/dc-useruploads-images/cca336952515458f9c071b64e39907eb.png)
/dc-useruploads-images/94e8fd70e4114815844c8610497e093e.png)
/dc-useruploads-images/c12c7eee02eb4a5ab5e332655e3f3347.png)
/dc-useruploads-images/08f461af3045461db08d82379c9c187d.png)
De Russische invasie in Oekraïne is razendsnel uitgegroeid tot een gewelddadige oorlog.
De gevolgen zijn verstrekkend. Voor de Oekraïners, die vechten of vluchten voor hun leven. Voor de Europese Unie, die balancerend tussen sancties en wapenleveranties een directe oorlog met Rusland probeert te vermijden. En: voor iedereen die de economische gevolgen van deze oorlog hard gaat voelen.
Om jou te helpen deze ontwikkelingen te begrijpen, zetten we voor de tweede keer de meest prangende vragen over de oorlog in Oekraïne onder elkaar. We delen de belangrijkste inzichten uit onze eigen journalistiek en andere relevante bronnen. Zo willen we het nieuws op een weloverwogen manier van context voorzien.
Lees je je liever in vanaf het begin? Klik hieronder voor de lijst met vragen en antwoorden die we op dag één van de oorlog samenstelden:
De belangrijkste vragen over de oorlog in Oekraïne – en de beste journalistiek om die te beantwoorden1. Wat is het effect van sancties op Rusland?
Dat staat haarfijn uitgelegd in dit artikel van The Economist. De belangrijkste stap is het bevriezen van de buitenlandse valutareserves van de Russische centrale bank. Op die manier is een groot deel van Poetins oorlogskas (in totaal zo’n 560 miljard euro) opeens niet meer voor hem toegankelijk. De reserves dienen voor het verdedigen van de koers van de roebel, door dollars of euro’s te verkopen en roebels in te kopen. Tussen zaterdag 26 februari, toen de sancties werden aangekondigd, en maandag 28 februari daalde de koers van de roebel dan ook met 30 procent.
How new sanctions could cripple Russia’s economyWat merken gewone Russen hiervan? Veel: de prijzen gaan omhoog door hoge inflatie, veel producten zullen niet meer verkrijgbaar zijn. En velen zullen hun baan verliezen. De vrees is dat ook kwetsbare groepen zoals lhtbi’ers, voor wie het leven in Rusland al moeilijk was, extra onder de sancties zullen lijden.
Russians denounce ‘collective punishment’ for Ukraine invasionVolgens Igor Kossov, onderzoeksjournalist bij The Kyiv Independent, vergeten we vaak één belangrijk ding: dat Poetin zich extreem goed op sancties heeft voorbereid. ‘Sanction-proofing’, noemt The New York Times dat. Zo bouwde Rusland de afgelopen jaren een gigantische voorraad vreemde valuta op, ontkoppelde de Russische economie zich waar mogelijk van de Amerikaanse dollar, en werden westerse importproducten vervangen door binnenlandse alternatieven (Parmezaanse kaas wordt in Rusland inmiddels van palmolie gemaakt). Het kan daarom weken duren voordat de effecten van de sancties écht voelbaar worden.
Sanctions likely to seriously hurt Russia. But they may not stop the warIets soortgelijks schrijft hoogleraar internationaal recht Cedric Ryngaert (Universiteit Utrecht) op De Correspondent. Ja, sancties kunnen de Russische economie hard raken, maar zijn ze daarmee ook effectief? Het doel is immers dat Poetin zich terugtrekt uit Oekraïne. En aangezien het Poetin weinig uit lijkt te maken dat het Russische volk zwaar onder de gevolgen van de sancties lijdt, is het maar de vraag of ze een doeltreffende reactie vormen op de invasie van Oekraïne.
Dit zijn historisch zware sancties – maar de vraag is of ze enige indruk maken op PoetinOndertussen blijft de belangrijkste maatregel uit: stoppen met de import van olie en gas uit Rusland. Westerse landen zitten klem tussen hun wens om Rusland aan te pakken en hun afhankelijkheid van het land – die ze zelf hebben gecreëerd.
