Terwijl de Notre Dame nog in brand stond, zongen de complottheorieën al rond. De brand zou zijn aangestoken. Moslims zouden op Twitter reageren met smileys. Of nee, nog erger: de brand was eigenlijk een islamitische aanslag op niets minder dan hét symbool van de Franse, zo niet westerse beschaving.
Het is verleidelijk dit soort theorieën weg te zetten als waanbeelden van een paar internetgekkies. Maar complottheorieën zijn zeer wijdverspreid en hebben soms hele kwalijke gevolgen. Sterker nog, ik ben ervan overtuigd geraakt dat je een aantal radicale en extreme politieke bewegingen alleen kunt begrijpen als je je in hun complottheorieën verdiept. Enkele van die theorieën zijn namelijk de kern van hun ideologie gaan vormen.
Complotdenkers moet je niet negeren...
Moeten we ons dan continu zorgen maken over alle complotdenkers? Nee, maar het kan geen kwaad ze serieus te nemen. In het luisterverhaal (hier de leesversie) ga ik in gesprek met een onderzoeker die zich jarenlang onderdompelde in de Nederlandse complotscene en daar uiteindelijk mild over oordeelt. Want als je naar ze luistert, zegt hij, kun je best nog iets leren.
...en vlak ook de invloed niet uit van memes
Dus de invloed van complottheorieën moeten we niet bagatelliseren. Dat geldt ook voor memes, beeldgrappen die zich razendsnel over sociale media verspreiden. Meestal zijn memes volkomen onschuldig, maar in veel gevallen worden ze ingezet als propagandamiddel. Met humor, hoor je in deze audioversie van mijn verhaal (hier de leesversie), kun je namelijk een giftige boodschap redelijk verteerbaar maken.
En soms komen complotten en memes op een enge manier samen, bijvoorbeeld in de zogenoemde pizzagate-affaire. Ja, dit is bizar. Ja, dit is echt. En ja, dit moeten we dus serieus nemen.
Meer lezen?
Waarom de verderfelijke teksten van de Christchurch-terrorist helaas niet te negeren zijn De terrorist die in Nieuw-Zeeland vijftig mensen doodschoot verdient geen podium. Maar de ideeën en symboliek uit zijn manifest zijn online te zeer gemeengoed om naast ons neer te leggen. Dit is de nieuwe generatie rechts-extremisten In een groeiend aantal westerse landen is een nieuwe extreemrechtse beweging actief waarbij alles draait om identiteit en cultuur. Wat willen deze jonge witte ‘hipsternazi’s’ precies, en hoeveel invloed hebben ze? Twaalf vragen over de identitaire beweging.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!