Vrijdag

Johannes 9:47

Hé Jesse, jij vond ‘een van je mindere’.

Jesse 10:35

Hallo Johannes! Je schreef een stuk over onderwijs. Nee, ik vond dat niet één van je betere stukken.

Je beschrijft drie grote problemen: de dalende kwaliteit van onderwijs, meer burn-outs, en een lerarentekort. Vervolgens betoog je dat deze problemen te herleiden zijn tot het feit dat onderwijs ‘een product werd dat aan de wensen van ouders en kinderen moest voldoen’. En de oorzaak daarvan is ‘de marktwerkingsgedachte’.

Johannes 10:47

Misschien heb ik ‘t niet goed opgeschreven. In het stuk heb ik het volgende uiteen willen zetten:

Vanaf de jaren tachtig zijn allerlei overheidsdiensten Vanuit het idee dat concurrentie leidt tot individuele keuzevrijheid en kwaliteit. In het onderwijs gebeurde dat ook, vooral door schoolbesturen meer zelfstandigheid te geven. Dat is een verschuiving van collectief belang (overheid) naar individueel belang (markt).

Dat heeft een aantal gevolgen, die steeds neerkomen op die verschuiving van onderwijs voor het collectief belang van onderwijs naar het individueel belang.

Jesse 10:55

Je geeft als voorbeeld de groei van particulier onderwijs. Maar hoe groot is dat fenomeen dan? Ouders van kinderen in het basisonderwijs geven volgens SEO dat is maar 0,1 procent van alle uitgaven aan basisonderwijs. Op het voortgezet onderwijs is het fenomeen wat groter: ongeveer 142 miljoen euro (1,29 procent van de onderwijsuitgaven).

Het lijkt mij dus – gelukkig – een tamelijk marginaal fenomeen. En meer huiswerkbegeleiding zou in mijn beleving de toetsresultaten juist ten goede komen (en daarmee de gemeten kwaliteit van onderwijs).

Johannes 10:58

De groei van particulier onderwijs is geen ‘voorbeeld’ van een verschuiving van collectief belang naar individueel belang. Het is een gevolg. Als het regulier onderwijs meer en meer individuele belangen dient, aan de wensen van ouders moet voldoen, is het logisch dat meer ouders hun heil zoeken bij partijen die beter aan die wensen kunnen voldoen: particulier onderwijs.

Jesse 11:14

En ik zie nog een vreemde inconsistentie in je stuk: aan de ene kant laak je het beleid omdat het het leren van de toets voorstaat, aan de andere kant verwijt je het beleid dat het niet goed scoort op de toets.

Verder heb je het over de macht die nu meer bij besturen ligt. Je citeert een rapport waarin wordt gezegd dat er Oké, maar de afwezigheid van bewijs is niet bewijs van afwezigheid. En je laat ook niet zien dat meer macht naar het ministerie dan wel goed is voor de onderwijsprestaties.

Ik heb sowieso het idee dat dit een golfbeweging is: eerst roepen we dat het ministerie een bureaucratische moloch is en de schoolbesturen moeten kunnen beslissen over hun eigen handel en wandel, dan zijn we weer ontevreden over de schoolbesturen en moet het ministerie weer ‘de regie’ nemen. Maar maakt het werkelijk veel uit denk je? En hoe maakt het uit dan? Hoe zorgt de macht van besturen ervoor dat de kwaliteit daalt, en er een lerarentekort is?

Johannes 11:15

DIT IS GEEN CHAT JESSE

Jesse 11:38

Nee, dit zijn twee benen die op de knieschijven van dat kutstuk van je komen invliegen!

Johannes 11:38

Knieën still standing

Jesse 11:39

Verdedig jezelf!

Johannes 11:40

And I shall!

Johannes 11:52

Individuele schoolbesturen zijn er niet voor het collectief belang. Ze zijn er voor het belang van hun eigen scholen. Ongelijkheid en segregatie Het ministerie van Onderwijs kan daar vervolgens weinig aan doen, want het heeft z’n verantwoordelijkheden afgestaan aan schoolbesturen.

