Ruim twee jaar lang voedden zo’n beetje alle media het gerucht dat Donald Trump in 2016 samenspande met de Russen om de presidentsverkiezingen te winnen. De vele tegenstanders van de president keken reikhalzend uit naar het rapport van speciaal onderzoeker Robert Mueller dat de basis zou kunnen zijn voor een afzettingsprocedure.

De FBI heeft echter geen bewijs gevonden voor een Russisch-Trumpiaans complot, zo bleek De nieuwe minister van Justitie William Barr heeft een geschreven waarin hij afziet van verdere vervolging van Trump. Het onderzoeksrapport zelf is nog niet vrijgegeven.

Medestanders van de president zien in de uitkomst een bevestiging dat Trump en zijn familie slachtoffer zijn van een heksenjacht. Enkele Republikeinse parlementariërs dreigen nu met tegenonderzoeken naar Democraten en de FBI. Commentatoren naar de linkse media en politici die jarenlang massaal onzinverhalen over dit vermeende complot zouden hebben rondgepompt. Het rapport wordt gevierd niet in de laatste plaats door Trump zelf, die meende dat het rapport hem volledig

Tegenstanders van de president nemen geen genoegen met de brief van de justitieminister en eisen dat het onderzoek openbaar Ook worden vraagtekens gezet bij de onafhankelijkheid van Barr: is hij wel de aangewezen persoon om over zijn baas te beslissen? Het gevoel lijkt te overheersen dat het onderzoek een volledige miskleun is geweest, dat het als een boemerang in het gezicht van de tegenstanders is teruggeslagen. Het doel voor veel tegenstanders, het afzetten van de president, is niet bereikt en nu liggen ze zelf onder vuur.

Muellers bevindingen zijn een triomf noch een volledige miskleun. Het onderzoek is wel degelijk van grote waarde geweest.

Geen complot, wel corruptie en belangenverstrengeling

Het is knap om, zoals Trump c.s. doen, de uitkomsten van het onderzoek als triomf te presenteren. Dat is bizarre framing. Er is geen complot vastgesteld, maar kijk wat er wél is bewezen. Zes Trump-getrouwen hebben schuld bekend of zijn veroordeeld, en nog eens 31 anderen, onder wie Russische inlichtingenmedewerkers en zakenmensen, Die zes getrouwen zijn niet de minsten. Het zijn:

  • Campagnemedewerker George Papadopoulos. Hij kreeg veertien dagen celstraf voor het liegen tegen de FBI over contacten met Russische gezanten.
  • Campagneleider Paul Manafort, die 7,5 jaar straf heeft gekregen
  • Rick Gates, een partner van Manafort en ook campagnemedewerker voor Trump, werd veroordeeld voor belastingontduiking en het liegen
  • Michael Flynn, die na de campagne werd benoemd tot nationale veiligheidsadviseur, een zeer belangrijke positie in het Witte Huis, zou zijn politieke activiteiten voor buitenlandse mogendheden ten onrechte niet hebben geregistreerd. Deze zaak loopt nog.
  • Michael Cohen, de oud-advocaat van Trump, die onder meer wetten voor campagnefinanciering had overtreden, werd tot drie jaar cel veroordeeld.
  • Roger Stone, een oude vertrouweling van Trump. Tegen hem loopt nog een strafrechtelijk onderzoek.

Dit zijn geen mensen die zich ergens in de marge van de campagne bevonden, ze waren steunpilaren voor Trump tijdens de campagne en in het geval van Cohen, Stone en Flynn, In Trumps inner circle lijkt corruptie schering en inslag.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat een aantal bevindingen van Muellers team leidden tot aanvullend strafrechtelijk onderzoek, bijvoorbeeld door het Openbaar Ministerie Trump komt zeker niet onbeschadigd uit het onderzoek.

Hoop werd onterecht hype...

Was het onderzoek dan een miskleun voor de Democraten? Daar lijkt het in eerste instantie wel op.

Criticasters smalen dat veel tegenstanders van Trump zich hebben laten meeslepen door een complottheorie waar ze zich goed bij voelden, die hun hoop gaf. De Amerikaanse journalist Matt Taibbi met de massavernietigingswapens van Saddam Hoessein. Destijds namen media het bestaan van die wapens De zeperd zou nu niet minder groot zijn.

Inderdaad hebben veel media zich onverantwoordelijk gedragen. In de ogen van progressieve anchors als Rachel Maddow (MSNBC) zat de familie Trump al zo’n beetje in het gevang. Voor Late Night Show-komieken als Stephen Colbert stond Trumps schuld al vast. Dit soort speculatie is bijzonder kwalijk.

Toch is die vergelijking van Taibbi te stellig. Kwaliteitsmedia hebben weliswaar veel over het onderzoek bericht, maar daar was ook wel reden toe.

