Beste,

De misschien meest positieve gebeurtenis van de week was de massale stille tocht vrijdagavond in Utrecht, ter herdenking van de slachtoffers van de tramaanslag van maandag.

De verdachte had inmiddels alles bekend wat hem ten laste was gelegd. Hij zei alleen te hebben gehandeld.

Velen liepen mee naar het 24 Oktoberplein, ook de minister-president, de minister van Justitie en de burgemeesters van vier grote steden. Waar het om ging: rust en verdriet. Solidariteit. Misschien

‘In Utrecht is geen plaats voor haat en geweld’, zoals burgemeester Jan van Zanen zei.

Het was een contrapunt na alle opwinding en soms harde woorden die de Provinciale Statenverkiezingen van woensdag uitlokten. Forum voor Democratie (FvD) kreeg 40.000 stemmen meer dan de VVD en werd daarmee de grootste partij van het moment.

Nationale waterschaps- en Statenverkiezingen

De afgelopen weken schreef ik dat de Staten- en waterschapsverkiezingen 2019 van afgelopen woensdag steeds meer op klimaatverkiezingen waren gaan lijken.

Dat effect werd versterkt doordat het kabinet in de laatste week overstag ging en een CO2-belasting aankondigde om de lasten van klimaatmaatregelen minder bij de burger en meer bij vervuilende bedrijven te leggen.

Of die late concessie de coalitie heeft geholpen weet ik niet. Maar zeker is dat de luidste ontkenner dat er een klimaatprobleem is, de grote winnaar van de verkiezingen is geworden.

Die gingen nog minder over de provincies met hun soms verschillende vraagstukken door de aanslag maandag in de Utrechtse tram. Volgens exitonderzoek waren met name PVV- en FvD-kiezers door de aanslag extra aangemoedigd hun stem uit te brengen.

Opiniepeiler Maurice de Hond zat vooraf en tijdens de avond dicht bij de uiteindelijke uitslag dan de exit poll die de NOS de hele avond gebruikte.

Terwijl Mark Rutte als VVD-leider zich op de NOS nog had mogen verheugen de grootste te zijn gebleven qua wees De Hond er woensdagavond al op dat de kans groter was dat FvD met die eer ging strijken.

Eerste Kamer en verder

Het verschil in stemmen tussen Forum en de VVD was klein, maar de morele werd door Baudet ruim opgeëist. In zijn drong hij aan op snelle Tweede . Die laten - zonder nieuwe crisis - nog twee jaar op zich wachten.

Donderdag werd het kabinet wakker met waarschijnlijk in de Eerste Kamer, en heeft daardoor geen meerderheid meer. Het precieze aantal is pas bekend nadat de nieuwe Staten op 27 mei de nieuwe Eerste Kamer hebben gekozen.

Sindsdien heeft de coalitie met één stem gesproken en laten weten dat men niet gaat proberen een gedoogakkoord te sluiten – dat zou theoretisch kunnen met FvD, GroenLinks én PvdA. In plaats daarvan zal men (wisselende) meerderheden zoeken bij ieder wetsvoorstel.

Vicepremier Hugo de Jonge noemde Baudets toespraak vrijdag na de ministerraad ‘wat pompeus en gezwollen’ maar nodigde alle partijen, ook uit mee verantwoordelijkheid te dragen voor beleid. ‘Wij hebben geen preferred supplier’ van de benodigde stemmen in de Senaat.

Tegen de nationalisatie

De deze weken weer verder geaccentueerde ‘nationalisatie’ van de provinciale verkiezingen zijn een gevolg van de wijziging van het kiessysteem in 1983. Dat zegt hoogleraar staatsrecht

Vóór die tijd werden Eerste Kamerleden niet voor vier maar voor zes jaar gekozen, iedere drie jaar de helft. Dat betekende dat de samenstelling van de Eerste Kamer na-ijlde en senatoren minder politiek waren – minder een tussentijdse opiniepeiling over het kabinet en een soort kopie van de Tweede Kamer.

Een andere staatsrechtkenner, pleit voor gelijkschakeling in de tijd van de verkiezingen voor Eerste en Tweede Kamer. Concurrentie tussen beide Kamers wil hij voorkomen door de bevoegdheden van de Eerste Kamer wat te beperken. De provincie wordt aldus bevrijd van gekaapte verkiezingen.

Overigens betekenen de goede uitslagen voor FvD in de dat daar de eerste ervaringen worden opgedaan met de compromisbereidheid van de jonge partij van Baudet. Ook voor de was de opkomst groter dan vier jaar geleden.

Brexit, de finale

Volgende week vrijdag valt het Verenigd Koninkrijk uit de EU, als er niets gebeurt dat de no deal-Brexit voorkomt.

Op de top van Europese regeringsleiders vroeg premier Theresa May donderdag om uitstel tot 30 juni. Daar hadden de EU-leiders geen zin in.

Zij kreeg er twee weken bij, tot 11 april. En als het Lagerhuis volgende week eindelijk de knoop doorhakt en May’s exit-deal met de EU goedkeurt, kan zij daar tot 22 mei over doen. Of haar

Volgens de vaak goed ingevoerde politiek redacteur van de New Statesman, Stephen Bush, zou Labourleider Jeremy Corbyn werken aan een Het Verenigd Koninkrijk zou uit de instituties van de EU treden maar wel deel uitmaken van de vrijhandelszone. De grote vraag is natuurlijk of hij bij beide grote partijen daar voldoende steun voor kan krijgen in de paar resterende dagen.

Rechtspraak in crisis

Bedolven onder het verkiezingsnieuws verscheen een belangrijk over de staat van de Nederlandse rechtspraak. De visitatiecommissie die iedere vier jaar de rechtbanken en gerechtshoven bezoekt en bekijkt stelde vast dat de rechtspraak kraakt in haar voegen.

Personele en financiële krapte belemmeren een goede rechtspraak. Bestuurlijk heerst onduidelijkheid en de Raad voor de rechtspraak, die de rechters zou moeten vertegenwoordigen, wordt door veel rechters gezien als een kostenbeheersend verlengstuk van het ministerie van Justitie.

Over het rapport en de staat van de rechtspraak is veel meer te zeggen. Ik ben dan ook een project begonnen om daar wijzer over te worden. Het gaat om de derde poot van de democratische rechtsstaat. Uw kennis of ervaring kunnen me daarbij .

En ten slotte...

... publiceerde het kabinet vrijdag heel stilletjes een – saai getiteld – U weet misschien nog dat ik mij heb druk gemaakt over de onvrijwillige samenvoeging van de gemeente Haren met de stad Groningen.

Vicepremier Hugo de Jonge ontweek vrijdag drie keer de vraag of een dergelijke van bovenaf doorgedrukte fusie volgens dit nieuwe beleidskader nog zou kunnen gebeuren.

Draagvlak was ook vóór dit nieuwe beleidskader de stelregel. Dan moet je het niet gek vinden als coalitie dat je af en toe wat zetels verliest onderweg.

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Elke zaterdag mail ik een Politieke Weekbrief waarin ik samenvat wat me de afgelopen politieke week opviel en wat er staat te gebeuren, in Nederland, Europa en de VS. Wil je die ontvangen en mijn Politieke Dagboeken en andere verhalen in je inbox krijgen? Meld je dan aan! Schrijf je hier in!