Beste,

Deze week deed de rechtbank in Den Haag uitspraak in het kort geding dat hulporganisatie Sea-Watch aanspande tegen de Nederlandse staat.

Sea-Watch kreeg vorige maand plotseling nieuwe veiligheidseisen voor haar reddingsschip opgelegd, waardoor ze geen migranten in nood meer kon redden op de Middellandse Zee. En dus stapte Sea-Watch naar de rechter.

Twee weken terug Ik concludeerde, aan de hand van veel interne documenten, dat het de regering zéker niet alleen om de veiligheid op het schip van Sea-Watch te doen was. Sea-Watch, dat als laatste reddingsschip het symbool werd van de Europese was een diplomatiek probleem voor Nederland, en daar werd een oplossing voor gezocht.

Samen met collega Riffy Bol nauwgezet. Ik vertelde erover in En afgelopen dinsdag kwam dan de uitspraak van de rechter.

Een Hollandse polderuitspraak

Als je het nieuws las, zou je denken dat Sea-Watch de zaak met vlag en wimpel heeft gewonnen: ‘Reddingsschip Sea-Watch mag voorlopig weer uitvaren na winst rechtszaak’,

Maar toen ik de reactie ontving van minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat, VVD), die de nieuwe veiligheidseisen invoerde, leek het juist alsof zij de rechtszaak won: ‘Ik heb vorige maand veiligheids- en bemanningseisen gesteld aan schepen die stelselmatig drenkelingen aan boord nemen. Vandaag oordeelt de rechter dat deze eisen rechtmatig zijn en blijven gelden,’ schreef de minister.

‘Een echte Hollandse polderuitspraak,’ noemde Anne Dekker, de Nederlandse vertegenwoordiger van Sea-Watch, de uitspraak dan ook.

Sea-Watch kreeg gelijk dat er sprake was van ‘onbehoorlijk bestuur’: de rechter oordeelde dat de nieuwe eisen niet per direct mogen worden ingevoerd. Maar de rechter achtte de minister wel bevoegd om de eisen aan te scherpen. Sea-Watch kreeg dus geen gelijk in haar argumentatie dat de minister zich op een beleidsterrein begaf waar ze niks te zoeken had (migratie).

De rechter stelt nu een overgangstermijn in tot 15 augustus 2019. Tot die tijd kan Sea-Watch migranten redden. Na die tijd mag dat alleen nog als het schip aan de nieuwe eisen voldoet.

Meer lezen over de uitspraak en de gevolgen?

Groetjes uit Ivoorkust (met drie interessante inzichten over migratie)

Deze mail schrijf ik jullie trouwens niet vanuit Nigeria, maar vanuit Ivoorkust. Daar ben ik deze week, in Abidjan, om te vergelijken hoe verschillende landen in West-Afrika met teruggekeerde migranten uit Libië omgaan.

Zo ging ik langs bij de baas van de VN-organisatie voor migratie (IOM) in Ivoorkust. Haar bureau bezwijkt onder de dossiers: op deze onscherpe stapel liggen alleen nog de ‘urgente zaken’ van hulp aan terugkeerders, die door haar getekend moeten worden.

Hoe IOM in Ivoorkust omgaat met het ‘reïntegreren’ van deze teruggekeerde migranten is radicaal anders dan in Nigeria. Daarover schrijf ik binnenkort uitgebreid.

Maar in de marges van ons gesprek over de terugkeerders, vertelde de VN-baas me allerlei interessante feiten over migratie uit Ivoorkust. Ik zet er drie voor jullie op een rij.

  • De Ivoriaanse regering doet alsof de migranten uit hun land niet Ivoriaans zijn

Ivoorkust is pas sinds 2016 een ‘vertrekland’ voor irreguliere migratie naar Europa. Dat is op zich logisch: tot 2011 verkeerde het land in een burgeroorlog. Op de vlucht voor oorlog komen migranten meestal in buurlanden terecht. Pas sinds enkele jaren is het land stabiel, en is een lagere middenklasse ontstaan die de opleiding en het geld heeft om niet alleen te dromen van een beter leven in Europa, maar er ook actie op te ondernemen.