Why the Toughest Sanctions on Russia Are the Hardest for Europe to WieldEen complete lijst van alle sancties tegen Rusland vind je bij het Duitse onderzoeksjournalistieke medium Correctiv. Deze lijst wordt live bijgehouden.
Sanctions tracker
2. Kan de EU zonder Russisch gas?
Dat is de vraag die deze weken herhaaldelijk is gesteld. Zowel uit angst – zou Rusland de gaskraan dichtdraaien als reprimande voor Europa’s steun aan Oekraïne? – als uit woede – waarom gaan de huidige sancties tegen Rusland niet vérder?
Stoppen met de import van Russisch gas is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Hoewel de Europese Unie serieuze duurzame ambities heeft – de Groningse gaskraan wordt dichtgedraaid, biomassa uitgefaseerd, Belgische en Duitse kerncentrales uitgeschakeld, kolencentrales gesloten – is het continent voor zijn energie voorlopig nog sterk afhankelijk van fossiel, en dus van Rusland.
‘Van het Russisch gas af’ – da’s makkelijk gezegd. Maar slikken we ook de pijnlijke consequenties?Onze afhankelijkheid van Russisch gas is geen toeval. Het is een gevolg van jarenlange, doelbewuste politiek om de economische verwevenheid tussen de EU en Rusland te bevorderen. Wandel durch Handel noemen de Duitsers het: als we maar genoeg handel drijven, worden we wederzijds afhankelijk, en groeit Rusland vanzelf naar ‘ons’ toe.
In het Kremlin denkt men daar heel anders over, schrijft oud-Ruslandcorrespondent Arnout Brouwers in deze haarscherpe analyse voor de Volkskrant. Poetin zag vooral hoe Europa zich met de groeiende ‘interdependentie’ een hand op de rug bond.
Wie terugkijkt, ziet hoe Poetin al jarenlang kon toewerken naar de oorlog met OekraïneWat de Europese Unie kan doen om haar afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen? Samenvattend: een paar bulldozers bestellen om wat heilige huisjes omver te rijden. Kerncentrales moeten openblijven, er moeten meer terminals voor vloeibaar aardgas komen, en ook Nederland zal een enorm taboe moeten doorbreken: Groningse gaswinning.
The Kremlin’s Gas Wars3. Wat voor invloed hebben de sancties in de rest van de wereld?
De gigantische economische verwevenheid van de EU en Rusland zorgt ervoor dat de huidige sancties lang niet alleen Rusland raken.
Allereerst natuurlijk via de toegenomen gasprijzen. Europese huishoudens en industrieën voelen dat, maar de intensieve landbouw is pas echt de klos. Niet alleen omdat landbouwbedrijven hun producten niet meer aan Rusland kunnen verkopen, maar ook omdat grondstoffen zoals kunstmest en veevoer veelal uit Rusland en Oekraïne komen. Rusland is de grootste kunstmestexporteur ter wereld. Nederland staat zevende op die lijst, maar heeft wel gas nodig om kunstmest te maken. Russisch gas, welteverstaan.
Ukraine war ‘will be painful’ for EU food and farming, Commission official warnsNaast gas zijn er tal van andere grondstoffen die uit Rusland komen. Volgens het CBS importeerde Nederland vorig jaar voor net iets meer dan 10 miljard euro aan aardolie uit Rusland. En we kunnen ook niet zonder de metalen, granen, mest en het hout uit het land. Dit artikel van NRC laat goed zien hoe afhankelijk Nederland – en heel Europa – is van Russische grondstoffen, en waarom sancties de hele grondstoffenmarkt raken.
