Van jihadist tot CIA-agent en anti-islamstrijder: het leven van Agent Storm

Voor iemand die beweert de dood van een goede vriend op zijn geweten te hebben, zit Morten Storm er opvallend ontspannen bij.

Nog niet zo lang geleden verkeerde de achtendertigjarige Deen in de hoogste kringen van Al Qaida. Eerst als overtuigd salafist en jihadist. Later als undercoveragent van de CIA, MI6 en de Deense inlichtingendienst.

Nu wordt hij gezocht, zegt hij. Jihadisten bedreigen hem met de dood In dit filmpje wordt Storm, samen met andere bekende Denen, bedreigd door jihadisten. . De bescherming die hem beloofd was door de westerse inlichtingendiensten, moet hij nu zelf zien te regelen. Zij zijn hun afspraken niet nagekomen, zegt hij. Maar hij weet hoe hij voor zichzelf moet zorgen. Als je een carrière als de zijne hebt overleefd, dan weet je wel hoe je ‘strategisch’ moet blijven denken. Vanmorgen kocht hij in het centrum van Amsterdam gewoon een nieuw overhemd. Zonder bodyguards of beveiliging. ‘I take my chances,’ lacht hij.

In 2012 koos Storm voor de beste levensverzekering: de publiciteit. Hij was getipt dat de CIA hem inmiddels ook wilde vermoorden Zijn biografie Agent Storm leest als het script van een thriller. Niet gek dus, dat hij binnenkort de man ontmoet die het boek gaat verfilmen: regisseur Paul Greengrass, bekend van de films The Bourne Supremacy en The Bourne Ultimatum.

Maar Al Qaida Undercover is vele malen spannender dan de fictieve spionagereeks over agent Jason Bourne, en tegelijkertijd ook vele malen ongeloofwaardiger. Als lezer sla je geen pagina om zonder te denken: dit kán niet waar zijn. Maar veel is wel waar. Al Qaida Undercover is non-fictie.

In gesprek met Storm maakten we een reconstructie in zes stappen van zijn levensverhaal tot nu toe. In al zijn uitzonderlijkheid geeft zijn verhaal vol uitersten inzicht in de standpunten van zowel de meest radicale voorstanders als de tegenstanders van jihad.

Stap 1: Bekering tot de islam

‘Het was alsof er een softwarepakketje aan me werd geleverd. Ik hoefde het alleen nog te installeren. En zodra ik die software had geïnstalleerd, hoefde ik niet langer onafhankelijk te denken. Je moet namelijk je best doen om precies zo te worden als de profeet Mohammed. Van alles waar hij van hield, zou jij ook moeten houden. En alles wat hij haat, moet je ook haten. Dat werd mijn manier van leven.’

De kleine, gedrongen Deen spreekt in het kantoor van zijn Nederlandse uitgever in Amsterdam-Noord over de aantrekkingskracht van de jihad. Na een ongelukkige jeugd vol drank, drugs en vechtpartijen vond hij, na het lezen van de biografie van Mohammed, troost in de islam. Hij was lid van motorbende Bandidos en had de gevangenis al een paar keer van binnen gezien. ‘Ik werd aangetrokken door het goede in de islam: dat je je buren moet liefhebben, en dat God je altijd zal belonen als je goede intenties hebt. Zelfs als iets niet lukt, maar je er wel goede bedoelingen bij hebt gehad, zal Allah je belonen.’

Stap 2: Radicalisering

Vier maanden na zijn eerste kennismaking met de islam, vertrok Storm naar Jemen, om daar de salafistische leer van de islam te bestuderen aan Dar al-Hadith, een theologische school in de noordelijke stad Damaj. Hij leerde Arabisch en bestudeerde de shariawetten en de Hadith. ‘Toen ik mijn geloofsgetuigenis, die ik maanden eerder had uitgesproken, in het Arabisch kreeg uitgelegd, begreep ik pas echt wat de strekking was. Het leek alsof ik de islam opnieuw leerde kennen. Ik leerde dat de Koran het letterlijke woord van Allah was, en dat alleen zijn woord waar was. Ik accepteerde het geloof als enige waarheid. Alles wat daarvan afweek werd gehaat door Allah, dus moest ik het ook haten. Het veranderde mijn wereldbeeld, mijn onderscheid tussen goed en kwaad. Ik zelf zou in het paradijs komen, de niet-gelovigen in het hellevuur.’