Ouders zijn ook niet verantwoordelijk voor het collectief belang. Ze willen het beste voor hun kind, en dat ‘beste’ betekent toch eerder het hoogste diploma, de beste cijfers, dan ‘ik wil dat mijn kind zo goed mogelijk met anderen omgaat.’

Maar leraren staan wel voor de klas om dat collectief belang, durf ik te stellen. Leraren zijn veelal links. In hun klas proberen ze er wel voor te zorgen dat juist de kinderen die het moeilijk hebben ook mee kunnen komen, dat iedereen met elkaar om kan gaan. Maar door wie wordt die maatschappelijke rol gewaardeerd als het ministerie geen verantwoordelijkheid meer heeft voor het onderwijs, schoolbesturen er zijn voor de kwaliteit van hun eigen scholen en ouders het individueel belang van hun kind vooropstellen?

Daar komt bij: als je ervan uitgaat dat onderwijs voornamelijk individuele belangen dient, vooral aan wensen van ouders en kinderen moet voldoen, een product is – dan zal het altijd tekortschieten. Een leraar ziet al snel 250 kinderen per week, no way dat die kan voldoen aan alle individuele wensen. Dus is het niet zo gek dat ouders naar andere, private alternatieven als bijlesinstituten en particuliere scholen zoeken – marktpartijen kunnen veel beter aan marktwensen voldoen.

Jesse 16:33

Waarom denk je dat ambtenaren op het ministerie van Onderwijs ‘de maatschappelijk rol van de leraar’ wel waarderen, maar mensen bij schoolbesturen niet? Ik vind dat een vreemde generalisatie. Ik snap jouw taxonomie überhaupt niet. Het ministerie van dient wel het publieke belang, de schoolbesturen weer niet, ouders ook niet, maar leraren wel, omdat ze ‘veelal links’ zijn. En als het schoolbestuur nou links is – deugen ze dan wel? Of als het ministerie rechts is – wat dan?

En ik snap nog steeds niet wat dit allemaal nou te maken heeft met het lerarentekort, de dalende kwaliteit van onderwijs en de werkdruk? Wat zou het ministerie precies anders doen dan een schoolbestuur, waardoor deze problemen worden verholpen?

Ik krijg vooral het gevoel dat je met dit stuk leraren – ‘veelal links’ – een argument wilde geven die mensen die ‘veelal links’ zijn graag horen: de marktwerking heeft het gedaan.

Leuk hoor, maar ik zie die markt gewoon niet echt in het onderwijs. Het onderwijs is doordrenkt van regelingen waarmee de zwakste scholen extra geld krijgen. Vrije schoolkeuze (wil je daar dan vanaf?). Waar zie jij die markt dan zo erg?

En je mag mij ook best vragen naar wat ik denk dat bijdraagt aan de problemen in het onderwijs.

Johannes 16:37

Hoe durf je op vrijdagmiddag om half vijf je reactie te sturen

Wat een laffe manier om een discussie te proberen te winnen

Jesse 16:38

Schwalbe dit!

Zaterdag

Johannes 12:04

Wacht even. Waarom hebben we volgens jou een overheid? Een democratie? Die is toch per definitie verantwoordelijk voor het publiek belang en voor de kwaliteit van onderwijs in z’n geheel?

En een schoolbestuur – niet democratisch verkozen – is toch verantwoordelijk voor het belang van het schoolbestuur en de kwaliteit van de scholen die het bestuurt? (Er zijn natuurlijk ook fantastische bestuurders die besturen vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid, zoals er ook bedrijven zijn die maatschappelijk verantwoord ondernemen.)