  • De belangrijkste: er zijn verschillende onderzoeken gestart, gesteund door naar enkele concrete verdachte gebeurtenissen.
  • Al snel werd duidelijk dat Rusland had geprobeerd de verkiezingen te beïnvloeden ten gunste van Trump met een desinformatiecampagne.
  • Ook werd snel bekend dat e-mails van de Democratische Partij door de Russische inlichtingendienst waren ontvreemd en strategisch waren gelekt naar WikiLeaks. Had Trump zelf niet voor de camera een oproep gedaan om nog meer mails
  • En ook is bekend geworden dat er contacten zijn geweest tussen Trumps campagnemedewerkers, onder wie de oudste zoon van Trump en strateeg Roger Stone, met Russische afgezanten over dit materiaal.
  • Vanwaar die zeer ongebruikelijke onderonsjes tussen Poetin en Trump, waarbij zelfs naaste medewerkers niet mochten aanschuiven?
  • Waarom het gelieg en gedraai over contacten met Russische afgezanten door campagnemedewerkers?

Kortom: journalisten gingen hier niet klakkeloos af op de claims van een oorlogszuchtige regering. De mogelijkheid van een complot was niet uit de lucht gegrepen, er was (en is) wel degelijk rook.

Het probleem van veel politici en media is dat ze te veel waarde zijn gaan hechten aan Of liever gezegd, de intense afkeer van Trump en de hoop dat er een relatief makkelijke oplossing zou zijn om van hem af te komen, is met velen aan de haal gegaan. De hoop is een hype geworden.

Dat is niet goed en zoals we nu zien ook een schadelijke en kansloze aanpak gebleken. Het lijkt nu inderdaad alsof er een heksenjacht heeft plaatsgevonden, iets waarvoor de Democraten waarschijnlijk politiek zullen moeten boeten: hun geloofwaardigheid is aangetast.

Maar hype maakt ook lui…

Kwalijker is dat de hype de aandacht heeft afgeleid van een concreter en beter bewijsbaar probleem van de regering-Trump: corruptie.

Terwijl iedere wending in het Mueller-onderzoek werd kapotgeanalyseerd, sloegen echte onthullingen vaak dood, of bleven die zonder grote gevolgen.

  • In een waanzinnig knap exposé liet de New York Times vorig jaar zien hoe Trump jarenlang
  • Eind vorig jaar werd bekend dat de president zijn liefdadigheidsinstelling moest opdoeken vanwege allerlei financiële malversaties. Zo sluisde de stichting illegaal giften door naar de campagne van
  • En Trump heeft talloze vastgoedbelangen in de Verenigde Staten en over de hele wereld die omgeven zijn met fraude en

Dit zijn stuk voor stuk voorbeelden van goed journalistiek speurwerk, met deugdelijke bewijsvoering, waar tot nu toe vrij weinig mee is gebeurd.

...en de belangrijkste vraag bleef onderbelicht

Maar het belangrijkste probleem is dat de Mueller-hype er ook voor gezorgd heeft dat Democraten en media niet over de moeilijkste vraag hoefden na te denken, laat staan daar een antwoord op te vinden. Hoe kan het dat een incompetente, liegende, narcistische huisjesmelker tot president van het machtigste land ter wereld is gekozen?

De Democraten hoefden tot voor kort niet echt kritisch naar zichzelf te kijken. Zij hadden niks verkeerds gedaan: de Russen, die hadden de verkiezingen gekaapt. En ze konden met een gerust hart uitkijken naar de volgende verkiezingen. Trump zou toch wel moeten aftreden, vroeg of laat.

Het goede nieuws is dat de Democraten nu alsnog hun huiswerk zullen moeten doen: echt zullen moeten luisteren naar de reële economische zorgen van Amerikanen die op Trump stemden. Echt hun banden doorsnijden met het establishment en opkomen voor de doorsnee Amerikanen die zich in de steek gelaten voelen.

Nu de strohalm van een afzetting van de president hun dit weekend uit de handen is geslagen, moeten de Democraten serieus aan de slag.

Daar is geen bewijs voor Russische inmenging voor nodig. Er zijn kansen genoeg om kiezers aan te spreken. Trump heeft dinsdag dat hij Obamacare, de publieke financiering van gezondheidszorg, tot de grond toe wil afbreken.

Hier ligt een enorme kans om miljoenen Amerikanen echte hoop te geven: de hoop dat als ze ziek zijn, ze naar de dokter kunnen zonder bang te hoeven zijn dat ze failliet gaan.

Meer lezen?

De zaak ‘Pizzagate’ – of hoe nepnieuws en complottheorieën hun weg vinden naar een breed publiek Het geweersalvo dat een Hillary Clinton-hater eind 2016 afvuurde in een pizzeria in Washington laat zien hoe nepnieuws en zelfs de meest bizarre complottheorieën weerklank vinden bij een breed publiek. Wie waren verantwoordelijk voor ‘Pizzagate’? Een reconstructie. Lees het verhaal van Dimitri hier terug De FBI trekt het net rond Donald Trump weer een stukje strakker Dertien Russen zijn aangeklaagd voor het manipuleren van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Wat betekent dit nieuws voor het FBI-onderzoek naar mogelijke samenwerking in 2016 tussen het campagneteam van Trump en Rusland? Een update van onze explainer. Lees het verhaal van Maurits hier terug