‘Wanneer je niet stemt, mag je niet klagen over de politiek. Hetzelfde zou moeten gelden voor de journalistiek: wanneer je niet bijdraagt, heb je geen recht om kritiek te geven,’ zegt Sybren Kooistra, onderzoeksjournalist en een van de oprichters van ‘Wij willen knappe koppen bij elkaar zetten en de beste ideeën ontwikkelen. Als iedereen die meedenkt vijf euro doneert, heeft de journalist de ruimte zich een maand lang in een onderwerp vast te bijten - dat gebeurt nu bijna niet meer bij reguliere media.’

Crowdfunding, daar is het nieuwe nu toch wel vanaf. Ook in de journalistiek. een website waarop journalisten hun projecten kunnen pitchen bij donateurs, bestaat al een aantal jaar. Onlangs is ook opgericht, een crowdfundplatform dat journalisten tevens bijstaat in het ontwikkelen van ondernemersvaardigheden. En natuurlijk is het platform waarop je dit nu leest, De Correspondent, tot stand gekomen door crowdfunding en donaties. Maar daar gaan we het nu niet over hebben.

Waakhond, word wakker

Yournalism, opgericht door Kooistra, marketingstrateeg Huub Schuijn en Erik Hormes, beleidsmedewerker bij het Europees Parlement, lijkt op het eerste gezicht weer zo’n website. Het verschil? Yournalism richt zich specifiek op onderzoeksjournalistiek. ‘We zullen niet slapen tot de waakhond wakker is,’ leest de activistische missie op de website van het initiatief.

‘Er zijn zoveel verhalen waar nog iets achter schuilt, maar er is heel weinig tijd en geld deze uit te zoeken,’ benadrukt Kooistra. De initiatiefnemers van Yournalism willen dat het publiek op hun platform een kwestie kan aandragen, die een bekwame journalist vervolgens tot op de bodem zal onderzoeken en op Yournalism kan publiceren.

‘Er zijn zoveel verhalen waar nog iets achter schuilt, maar er is heel weinig tijd en geld deze uit te zoeken’

Kooistra en Schuijn willen compleet onafhankelijke journalistiek bedrijven. Yournalism werkt als bemiddelaar tussen onderwerp en journalist: bij de ideeën die lezers op tafel leggen, zoekt het platform een geschikte journalist. Die hoeft zich zo niet bezig te houden met verkooppraatjes en zelf hebben de initiatiefnemers inzicht in welke onderwerpen het publiek aan de kaak wil stellen.

Onderwerp zoekt achterban

Komen er veel ideeën binnen? Schuijn: ‘Gelijk liepen we ertegenaan dat mensen niet zomaar zelf onderwerpen aandragen. Maar wanneer wij hen een kwestie voorschotelden, was er juist veel interesse naar meer onderzoek.’ Daarom hebben de initiatiefnemers nu een nieuw idee: samenwerken met non-gouvernementele organisaties (ngo’s). Welke is nog niet bekend. Deze hebben immers al een expertisegebied en een doelgroep. ‘De ngo’s brengen een belangrijk onderwerp onder de aandacht bij hun achterban en geven aan dat mensen bij ons kunnen doneren om deze grondig te laten uitzoeken,’ legt Kooistra uit.

Klinkt als: belangenverstrengeling? Welnee, benadrukken de initiatiefnemers, het enige wat de ngo’s ervoor krijgen is dat er meer aandacht wordt besteed aan een kwestie die zij belangrijk vinden. Natuurlijk doen ngo’s zelf ook onderzoek. Wat nu als de journalist met informatie op de proppen komt die de organisatie in een negatief daglicht stelt? ‘Dit is heel spannend voor de ngo’s,’ geeft Schuijn toe. ‘Wij vragen hen een onderzoek uit handen te geven, wat de resultaten ook mogen zijn. Maar tot nu toe staan de meeste ngo’s er heel positief tegenover.’

Uiteindelijk wil Yournalism niet alleen met ngo’s in zee gaan, maar met allerlei soorten maatschappelijk betrokken organisaties. Buurthuizen, studieverenigingen, onderwijsinstellingen, noem maar op. Op deze manier kunnen ook lokale of kleinschalige belangengroepen iets op de agenda van journalisten zetten en druk uitoefenen.

Zo hoopt Yournalism een zo breed mogelijk publiek te bereiken en een variatie aan onderwerpen te behandelen. Het uiteindelijke doel is om stukken te publiceren over misstanden in de eigen winkelstraat, tot het doen van onderzoek naar de Europese lobby’s in Brussel. De ambitie om nieuwe kennis aan het licht te brengen is groot. Yournalism wil zich richten op het doelmatige van nieuws; het leveren van informatie die je moét weten. Daar willen ze geld mee verdienen.

Op zoek naar relevantie

Zijn genoeg donateurs bereid te investeren in een onderzoek waarvan je niet weet wat er uitkomt? Volgens de oprichters van Yournalism wel. Kooistra geeft aan dat het idee achter Yournalism gebaseerd is op twee tendensen in de maatschappij. Aan de ene kant worden mensen steeds kritischer ten opzichte van instituties en voelen ze zich actief betrokken bij de samenleving. Tegelijkertijd zijn de maatschappelijke structuren van vroeger verdwenen. ‘Haast niemand wordt nog lid van een politieke partij of vereniging,’ zegt Kooistra.

De samenwerking met ngo’s is dus niet gebaseerd op het idee dat mensen zich identificeren met die organisatie, maar juist met de afzonderlijke onderwerpen waar die club zich voor inzet. ‘Burgers laten activisme niet meer passief over zich heen komen,’ zegt Kooistra. ‘In plaats daarvan zijn mensen op zoek naar een gevoel van relevantie, het idee dat je actief iets doet wat jezelf en je omgeving direct voedt. Mensen nemen het heft in eigen handen en organiseren zich op nieuwe manieren.’

Yournalism staat wat betreft Schuijn en Kooistra nog maar aan het begin. ‘Er is een grote verschuiving gaande. Wat je nu ziet, dat mensen collectieve opzetten, dat kan ook doorslaan naar de journalistiek. Innovatie moet van buitenaf komen. Er zijn steeds meer freelancers zonder zekerheden. Die kunnen zich in groepjes organiseren en met de lezer samenwerken. Wij geloven echt in vraaggestuurde journalistiek. Hopelijk zijn er over een aantal jaar veel meer van dit soort journalistieke collectieven.’

In IJmuiden is de regionale journalistiek nog niet verdwenen Deze maand strijkt het Nieuw Nederland-project neer in Noord-Holland om het veranderende medialandschap onder de loep te nemen. De redactie van de IJmuider Courant is hard op zoek naar een nieuwe krant. En lezers. Lees hier het vorige stuk van het Nieuw Nederland-project

Uitgeverij Fosfor geeft verramsjte boeken gewoon nog een keer uit Deze maand strijkt Correspondent Jelle Brandt Corstius voor Nieuw-Nederland neer in de provincie Noord-Holland, om te kijken naar het veranderende medialandschap. Met, om te beginnen, een bezoekje aan de pasgeboren online uitgeverij Fosfor, die nieuwe én oude boeken digitaal uitgeeft. Lees hier de reportage van Jelle Brandt Corstius