In de kern is het een kwestie van verantwoordelijkheid: wie is er verantwoordelijk voor het publiek belang, wie is er verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs in z’n geheel? De inspecteur-generaal van de Onderwijsinspectie stelde in het jaarlijkse rapport van de Inspectie dan ook de vraag: ‘Wie neemt verantwoordelijkheid

Er staat nog een veel grotere what-the-fuck-constatering in, zie ik nu: ‘Op dit moment behalen we onze nationaal geformuleerde doelen dan ook niet. Er blijven leerlingen met taal- en rekenachterstanden van school komen. Toch levert dat opmerkelijk genoeg geen gevoel van urgentie op. En bijvoorbeeld op het terrein van burgerschapsonderwijs zijn er al jaren zorgen over kennis en vaardigheden bij leerlingen en studenten, maar een helder gedeelde opdracht

Zie daar het gigantische verantwoordelijkheidsprobleem van het onderwijs. Ik schrijf dat de onderwijsresultaten al twintig jaar dalen, dat ongelijkheid en segregatie toenemen. Ik zeg niet dat dat komt door de ingezette marktwerking in de jaren 80/90. Ik zeg dat er een groter probleem is: niemand gaat iets doen aan die dalende kwaliteit, want niemand is verantwoordelijk.

En dát komt wel door dat marktwerkingsidee, doordat de overheid in die jaren de verantwoordelijkheid voor het onderwijs uit handen heeft gegeven. De markt zorgt voor individuele keuzevrijheid en kwaliteit, maar wie is ‘de markt’ en wie is verantwoordelijk wanneer die markt niet de gewenste resultaten levert?

Johannes 12:05

Dat is punt 1

Maar ik ga ook nog even door op je andere knie

Johannes 12:07

En je derde en vierde knie

Jesse 12:09

Dit wordt meer een briefwisseling man

Johannes 12:12

Pas op hoor, straks wil de uitgeverij er nog een boekje van maken

Jesse 12:12

Een chat met een nietje erdoor

Maandag

Jesse 15:05

Schoolbesturen zijn niet democratisch gekozen, zeg je. Rechters, leraren, en brandweerlieden ook niet - so what? Ook als je niet democratisch gekozen bent kun je het publieke belang dienen in mijn beleving.

Maar deze chat begint mij eigenlijk veel te vaag te worden. Je vraagt: ‘Wie neemt de verantwoordelijkheid voor de dalende kwaliteit van onderwijs?’ En je antwoordt: de overheid zou die verantwoordelijkheid moeten nemen.

Maar wat betekent dat dan? Eigenlijk zeg je: er is een probleem (dalende kwaliteit van onderwijs) en de overheid moet dat oplossen (‘de verantwoordelijkheid nemen’).

Tja, ik ben niet tegen problemen die opgelost worden. Ik zou alleen graag discussiëren over de vraag: hoe dan? Wat voor beleid gaat de overheid dan voeren? Wat gaan we doen, wat we nu nog niet doen? Dan hebben we het ergens over. Maar op deze manier zweeft het gesprek in de hoge abstractie.

Johannes 15:07

Je kan doen alsof de wereld, de politiek, bestaat uit problemen die de beste oplossing nodig hebben, alsof die oplossingen niet vertrekken vanuit ideevorming, maar dan maak je ducttapebeleid.

Maar goed. Even vanuit problemen en oplossingen geredeneerd. Ik ga nu waarschijnlijk dingen zeggen waar ik het niet helemaal mee eens ben.

Johannes 15:08

1. De kwaliteit daalt. De Onderwijsinspectie constateert zowel een daling op leesvaardigheid, als op rekenen, als op burgerschap, als op cultuureducatie. Hoe kan dat? We hebben geen idee.

Een overheid kan zeggen: wij willen dat alle kinderen het basisonderwijs verlaten met minimaal dit taalniveau, geld vrijmaken voor dat doel en kinderen die niet aan de eis voldoen een jaar langer basisonderwijs laten volgen. Dat is iets heel anders dan doelen stellen voor scholen en scholen ambitie verwijten als die doelen vervolgens niet gehaald worden. 

Ik ben ook niet tegen een verplichte taal- en rekentoets die leerlingen op enig moment in de eerste drie jaar van het voortgezet onderwijs moeten halen.