Schaarsere grondstoffen en hogere gasprijs: hoe sancties ook de EU zelf pijn doenOok buiten Europa zullen ze de effecten van deze sancties merken. Landen waar nu al tientallen miljoenen mensen te weinig te eten hebben, zoals Bangladesh en Soedan, zijn voor hun voedselzekerheid grotendeels afhankelijk van goedkoop graan en goedkope zonnebloemolie uit Rusland en Oekraïne. Bij verdere escalatie zal de oorlog in Oekraïne indirect ook slachtoffers eisen in Afrika en Zuidoost-Azië – door hongersnood.
What the Russian invasion of Ukraine could mean for global hungerMiddle East Eye zet de mogelijke gevolgen voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika op een rij. Zo kunnen Golfstaten als Saoedi-Arabië en Qatar profiteren van de Europese gas- en olietekorten door hun eigen fossiele brandstoffen aan te bieden. Abu Dhabi en Dubai kunnen rekenen op groeiende inkomsten via rijke Russische beleggers en toeristen.
De meeste landen in Noord-Afrika hebben daarentegen vooral last van de situatie. Duizenden studenten uit Marokko en Egypte studeren aan Oekraïense universiteiten en zien hun onderwijs nu in duigen vallen. En als grootste tarwe-importeur ter wereld zal Egypte veel last krijgen van de gestegen voedselprijzen: 85 procent van het graan dat Egypte in het buitenland inslaat, komt uit Rusland en Oekraïne.
Seven ways the invasion will affect the Middle East
4. Hoe reëel is de nucleaire dreiging?
Op zondag 27 februari bracht Vladimir Poetin de nucleaire tak van het Russische wapenarsenaal in een verhoogde staat van paraatheid. Dat was, op z’n zachtst gezegd, even schrikken. En dat was natuurlijk ook precies Poetins bedoeling.
Maar hoe groot is de kans dat hij daadwerkelijk kernwapens inzet om Oekraïne op de knieën te dwingen en de NAVO af te schrikken? Het eerlijke antwoord, volgens deze analyse van Deutsche Welle: we weten het niet. Rusland beschikt over het grootste aantal kernkoppen ter wereld (ruim 6.200, waarvan bijna 4.500 bruikbaar), dus een offensief van Russische zijde zou desastreus zijn.
Twee ietwat geruststellende gedachten: de Russische nucleaire doctrine uit 2020 is best conservatief. Deze schrijft voor dat Rusland zijn kernkoppen alleen zal gebruiken als zijn eigen nucleaire arsenaal direct wordt bedreigd. En: het veroveren van een met kernwapens gebombardeerd slagveld heeft weinig nut en een heleboel risico’s. Als Rusland ooit besluit zijn kernkoppen te gebruiken, zal dat zeer waarschijnlijk niet op een paar honderd kilometer van Moskou zijn.
How serious are Vladimir Putin’s nuclear threats?Toch mogen we ons best zorgen maken, vreest het academische tijdschrift Bulletin of the Atomic Scientists. Gezien de gigantische economische, menselijke en geopolitieke schade die Rusland nu al heeft opgelopen, kan Poetin zijn kernkoppen zien als een allerlaatste poging om het conflict naar zijn hand te zetten.
Met een nucleaire aanval op Oekraïense bodem raakt Poetin de ‘graanschuur van Europa’ en zijn ‘culturele broedervolk’ misschien kwijt, maar – hou je vast voor een heel naar staaltje Poetin-logica – het land zou door alle gevolgen van de inzet van kernwapens een effectievere bufferzone tussen het Westen en Rusland kunnen zijn.
A hurting stalemate? The risks of nuclear weapon use in the Ukraine crisis5. Welke andere middelen zijn er om Rusland te stoppen?
Volgens Fiona Hill, een vooraanstaande Brits-Amerikaanse Ruslanddeskundige, zijn sancties niet genoeg. Haar advies aan burgers en bedrijven: stop volledig met zakendoen met Rusland.
‘Op dit moment heeft iedereen die zaken heeft gedaan in Rusland, of gas en olie uit Rusland heeft gekocht, bijgedragen aan de oorlogskas van Poetin. Onze investeringen [...] zijn nu letterlijk de brandstof voor de Russische invasie van Oekraïne’, zegt ze. ‘De meeste landen hebben geprofiteerd van [...] een onderling afhankelijke geglobaliseerde wereld. Dit is zo’n beetje het einde hiervan.’
