In de slotaflevering van Stemmen zoomen we uit met Rob Wijnberg en politicologen Brian Burgoon en Marlies Glasius. Klimaatverandering tegengaan kan niet zonder grote offers – maar lukt dat in een democratie?
Is de democratie opgewassen tegen klimaatverandering?
Welkom bij Stemmen. Een verkiezingspodcast zonder peilingen, van De Correspondent en het politicologische blog Stuk Rood Vlees. In deze podcast geen analyses van het premiersdebat of speculaties over exitpolls, maar een blik op het politieke systeem en de machtsverhoudingen daarachter.
In de slotaflevering van Stemmen zoomen we uit met Rob Wijnberg en politicologen Brian Burgoon en Marlies Glasius. Klimaatverandering tegengaan kan niet zonder grote offers – maar lukt dat in een democratie?
De democratie schiet tekort bij het bestrijden van klimaatverandering. Ons politieke stelsel is zo ingericht dat de korte termijn voorrang krijgt op de lange termijn. We hebben om de vier jaar een machtswisseling, maar de klimaattransitie gaat veel langer duren. Kabinet en parlement willen graag herkozen worden, en dan loont het zich om zich meer te richten op het hier en nu
dan op de problemen van de toekomst.
‘Onze toekomst was bij Rutte III niet in goede handen’
Daar komt bij dat een nieuwe regering bestaand klimaatbeleid weer ongedaan kan maken. Dat zag je in de Verenigde Staten, waar oud-president Donald Trump
beloofde de mijnbouw te stimuleren
en uit het Klimaatakkoord van Parijs stapte; zaken waarvoor zijn voorganger Barack Obama zich enkele jaren eerder in progressieve zin had ingespannen.
Stuk voor stuk impopulaire maatregelen om te verkopen aan kiezers, voor wie catastrofes als aanhoudende droogte, zeespiegelstijging en grootschalig verlies van biodiversiteit vaak niet meer dan abstracte toekomstscenario’s zijn. Er is ook geen concreet ‘eindpunt’ waar burgers naartoe leven terwijl zij offers brengen voor het klimaat. Ze krijgen er geen duidelijke beloning ‘voor terug’.
Het collectief boven het individu
Anders gezegd: het collectieve belang weegt in een noodtoestand – zoals we nu ook zien met het coronavirus – zwaarder dan individuele verworvenheden, maar juist die worden in een democratie op handen gedragen. De vraag is of burgers dat voor zo’n lange periode accepteren, of dat zij zich na verloop van tijd tegen de maatregelen zullen keren.
Zeker als klimaatbeleid internationaal, zoals in het Akkoord van Parijs, wordt afgesproken, zal een deel van de kiezers zich op nationaal niveau niet gehoord voelen. Bij grensoverstijgende onderwerpen als klimaatverandering of belastingontwijking heb je als Nederlandse kiezer maar zeer beperkte invloed, merkt hoogleraar internationale betrekkingen Marlies Glasius van de Universiteit van Amsterdam op. Zij ziet meer heil in verdragen waaraan verschillende landen zich committeren dan in een supranationale regering die nationale overheden van bovenaf dwingt tot het uitvoeren van klimaatbeleid.
Dit moet dan wel gebeuren binnen de democratische rechtsorde, stelt hoogleraar internationale politieke economie Brian Burgoon van de Universiteit van Amsterdam. Want alleen in een democratie krijgen ook mensen met minder wetenschappelijke kennis of economische welvaart een stem in de politiek.
De uitdaging voor de politiek is deze: hoe creëer je voor het aanpakken van klimaatverandering het gevoel van een gedeeld belang, zodat de kiezer geen individuele dwang voelt, maar collectieve noodzaak?
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
De schrijnende verhalen uit de spreekkamer van huisarts straatarts Michelle van Tongerloo zijn een spiegel van een land waarin bestaanszekerheid steeds minder vanzelfsprekend is. In haar boek laat Michelle zien hoe we de meest kwetsbare mensen wél kunnen helpen.
We ondersteunen het gebruik van Internet Explorer niet meer, en raden je aan over te stappen op een andere browser, bijvoorbeeld Firefox, Chrome of Edge.
Je kunt nu verder lezen, maar weet dat je leeservaring niet optimaal zal zijn.