De overheid/het ministerie wordt vaak als bemoeizuchtig gezien, dat vind ik gek. Misschien zit de oplossing ’m erin dat het ministerie gewoon weer de lerarensalarissen gaat uitbetalen in plaats van de schoolbesturen. Dat het weer duidelijker is dat de minister van Onderwijs verantwoordelijk is voor het onderwijs – en dus ook een reken- of taaltoets mag verplichten.

Johannes 15:25

2. Segregatie en ongelijkheid nemen toe. De Onderwijsinspectie schrijft dit toe aan de autonomie die scholen hebben gekregen. De kwaliteitsverschillen worden groter, en rijke ouders kiezen vaker een school iets verder weg, als die beter is.

Hoe erg je dit vindt, hangt af van je politieke kleur. Linkse partijen zouden zeggen: het onderwijs moet segregatie tegengaan, rechtse partijen zeggen eerder: het onderwijs moet de beste leerlingen laten excelleren.

Schoolbesturen kunnen ongelijkheid tegengaan door ‘brede brugklassen’ in te voeren, waar kinderen van verschillende niveaus bij elkaar zitten. Maar hoogopgeleide ouders willen juist dat hun gymnasiumkind met andere gymnasiumkinderen in de klas zit. In de zes jaar dat ik zelf lesgaf maakte ik mee dat ons tweede brugklasjaar verdween, omdat ouders hun kind liever in een 1-vwo-plusklas met wilden.

De overheid kan veel meer betekenen. Als iets ongelijkheid in de hand werkt, dan is het wel dat we kinderen op twaalfjarige leeftijd al op niveau uitselecteren. Daar gaan individuele schoolbesturen niets aan doen. De overheid kan vol inzetten op brede brugklassen en brede scholengemeenschappen, als ze zou willen.

Johannes 15:33

3. Belachelijk veel leraren hebben burn-outklachten. Ik denk dat dat het meest onontgonnen terrein is. Ik suggereer in m’n stuk dat die burn-outs een indirect gevolg zijn van marktwerking, van het idee dat onderwijs een product is dat aan de wensen van ouders en leerlingen moet voldoen. Ik wilde leraren daarover na laten denken. Want werkdruk los je niet op met het zoveelste werkdrukbestrijdingsplan.

Jesse 18:19

Dus voor beter onderwijs moeten toetsen belangrijker worden en er moet meer geld komen?

Jesse 18:25

Ik weet niet wat ik daar zelf van vind. Maar goed, fijn dat het nu in ieder geval wat concreter wordt. Ik zie alleen niet echt meer wat het met je stuk te maken heeft, waarin je zegt dat meer geld niet helpt, omdat het ware probleem is dat ‘onderwijs een product werd’.

Johannes 18:28

Zeg Jesse, mag ik jou vragen naar wat ik denk dat bijdraagt aan de problemen in het onderwijs?

Jesse 18:40

Hier een paar losse gedachten die ik niet direct kan onderbouwen, maar die me wel belangrijk lijken in de discussie over segregatie en werkdruk.

Ten eerste, het onderwijs is geen markt. Econoom Albert Hirschman schreef ooit een boek getiteld Als je niet tevreden bent met de prestaties van een organisatie, dan kun je weggaan (‘exit’), je kunt klagen (‘voice’), of je kunt blijven (‘loyalty’).

De marktlogica is vaak weggaan of blijven. Dat bestaat ook in het onderwijs, maar is in wezen marginaal. In de dagelijkse praktijk is denk ik de rol van ‘voice’ veel groter. Ouders die laten weten wat ze vinden.

Johannes 18:47

Het onderwijs is inderdaad geen vrije markt. Maar kinderen en ouders kunnen het onderwijs – de school, de les, de leraar – wél als product zien dat aan hun wensen moet voldoen. En dus inderdaad sneller laten weten wat ze vinden. Leerlingen ook. Je kan het onderwijs eigenlijk ook niet als afzonderlijke tak beschouwen. In allerlei, of: alle, sectoren zijn mensen veranderd van burgers in consumenten.