‘Yes, He Would’: Fiona Hill on Putin and Nukes’s Werelds grootste containerreuzen hebben ondertussen besloten om niet meer naar en van Rusland te varen. Ook andere westerse multinationals, zoals Shell, hebben hun activiteiten in het land gestaakt. Die economische exodus raakt Rusland net zo hard als de sancties zelf. Volgens persbureau Bloomberg raakt het land hierdoor nog verder geïsoleerd van de wereldmarkt. Russische bedrijven moeten op zoek gaan naar andere manieren om goederen en grondstoffen te importeren en exporteren.
Russia Gets Cut Off From World Trade as Shippers Halt Cargoes6. Kan Oekraïne lid worden van de EU?
Oekraïne is ‘een van ons en we willen het in de Europese Unie hebben’, zei de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen op zondag 27 februari. Een voorkeursbehandeling voor een aanstaande EU-lidstaat is hoogst uitzonderlijk, maar niet zonder precedent, legt EU-kenner Peter Teffer uit in dit heldere artikel.
Tegelijkertijd zou dit wel erg pijnlijk zijn voor de kandidaat-lidstaten die al jaren tevergeefs wachten om door Brussel opgenomen te worden: Albanië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië en Turkije. Die landen hebben hun rechtsstaat volgens de Europese Commissie niet voldoende op orde om zich EU-land te mogen noemen. Maar, schrijft Teffer, ook Oekraïne is nog lang niet zover in zijn strijd tegen corruptie, georganiseerde misdaad en een onvrije energiemarkt om langs vele duizenden toetredingseisen te komen.
Versneld Oekraïens EU-lidmaatschap niet onmogelijk, wel onwaarschijnlijk7. Hoe gaan Oekraïense burgers om met deze oorlog?
Veel journalistiek – ook deze gids – gaat over keiharde geopolitiek. En dat gaat soms voorbij aan het feit dat de levens van gewone mensen in Oekraïne in korte tijd zijn veranderd in een hel. Waar zij mee zitten, hoe ze met de nieuwe situatie omgaan, en hoe ze de keuze maken tussen vechten of vluchten, wordt nergens mooier vastgelegd dan in deze steeds groeiende serie voicemails van Oekraïners.
Invaded: Voicemails from UkraineIn dit hartverscheurende artikel van het onafhankelijke Russische medium Meduza lees je hoe de inwoners van Kyiv de eerste dagen van de oorlog ervoeren.
‘I’ve seen the corpses, but I haven’t left Kyiv’Hoewel lhbti’ers in Oekraïne nog steeds behoren tot een sociaal gemarginaliseerde minderheid, zat hun wettelijke bescherming en maatschappelijke acceptatie de laatste jaren in de lift. De vrees is dat een Russische inname van het land de rechten van deze groep tot het nulpunt terug zal brengen.
Lhbti in Oekraine: ‘Rusland heeft een dodenlijst voor human right defenders’Oekraïners streden al eens eerder voor hun vrijheid. In 2013 braken er protesten uit om hun president Viktor Janoekovytsj af te zetten en de weg te openen naar een democratie, en toenadering tot de EU. De documentaire Winter on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom uit 2015 laat zien hoe ver een deel van het Oekraïense volk bereid is te gaan om te vechten voor de vrijheden die voor Nederlanders zo vanzelfsprekend lijken.
Winter on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom
8. Wat gaat er nu gebeuren met al die mensen die op de vlucht slaan?
Het is nogal een andere houding dan we van de EU gewend zijn als het om migranten gaat: met open armen verwelkomen de Europese leiders Oekraïners op de vlucht voor de oorlog. Zelfs Polen – dat een paar maanden geleden nog waterkanonnen inzette om migranten bij hun grens weg te jagen, en begon met het bouwen van een grensmuur – is nu een en al steun.