Alles wat van de islam afweek werd gehaat door Allah, dus moest ik het ook haten

In Al Qaida Undercover beschrijft Storm hoe zijn persoonlijke leven leed onder zijn radicalisering. Hij bracht grote delen van zijn tijd apart door van zijn eerste vrouw, met wie hij twee kinderen kreeg, en later ook van zijn tweede vrouw. Vaak was hij in Londen of in Sanaa, de hoofdstad van Jemen, om vrienden en leermeesters te ontmoeten, die zijn denkbeelden deelden en versterkten. Hun houding tegenover de kafir, de ongelovigen, werd steeds strikter. Zij waren erop uit om de islam te vernederen en te bestrijden. De jihad was er op gericht om de ongelovigen te vernietigen. Na de aanslagen van nine eleven werden verschillende fatwa’s uitgevaardigd, waarin jihadisten de oorlog verklaarden aan onder andere de Verenigde Staten. Iedere vernedering van moslims maakte Storm woedend en versterkte zijn wens om tegen de ongelovigen te vechten:

‘Kurt Westergaard, de cartoonist die Mohammed afbeeldde in de Deense krant, wilde ik dood hebben. Naser Khader, de Deens-Syrische politicus die de politieke partij Democratische Moslims oprichtte, wilde ik dood hebben. Ik hoopte dat de moedjahedien hun levens zouden nemen in naam van Allah.’

Stap 3: De eerste twijfel slaat toe

Twijfel aan zijn geloof was taboe. ‘Er waren wel momenten,’ zegt hij. ‘In 2005 scheidde ik van mijn eerste vrouw en werkte ik een tijdje als uitsmijter. Mijn vriend Tony, ook uitsmijter, zei een keer tijdens het werk tegen me: ‘Morten, waarom wil Allah mensen vermoorden? Zou het niet veel beter zijn als Allah had gezegd dat mensen moesten leren om te lezen en te schrijven? En om aardig te zijn?’ Dat raakte me recht in mijn hart. Ik had me helemaal afgesloten van de buitenwereld, was gevoelloos geworden. Iedere ongelovige gedachte bande ik daarvoor altijd uit door de Ta’awwudh uit te spreken: ‘Ik zoek toevlucht bij Allah van Shaytan, de vervloekte.’ Daarna bad ik twee keer.’

In 2006 stond Storm op het punt om jihad te gaan voeren in Somalië. Daar vocht een groepering, de Unie van Islamitische Rechtbanken (tegenwoordig Al-Shabaab), Lees hier een explainer over Al-Shabaab. tegen de interim-regering. Vrienden van Storm vertrokken naar Somalië en sloten zich aan bij een bezetting van het vliegveld in de hoofdstad Mogadishu. Zelf bereidde hij zich in Denemarken voor om ze achterna te gaan. Maar toen kreeg hij een telefoontje: zijn vrienden hadden het vliegveld verloren. Het was voor hem te gevaarlijk om naar Somalië te komen. Dit was het breekpunt voor Storm.

Stap 4: Storm stapt van zijn geloof af...

Net zo snel als hij was geradicaliseerd, stapte hij weer van zijn geloof af. Een wonderlijke gang van zaken voor een man die zo overtuigd leek van de heilige oorlog. Zelf verklaart Storm het als volgt: ‘Binnen de jihad is het bereiken van het front ongelofelijk belangrijk. De beloning die je in het paradijs krijgt is voor de soldaten en voor de moedjahedien, de heilige strijders, zo veel groter dan voor de mensen die vanuit huis de strijd steunen. Dus toen ik werd gebeld dat ik niet naar Somalië moest komen, it felt like God really fucked me over. Hoe kon hij me dit aandoen, terwijl ik alles had voorbereid voor de strijd? Ik ging de jihad vechten! Ik had mijn familie en vrienden al vaarwel gezegd.’

