Brexit of de ontploffing van min of meer zinvolle democratische politiek

Beste,

In deze politieke weekbrief berichten over een week vol politieke schijnbewegingen. In de eerste plaats in Londen, waar de Brexit-plannen van premier May met een recordmeerderheid werden afgewezen.

In Nederland speelden VVD-kopmannen Rutte en Dijkhoff een paar populistische akkoorden, voornamelijk ten koste van het toekomstig klimaatbeleid en de voortrekkers Nijpels en Jetten. Er is niks veranderd, behalve dat het lot van het kabinet op het spel is gezet.

Brexit: de klok tikt

Dinsdag was de finale stemming in het Britse Lagerhuis over het uittredingsakkoord dat premier May met de 27 achterblijvende EU-landen sloot. De afwijzing De uitslag van de stemming. was heftiger dan verwacht: 432 tegen 202.

De revolte in haar achterban was fors (196 voor, 118 tegen het akkoord). De bijna voltallige Labour-groep stemde tegen (248) en hun voorman Jeremy Corbyn diende een motie van wantrouwen in. Die werd woensdagavond afgewezen.

May werd door commentatoren politiek dood verklaard, maar de Conservatieven willen voorlopig liever haar dan Corbyn in Downingstreet. Haar taak is intussen zo onmogelijk dat geen van de conservatieve troonpretendenten zich meldde.

De ontstane situatie is volstrekt onoverzichtelijk. Ik schreef dit Politiek Dagboek over de crisis: ‘‘Britishness’ anno 2019: na maanden hameren op het eigen gelijk, rest slechts de speurtocht naar een Brexit-compromis’. De datum van 29 maart waarop de Britten automatisch de EU verlaten komt snel dichterbij. Voor geen van de alternatieven is een meerderheid. Maandag moet May het Lagerhuis een plan B aanbieden.

En herenigd Ierland?

De EU biedt weinig hoop op meer concessies, tenzij May een of meer van haar voorwaarden (de zogenaamde ‘red lines’) laat vallen. Dat heeft zij tot nu toe niet gedaan.

Niemand wil een harde Brexit, dat wil zeggen een uittreding zonder afspraken. Door pal te staan voor een open grens tussen de Ierse Republiek en (Brits) Noord-Ierland bevordert de EU een harde Brexit, en dus een dichte grens, schrijft m’n Brusselse collega Tomas Vanheste.

Het onverwachte gevolg Brexit zonder deal kan nog een riskante verrassing brengen: een verenigd Ierland daarvan zou kunnen zijn dat een referendum in Noord-Ierland moet worden uitgeschreven over hereniging met de Ierse republiek. Droom van sommigen tijdens de jarenlange burgeroorlog, angstbeeld van de anderen.

Een van de mogelijkheden waar de EU-27 toe bereid zouden zijn is uitstel van de 29 maart-datum. Mits er dan kans is op een oplossing. Zoals een tweede referendum. Omdat dat 22 weken op zich laat wachten na een beslissing, is de kans groot dat de bijna-uitgestapte Britten toch nog meedoen aan de verkiezingen voor het Europese Parlement eind mei. Prima als zij blijven, wat onhandig als zij er toch uit gaan.

Voorlopig is het bizar dat, zoals Eurocommissaris Frans Timmermans gisteravond zei in Jinek, de problemen binnen één politieke partij (de Conservatieve) een heel continent gijzelen.

Klimaatshow

Mark Rutte, in zijn rol als VVD-leider, smaalde over de wittewijndrinkende elite in de Amsterdamse grachtengordel, nadat hij de oudjaarshooligans wel in elkaar had willen slaan – zie ook onder eigenrichting en de democratische rechtsstaat.

Fractievoorzitter Dijkhoff (VVD) beukte de ‘klimaatdrammers’ Klaas Dijkhoff in De Telegraaf. ‘VVD: Nee tegen klimaatakoord’ Nijpels (voorzitter van de klimaattafels, ook VVD) en Jetten (D66-voorman) om duidelijk te maken dat er geen duurzaamheidsmaatregelen komen die de gewone man voor de kosten van klimaatbeleid laten opdraaien.

Die zorg voor de smalle beurs hadden CDA-leider Buma en CU-voorman Segers ook al geuit. Evenmin had D66 gezegd dat de minder vermogende burger moest opdraaien voor het beperken van de opwarming van de aarde.