Die ommezwaai kun je op twee manieren lezen: als een overwinning voor mensenrechten en medemenselijkheid, of als een cynische bevestiging dat humanitaire hulp niet voor iedereen is weggelegd. Zo werden Afrikaanse studenten in Oekraïne, die ook probeerden weg te komen voor het geweld, uit treinen geduwd en geweigerd aan de grens.
Suddenly welcoming, Europe opens the door to refugees fleeing UkraineMaar niet alleen de achtergrond van de huidige oorlogsvluchtelingen is anders dan voorheen: ook hun rechten in de EU verschillen sterk van die van bijvoorbeeld Syriërs. Oekraïners kunnen namelijk negentig dagen zonder visum reizen binnen de EU – en Brussel praat nu over het verlengen van die periode naar twee jaar. Ze hebben dus geen mensensmokkelaars nodig, en hoeven geen asiel aan te vragen. Dat maakt de huidige ‘vluchtelingencrisis’ totaal anders dan die in 2015.
Wat er gebeurt als Europa zelf de ‘opvang in de regio’ is9. Wat gebeurt er met een land als je burgers gaat bewapenen?
Opvallend is de grootschalige mobilisatie en bewapening van burgers in het verzet tegen de Russische invasie. En dit is niet nieuw: al sinds 2014 trainde het Oekraïense leger vrijwilligers als voorbereiding op een mogelijke oorlog met het buurland. Het idee: als men het niet kan winnen in aantal, dan moet het land het hebben van de verzetsmoraal onder de bevolking.
Training Civilians, Ukraine Nurtures a Resistance in WaitingDie moraal werkt aanstekelijk. Na een oproep van de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba stroomden de aanmeldingen binnen van buitenlanders die zich bij de strijd wilden voegen. Ook in Nederland meldden zich volgens de Oekraïense ambassade in Den Haag al meer dan tweehonderd vrijwilligers.
Naar schatting 2.000 burgers uit zo’n 54 landen gingen hun de afgelopen jaren al voor en sloten zich aan bij paramilitaire groepen aan beide kanten. Hun motivatie? Teleurstelling in de globalisering, en een gebrek aan visie en daadkracht van hun eigen overheden en de NAVO.
Foreign fighters in Ukraine: Assessing potential risksHet zou niet de eerste keer zijn dat Nederlanders zich op eigen initiatief mengen in een buitenlands conflict: in Zuid-Afrika (1899-1902) en Spanje (1936-1939) gebeurde dat ook. Maar mogen Nederlanders wettelijk gezien wel aan Oekraïense zijde meevechten tegen Rusland?
Het korte antwoord, volgens de Volkskrant: ja, zolang Oekraïne niet in oorlog is met Nederland. Strafrechtelijk wordt het moeilijker zodra een Nederlandse vrijwilliger een Russische soldaat doodt. In theorie kun je dan vervolgd worden voor moord. Of je in een Nederlands strafbankje terechtkomt lijkt vooral af te hangen van de houding van de Nederlandse regering jegens het land of de ideologie waarvoor je in actie kwam.
Nederlanders mogen meevechten tegen de Russen, maar als burger mag je niet zomaar iemand doden10. Wat is de rol van China?
En dan is er nog de olifant in de kamer: China. Die andere wereldmacht, die de Russische afkeer van westerse dominantie in de wereld deelt.
Maar de Russische invasie brengt China in een bijzonder lastig parket: China vindt dat de NAVO niet naar het oosten had moeten uitbreiden, maar heeft óók een handelsrelatie met de Europese Unie goed te houden. Chinacorrespondent Garrie van Pinxteren vertelt in de podcast NRC Vandaag over de diplomatieke balanceerkunst van China.