Jesse 18:50

Ach ja, consumenten, consumenten... Het is meer: we verwachten meer van leraren, net als doktoren, politici, agenten en ga zo maar door. Niet per se erg, al slaat het soms een beetje door.

Johannes 18:51

‘Waarom we zeiken over onderwijs en de zorg nooit goed genoeg is’

Jesse 18:51

Kop voor een gezamenlijk stuk

Jesse 18:53

Ik denk dat ouders ook vaker dan voorheen laten weten wat ze vinden.

Ze besteden steeds meer tijd aan steeds minder kinderen. Het geboortetal Terwijl het laat zien dat ouders Er komt meer focus op de prestaties van leraren en kinderen.

Johannes 19:00

Hoe correleren die twee? Kan je zeggen: minder kinderen leidt tot meer tijd besteden aan kinderen? Vonden die ontwikkelingen gelijktijdig plaats?

Jesse 19:04

Afgelopen dertig jaar is het kindertal In die periode zijn vader en moeder wel meer tijd gaan besteden aan kinderen.

Johannes 19:06

Waaróm zijn we meer tijd gaan besteden aan onze kinderen? Waarom is er meer focus op de prestaties van onze kinderen?

Jesse 19:27

Ouders zijn De status van de leraar wordt daardoor ondermijnd. Veel ouders zijn nu van een gelijk of hoger opleidingsniveau, en daarmee wordt de vermeende expertise van de leraar minder serieus genomen. En zijn hun verwachtingen voor hun eigen kinderen ook steeds hoger gespannen.

Grotere verschillen in opleidingsniveaus onder de bevolking werken door in de schoolkeuze. Vrije schoolkeuze bestaat al honderd jaar, maar misschien zijn ouders van verschillende opleidingsniveaus steeds bewuster voor scholen gaan kiezen.

Jesse 19:29

Er is meer tijd, door en huishoudtechnologie (stofzuiger, wasmachine, magnetron, etc.). En een kind is een eindeloos bakje werk, dus daar kun je al snel je tijd in deponeren.

Jesse 19:30

Misschien omdat kinderen krijgen nu een keuze is dat ouders meer tijd besteden aan hun kind: ze vinden het ouderschap echt leuk.

Jesse 19:32

Misschien zijn ouders de wereld onveiliger gaan vinden, en denken ze daarom dat ze hun kinderen niet meer alleen kunnen laten.

Jesse 19:34

En ik denk dat door het toegenomen opleidingsniveau de verwachtingen hoger gespannen zijn voor kinderen: die moeten ook een hogere opleiding genieten. Ouders investeren meer tijd in kinderen, omdat ze willen dat ze gaan presteren. (Ik vraag me af of dat ook echt zo is trouwens: meer tijd -> betere prestaties, maar goed...)

Jesse 19:35

Dit zijn trouwens allemaal theorietjes, ik heb eerlijk gezegd geen idee

Jesse 19:41

Maar goed, dit was het wel zo’n beetje denk ik hé?

Johannes 19:43

Nee man het begint net

Jesse 20:02

Rottop

Dit heeft al een een halve week geduurd, en jij kon al niet meer lopen na mijn eerste chatbericht.

Johannes 20:03

Ik heb er alleen maar meer knieën bijgekregen in dit gesprek

Jesse 20:04

Maar gaan we nou nog afronden of niet?

Johannes 20:04

Maar we hebben tot nu alleen nog langs elkaar heen gepraat

Jesse 20:05

Is dat niet het hele idee van de chat?

En dat de lezer dan mag beoordelen wie wie nu niet begrijpt

Johannes 20:05

Hahaha

Jesse 20:09

Ik kan er verder ook niet zoveel aan doen als ik zeg A dat jij dan over Y begint. Maar ik acht ons publiek slim genoeg om daar doorheen te prikken.