/dc-useruploads-images/a3628f5b605a44e88bb1a5f95682d33d.png)
De mockumentary, of nepdocumentaire, is geen nieuw genre – de term wordt al gebruikt sinds de jaren tachtig, toen de rockfilm This is Spinal Tap uitkwam. Maar het blijkt nog steeds potentie te hebben. Na de Britse hitserie The Office volgde een golf aan komedieseries zoals Parks & Recreation en Modern Family, die op een vergelijkbare satirische manier gebruikmaakten van documentairetechnieken (expliciet aanwezige camera, interviews).
De Australische komiek Chris Lilley, om nog een recent voorbeeld te noemen, maakt mockumentaries in hun zuiverste vorm – zoals we die in Nederland kennen van Arjan Ederveen met zijn 30 minuten. Lilleys geniale komedieseries, die nu te zien zijn op HBO, volgen groepen fictieve personen, vaak gespeeld door hemzelf, in maatschappelijk geladen omgevingen – middelbare scholen, migrantengezinnen, white trash-milieus.
De komiek spot met de geijkte realityformats, die iedere boerenlul tot tv-persoonlijkheid verheffen, maar zet met zijn talent voor typetjes tegelijkertijd een verzameling onvergetelijke personages neer.
Een speelfilm in een mockumentary over het leven van de maakster
In haar regiedebuut The Reunion drijft de Zweedse kunstenares Anna Odell het genre een stap verder. De film is een speelfilm in een mockumentary over het leven van de maakster. Odell speelt zichzelf, een tamelijk gearriveerde kunstenares van rond de 35, die tijdens een schoolreünie haar ex-klasgenoten confronteert met de nare manieren waarop ze haar in het verleden gepest en genegeerd hebben.
De confrontatie, die plaatsvindt aan de feestelijke eettafel in een felle speech, parodieert de klassieker Festen, waarin een pijnlijke toespraak tijdens een diner de toon zet voor een familiedrama vol ongemakkelijke onthullingen.
Odell interesseert zich voor dat wat gewoonlijk verzwegen blijft, ze heeft als ex-underdog een grondige maling ontwikkeld aan de goede vrede
Odell interesseert zich voor dat wat gewoonlijk verzwegen blijft, ze heeft als ex-underdog een grondige maling ontwikkeld aan de goede vrede. In een eerder werk liet ze zich opnemen in een psychiatrische inrichting na een gespeelde zelfmoordpoging. Een ‘toneelstuk’ noemde ze de chaos die ontstond, een acute vermenging van fictie en werkelijkheid. Een van de betrokken artsen was woedend en noemde het werk geen haar beter dan een schilderij van een huilend zigeunerjongetje.
Performancekitsch dus, uitgekauwd en obligaat.
The Reunion is origineler en complexer. Het eerste deel is een korte film over een klassenreünie waarvoor Odell in werkelijkheid niet uitgenodigd werd. Als reactie heeft ze deze film gemaakt, waarin ze onderzoekt wat er had kunnen gebeuren als ze er wél was geweest.
In het tweede deel confronteert ze haar echte klasgenoten met de film en vraagt hen om een reactie. Sommigen doen moeilijk, een enkeling weigert mee te doen, maar ze vinden het allemaal danig ongemakkelijk om hun oude pispaaltje terug te zien.
Indrukwekkend gênante scènes
Zowel het ‘documentaire’-deel als de korte film zijn gespeeld, dat is zichtbaar, maar wat er gebaseerd is op waarheid wordt niet helemaal duidelijk. En ook naar wat de kunstenares precies wil overbrengen, blijft het gissen. Het lijkt er niet op dat ze de wereld per se iets over pesten wil leren.
Eerder zoekt ze op allerlei manieren het ongemak op en drijft dat tot het uiterste, zodat ze ook haar publiek niet onberoerd laat. Haar vergaande tolerantie voor confrontatie – dat wil zeggen, die van de Odell die we in de film zien – levert indrukwekkend gênante scènes op.
Odell zoekt op allerlei manieren het ongemak op en drijft dat tot het uiterste, zodat ze ook haar publiek niet onberoerd laat
Meer dan over pesten lijkt The Reunion te gaan over Odells obsessie met feit en fictie, maar de twee thema’s kruisen elkaar wanneer Odell een oud klasgenoot opzoekt die haar duidelijk maakt dat ze allebei nogal een eigen, afwijkende versie van het verleden voorstaan. De minachting die de onzekere Odell altijd voor gegeven heeft aangenomen, blijkt bij sommige van de ‘pesters’ helemaal niet aan de orde te zijn geweest.
De dubbele bodems van de vorm die de kunstenares gekozen heeft versterken het idee dat claims op een universele waarheid niet relevant zijn. De gezapige speech die een van de klasgenoten aan het begin houdt over saamhorigheid en gemeenschapszin wordt hardhandig ondergraven. Odells film is juist onsamenhangend, verstorend en verwarrend. Dat resulteert in een zekere richtingloosheid die kan irriteren, maar maakt ook dat The Reunion tot de laatste minuut fascineert.
The Reunion draait nu in de filmhuizen.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