Rusland en China: een ongemakkelijk bondgenootschapHet belangrijkste voordeel voor Rusland om intensiever met China te gaan handelen, is de mogelijkheid om de Amerikaanse dollar te omzeilen, schrijft Axios. Het Russische oliebedrijf Gazprom Neft verwerkt de verkoop van kerosine aan China bijvoorbeeld al sinds vorig jaar in de Chinese valuta yuan. En in de weken voor de Oekraïne-invasie zette China de deuren van zijn economie wijder open voor tarwe en aardgas uit Moskou.
Western sanctions tie Russia even tighter to ChinaToch zal China een nare bijsmaak overhouden aan Ruslands invasie, verwacht onderzoeker Yun Sun van de Amerikaanse denktank Stimson Center. De impliciete steun die China aan Rusland verleende voor de troepenopbouw aan de Oekraïense grens betekende nog niet dat de Chinese president Xi Jinping zich ook achter een daadwerkelijke inval zou scharen. En veel wijst erop dat de Chinezen niet op de hoogte waren van de Russische plannen – de regering in Beijing niet, de ambassade in Kyiv niet, zelfs de inlichtingendiensten niet. De grote vraag is hoe deze soloactie van Rusland de geopolitieke relatie met China in de komende jaren zal beïnvloeden.
Ukraine: Did China Have a Clue?
11. Is dit ook een cyberoorlog?
Digitale technologie speelt – onvermijdelijk – een rol in dit conflict. Zo waren er de opmerkelijk proactieve ingrepen van Microsoft (dat Oekraïne hielp Russische cyberaanvallen af te weren), Google (dat live-verkeersgegevens in zijn Maps-applicatie uitschakelde om Oekraïense burgers te beschermen) en SpaceX (dat een internetverbinding via Elon Musks satellietnetwerk beschikbaar stelde aan Oekraïne).
Inmiddels heeft de Oekraïense regering hackers opgeroepen zich te verenigen om het land digitaal te verdedigen. En ook hackerscollectief Anonymous heeft zich in de strijd gemengd; de groep stal data van het Russische ministerie van Defensie en de Belarussische wapenhandelaar Tetraedr, legde diverse Russische media plat en zorgde dat tv-kanalen enkel Oekraïense muziek afspeelden.
Het effect op Ruslands intenties of militaire tactiek zal gering zijn. Of hier dus sprake is van een cyberoorlog valt nog te bezien. Maar de acties kunnen de Russische binnenlandse propagandamachine wel ernstig verstoren.
The hacker group Anonymous has waged a cyber war against Russia. How effective could they actually be?12. Hoe weet ik nog wat feit is en wat fictie?
Bij elk filmpje, elke foto, elk bericht op sociale media over de oorlog in Oekraïne moeten we ons afvragen: is dit echt? Dat maakt het werk voor journalisten ontzettend ingewikkeld. Maar ook voor gewone nieuwsconsumenten is het haast onmogelijk om nog te weten wat waar is en wat niet.
Deutsche Welle zette vijf virale beelden op een rij die, zo laat haar onderzoek zien, níét uit de oorlog in Oekraïne komen. Waar dan wel vandaan? Uit games bijvoorbeeld, of uit militaire oefeningen in andere landen. Een eyeopener voor wie de oorlog op de voet probeert te volgen.
Fact check: 5 fakes of the war in UkraineHoe we in een wereld zijn beland waar feit en fictie door elkaar lopen – of waar feiten er eigenlijk niet meer toe doen – kan niemand beter uitleggen dan de Brits-Russische Peter Pomerantsev. Hij werkte tien jaar voor de Russische staatstelevisie, en zag hoe de opkomst van Poetin samenging met een doordachte pr-strategie om ‘de waarheid’ te manipuleren. In deze geweldige uitzending van Tegenlicht uit 2019 laat hij zien hoe Poetin dit doet – en hoe politici wereldwijd zijn voorbeeld daarin zijn gaan volgen.
Poetins waarheid volgens Peter PomerantsevOm iets te doen tegen deze slangenkuil aan nepnieuws en misleidende berichten hebben tientallen factcheckorganisaties van over de hele wereld een platform opgezet om desinformatie snel en collectief te ontkrachten: #UkraineFacts.