Het ging dus nergens over. Campagnecabaret De kiezers splijten de coalitie, zie peiling De Hond. dat in het voorbijgaan de coalitie en de coalitiepartners schaadde. Dijkhoffs boodschap: ‘Als het alternatief wordt dat ik óf het kabinet óf de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen.’

Premier Rutte maakte vrijdag na de ministerraad de onmin klein. Het punt was gescoord. Intussen wil de voltallige oppositie de doorrekening van de adviezen door het Planbureau graag zien vóór de Statenverkiezingen van 20 maart. Om te voorkomen dat het kabinet de cijfers stilhoudt en na de verkiezingen pijnlijke maatregelen neemt.

Overigens: als de burger moet worden ontzien én het kabinet wil dat de CO2-uitstoot niet 49 maar 55 procent minder moet in 2030, dan is de kans groot dat de industrie toch via een CO2-heffing Rutte sluit CO2-belasting bedrijven niet uit. tot minderen wordt aangezet. Rutte en Dijkhoff zeggen dat niet. En ontkennen het evenmin.

Toch een publieke bank?

De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) adviseerde Hier is het rapport te vinden. deze week een publieke bank op te richten waar mensen geheel risicovrij een spaar- en betaalrekening kunnen openen.

Het advies is een vervolg op het burgerinitiatief Ons Geld, dat voortkwam uit de theatervoorstelling Door de bank genomen die een paar jaar volle zalen trok.

De Raad stelt niet voor commerciële banken en hun rol in de schepping van geld te beëindigen. Wel kan een publiek, door de centrale bank gedekt alternatief burgers een veilige haven bieden, en commerciële banken scherp houden op publieke kwaliteiten.

De WRR adviseert Toezichthouders en bestaande partijen zien weinig in een publiek alternatief voor commerciële banken. ook de publieke taken van commerciële banken beter te verankeren. De schuldgroei moet aan banden worden gelegd opdat men beter voorbereid is op een nieuwe crisis.

OM als bedrijf betaald

Het ministerie van Justitie leeft nog volop in de marktwolken. Na de desastreuze reorganisaties van de rechterlijke macht moet nu ook het Openbaar Ministerie eraan geloven.

Minister Grapperhaus wil overgaan tot financiering Brief met de wervende managementtitel ‘Prestaties in de strafrechtketen’ per voltooide zaak. Hij schreef dat vlak voor kerstmis aan de Tweede Kamer – zodat niemand het opmerkte tot het FD er deze week over schreef. ‘Kabinet betaalt Openbaar Ministerie in vervolg per zaak’

Justitie is lekker bezig. Deze week werd opnieuw landelijk geprotesteerd tegen de afbraak van de rechtsbijstand, oftewel: iedereen heeft recht op rechtshulp.

Om de week compleet te maken voor het ministerie van Justitie kwam het laatste rapport Schandaal met gemanipuleerd WODC is groter dan gedacht. over bestuurlijke beïnvloeding van het onafhankelijk bedoelde WODC, het onderzoekscentrum van het ministerie.

Er moet principieel en praktisch nog heel wat veranderen wil Justitie weer een gerespecteerd ministerie zijn.

Democratie2019

Onder die titel schreef ik een stuk Operatie Democratie 2019: laat de politiek weer van iedereen worden over de urgente noodzaak opnieuw na te denken en breed te discussiëren over de fundamenten van onze democratische rechtstaat.

De democratische zedenverwildering op Justitie past in een patroon. Dat is niet alleen samen te vatten in het begrip marktverdwazing. Het is het hele denken in Den Haag over de rol van de overheid en de burger en de politiek dat aan opfrissing toe is.

Daar levert het in december verschenen rapport van de staatscommissie-Remkes een belangrijke bijdrage aan. Wie daar nu niet energiek mee aan de slag gaat, kan later niet zeggen dat-ie niet was gewaarschuwd.

En ten slotte...

... troost en bemoediging voor mensen die zich binnen politieke partijen inzetten voor de publieke zaak. Een column ‘Verdwenen partijdemocratie’ van staatsrechtgeleerde Joop van den Berg over de leegte die het populisme uitlokt. En wat er aan te doen.

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Elke zaterdag mail ik een Politieke Weekbrief waarin ik samenvat wat me de afgelopen politieke week opviel en wat er staat te gebeuren, in Nederland, Europa en de VS. Wil je die ontvangen en mijn Politieke Dagboeken en andere verhalen in je inbox krijgen? Meld je dan aan! Schrijf je hier in!