhoff, de huidige fractievoorzitter van de VVD, in College Tour uitleggen dat 2 x 2 echt 4 is.
Eerste Kamer akkoord met Donorwet
Terwijl het drama-Zijlstra zich betrekkelijk snel voltrok, nam de Eerste Kamer – aan de overzijde van het Binnenhof – met een meerderheid van twee stemmen het initiatiefwetsvoorstel aan. Dat voorstel maakt iedere burger orgaandonor maakt, tenzij hij of zij daar bezwaar tegen registreert.
De minister voor medische zorg schreef de Kamer de volgende dag een brief waarin hij uitlegt dat het nieuwe actief donorregistratiesysteem eenmalig 50 à 65 miljoen euro gaat kosten, en jaarijks 7 à 8 miljoen.
Afschaffing raadgevend referendum vertraagd
D66-minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken stond voor de lastige taak in de Tweede Kamer een voormalig kroonjuweel van haar partij mislukt te verklaren.
De vier coalitiepartijen hebben afgesproken dat het raadgevend referendum verdwijnt. De ervaringen bij het Oekraïne-referendum zijn dermate bewerkelijk gebleken dat men ervanaf wil. D66 kreeg er een kans op de gekozen burgemeester voor terug en ijvert nu voor een correctief (wel beslissend) referendum.
Oud-partijleider Jan Terlouw is het er niet mee eens. Hij vindt zelfs een referendum over de afschaffing van het raadgevend referendum voor de hand liggend.
Het Kamerdebat was een vergeefse stormloop voor de oppositie. De coalitiepartijen plus de SGP vormen een kleine meerderheid voor afschaffen. De beslissing is een week uitgesteld; de Raad van State is gevraagd uit te leggen waarom een referendum over afschaffing van het referendum niet hoeft, mag of kan.
Verder op het Binnenhof
- Bij zijn aankomst op het Binnenhof voor de ministerraad deed minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie een krachtige uitspraak: hij wil in het vroege voorjaar besluiten over een mogelijk verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen. Een levendig maatschappelijk debat tekent zich af.
- In de Tweede Kamer wil een meerderheid de Armeense genocide erkennen en een bewindsman naar de herdenking daarvan sturen. Premier Rutte wilde er vrijdag nog niets over zeggen.
- Forum voor Democratie heeft opnieuw drie leden geroyeerd . Zij stonden 8, 12 en 17 op de kandidatenlijst bij de Kamerverkiezingen. Lees De Correspondent maandag over Baudets Franse inspiratiebronnen.
En ten slotte...
Ruud Lubbers werd ‘linkser’ op zijn oude dag. Dries van Agt ijvert al jaren voor een meer pro-Palestijnse politiek. Jan Terlouw voelt zich vrij zijn groene en democratiserende kritiek op kabinet en partij te richten.
Heldere inzichten en vrijheid van spreken komen kennelijk met de jaren.
Ook Jan Timmer (85), bestuursvoorzitter van Philips tussen 1990 en 1996, schuwt de kritiek niet op de wereld waarin hij groot was.
Activistische Angelsaksische aandeelhouders ontmantelen Europese bedrijven. Ook Philips is te diep gebogen voor die eenzijdig op eigen winst gerichte overvallers, meent Timmer. Europa moet eensgezind tegenspel bieden.
Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Elke zaterdag mail ik een Politieke Weekbrief waarin ik samenvat wat me de afgelopen politieke week opviel en wat er staat te gebeuren, in Nederland, Europa en de VS. Wil je die ontvangen en mijn Politieke Dagboeken en andere verhalen in je inbox krijgen? Meld je dan aan!Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!