#UkraineFactsEn hoe kun je socialemediaposts het beste verifiëren? De meesters van online verificatie, het onderzoeksjournalistieke collectief Bellingcat, hebben deze geweldige gids voor beginners opgesteld.
A Beginner’s Guide to Social Media Verification13. Waar eindigt dit?
Dat is een vraag die veel te weinig gesteld wordt, zegt hoogleraar conflictstudies Jolle Demmers in dit ongemakkelijke stuk in Trouw. Ze betoogt dat we juist nu het hoofd koel moeten houden, en moeten aansturen op bemiddeling tussen Rusland en Oekraïne. Een contrair geluid, dat desondanks bij veel mensen zal resoneren. De snelheid waarmee nu radicale conclusies worden getrokken, kunnen namelijk ook leiden tot een spiraal van escalatie.
Wapens? Sancties? Nederland zou moeten aansturen op bemiddeling tussen Rusland en OekraïnePaul Poast, hoogleraar buitenlandbeleid en oorlog aan de University of Chicago, ziet vijf manieren waarop de Russische invasie van Oekraïne kan eindigen:
- Russische terugtrekking;
- Een loopgravenoorlog;
- Het afzetten van de Oekraïense president Zelensky en de installatie van een Ruslandvriendelijke opvolger;
- De totale bezetting van Oekraïne en de formele opname van Oekraïne in een groter Rusland;
- Een derde wereldoorlog.
Op dit moment lijkt Poetins ambitie een combinatie van optie drie en vier, legt Poast uit in de podcast Plain English. In dat scenario zou Oekraïne veranderen in een Russische marionettenstaat, zoals Belarus dat feitelijk al is. Poasts advies voor de komende tijd: houd, behalve de ontwikkelingen in Oekraïne, ook Polen en de Baltische staten goed in de gaten.
How Putin’s War Will End14. Wie kan ik nu volgen om op de hoogte te blijven?
De voormalig president van Estland, Toomas Hendrik Ilves, weet wat het is om Rusland te vrezen en is fervent twitteraar.
Jane Lytvynenko is een prijswinnende journalist en nu mediaonderzoeker aan de Harvard Kennedy School. Ze komt oorspronkelijk uit Oekraïne en is gespecialiseerd in desinformatie – en weet alles over factchecken in tijden van crisis.
Isa Yusibov – Azerbeidzjaans-Nederlandse schaker, bankanalist, Euraziëkenner – is een volgtip voor wie snel nieuws wil over het conflict, voorzien van een royale snuf meningen, ironie en cynisme.
De Amerikaanse oorlogsfotograaf Alex Lourie maakte vorige week een iconische foto van een Oekraïense vrouw met bebloed gezicht, die overal ter wereld op voorpagina’s belandde. Het was hét beeld dat liet zien dat Poetin niet alleen militaire doelen aanvalt. Op zijn Instagrampagina deelt Lourie zijn beste foto’s uit Oekraïne.
Illia Ponomarenko is een Oekraïense journalist uit de oostelijke regio Donbas en was al oorlogsverslaggever voordat de oorlog uitbrak. Hij werkt voor The Kyiv Independent en deelt op Twitter updates over de Russische aanvallen in zijn land.
Een ongewone tip – in het Russisch. Novaja Gazeta is de enige krant in Rusland die onverstoord kritisch blijft berichten over Poetin. Dat leverde hoofdredacteur Dmitri Moeratov in 2021 de Nobelprijs voor de Vrede op.
Ook onafhankelijk: het Oekraïense The Kyiv Independent en het Russische (maar in Letland gevestigde) Meduza. Steunen? Lees hier meer.
Met veel dank aan Valentijn De Hingh, Thomas Oudman, Emy Demkes, Jesse Frederik, Josta van Bockxmeer, Marc Chavannes, Anna Vossers, Hans Pieter van Stein Callenfels en Rutger Bregman voor hun bijdragen aan dit stuk.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