Het interessante is: de Ivoriaanse regering vond die ontwikkeling zó gênant (ze zagen het als een deuk in hun reputatie dat Ivorianen weg zouden willen uit hun eigen land) dat ze lange tijd ontkenden dat het om Ivorianen ging. Ja, de mensen vertrokken misschien wel uit Ivoorkust, maar het waren oorspronkelijk immigranten uit Burkina Faso, Guinee of Senegal, hield de regering vol.

Pas sinds enkele jaren erkent de Ivoriaanse regering schoorvoetend dat er ook Ivorianen naar Europa reizen via de Middellandse Zee.

  • Bijna alle Ivoriaanse migranten reizen eerst met het vliegtuig naar Noord-Afrika

Dat vertelt ons twee dingen.

  1. Ze zijn relatief rijk. Ze hebben namelijk een paspoort, en de mogelijkheid om een vliegticket naar Niger, Tunesië, Marokko of Algerije te betalen. Ze zijn dus niet geïnteresseerd in ontwikkelingsprogramma’s die hun een leven op het platteland bieden – ze dromen van kantoorbanen.
  2. Hun oorspronkelijke doel is vaak niet Europa, maar werken in Noord-Afrika. Daar raken ze verstrikt in een web van misbruik wanneer ze langer dan drie maanden blijven. Dan zijn ze namelijk plots illegaal, en moeten ze per dag een boete betalen. Veel Ivoriaanse migranten raken overtuigd dat de enige mogelijkheid dan nog een doorreis naar Europa is.

Migratiedeals tussen landen in West-Afrika en Noord-Afrika zouden dus een oplossing kunnen zijn, denkt de VN-baas. Zoals in Nederland ook Poolse arbeidsmigranten komen aspergesteken, zouden Ivorianen ook in de Tunesische horeca kunnen werken.

  • Er wordt in Ivoorkust net zo over migratie gesproken als in Europa

Van elk interview bij een VN-organisatie kom je altijd met een flinke stapel folders en rapporten thuis.

Eén foldertje sprong er dit keer voor me uit: ‘Migratie, mythes en werkelijkheid.’ Daarin probeert de VN-organisatie korte metten te maken met het negatieve discours dat in de Ivoriaanse media heerst over migratie. Een favoriete zin, vertelt de VN-baas me, is ‘la migration est un fléau’. Ofwel: migratie is een pest.

De vergelijking met de Italiaanse media, of met Britse tabloids – die constant over migratie schrijven als crisis of bedreiging – is bijna niet te missen. Migratie als iets slechts, dat is niet alleen in Europa, maar ook in Ivoorkust de heersende mening.

Twaalf jaar in de illegaliteit in Spanje

Verder sprak ik enkele weken terug met Blessing. Ze is nog maar 33, maar heeft al meer ellende meegemaakt dan de meeste mensen in hun hele leven te verduren krijgen.

Ik interviewde haar voor mijn serie over de menselijke verhalen achter de ‘migratiecrisis’.

Blessing werd op haar zeventiende door haar vader naar Spanje gestuurd om in de prostitutie te werken. Twaalf jaar overleefde ze in de illegaliteit, tot ze uiteindelijk last kreeg van schizofrenie, en gedwongen werd uitgezet.

en haar gedwongen terugkeer naar Nigeria.

Illustratie: Toby Emmanuel (voor De Correspondent)
Illustratie: Toby Emmanuel (voor De Correspondent)

Haar verhaal sluit ook mooi aan bij een podcast die ik vorige week luisterde. In volgt de BBC drie Nigerianen die na een lang verblijf in Groot-Brittannië uitgezet worden. Ze klinken Brits, gedragen zich Brits, hebben Britse kinderen. Hoe moeten ze weer aarden in Nigeria?

Tot slot...

... nog even een leuk kiekje van een Afrikaans architectonisch hoogstandje: de St Paul’s kathedraal in Abidjan.

Tot de volgende!