Ik sprak christenen aan en zei: als ik kan bewijzen dat er tegenstrijdigheden zitten in de Bijbel, ben je dan bereid om je te bekeren tot de islam?

Het was de eerste keer dat Storm echt durfde te twijfelen. ‘Ik was zo boos op Allah. In de tijd dat ik voor de eerste keer terugkeerde uit Jemen naar Londen, mijn toenmalige woonplaats, ging ik vaak de straat op om mensen te bekeren. Ik sprak christenen aan en zei: als ik kan bewijzen dat er tegenstrijdigheden zitten in de Bijbel, ben je dan bereid om je te bekeren tot de islam? Want de islam is het boek van Allah, het is in 1400 jaar niet gewijzigd. Allah zegt: als je tegenstrijdigheden leest in de Koran, is het boek niet van mij. Het lukte iedere keer om christenen ervan te overtuigen dat de Bijbel wél tegenstrijdigheden bevatte. Maar toen ik niet naar Somalië kon, terwijl ik dacht dat het mijn lot was, ging ik zelf toch ook op zoek naar tegenstrijdigheden in de Koran. En die vond ik.’

Wat is dan die grootste tegenstrijdigheid in de islam? Storm: ‘Volgens de islam heeft Allah vijftigduizend jaar vóór het ontstaan van het universum de zielen van alle mensen gecreëerd, tot op de dag des oordeels. Dat wordt voorbeschikt lot genoemd: hij heeft besloten wie er in het hellevuur komt, en wie in het paradijs. Maar hij heeft ook de vrije wil gecreëerd. En dat klopt volgens mij niet. Wat heeft het voor zin om goede daden te doen, als Allah toch al heeft besloten wat voor persoon je bent?’

Stap 5: ... en benadert de inlichtingendiensten

Storm viel niet alleen van zijn geloof, hij ging nog een stap verder. Hij stapte naar de Deense geheime dienst om zijn vroegere vrienden, de mensen die hij bewonderde, aan te geven. Die werden later door de inlichtingendiensten opgepakt of zelfs gedood, met behulp van informatie die van hem afkomstig was. Hoe kon hij dit naar zichzelf toe verantwoorden?

‘Toen ik die tegenstrijdigheden in de islam vond, walgde ik van het feit dat ik tien jaar van mijn leven had weggegooid om een niet-menselijk wezen te zijn. Of eigenlijk zag ik mezelf wel als mens, maar de ongelovigen niet. Ze waren onrein. Ik realiseerde me dat mijn radicale vrienden, net als ik, zeer gevaarlijk waren en tot vreselijke dingen in staat. Maar toen ik definitief besloot van mijn geloof af te stappen, ontstond er een nieuw probleem. In de islamitische traditie worden mensen die uit het geloof stappen bestraft met de dood. Je kunt het zo zien: als niet-moslim ben je welkom in zelfs het strengste moslimhuis, maar als je afvallige bent, kun je je nergens meer vertonen. Ik wist dus dat mijn oude vrienden me zouden haten, me zouden willen vermoorden als ze wisten dat ik niet meer in de islam geloofde. Dus ik had de keuze om weg te gaan, een rustig leven op te bouwen in een land waar niemand me kende, of een dubbelleven te gaan leiden. Dat laatste deed ik. Maar dan als dubbelagent.’

Ik wist dus dat mijn oude vrienden me zouden willen vermoorden

In 2007 stapte Storm naar de Deense inlichtingendienst, de PET. Hij bleef zich begeven in de radicale kringen waarin hij al verkeerde, maar nu met het doel om zijn voormalige vrienden te bespioneren. Al snel raakten ook de Britse inlichtingendiensten MI5 en MI6 , en de Amerikaanse CIA in zijn informatie geïnteresseerd.

Het levert bizarre contrasten op in het boek: het ene moment zit Storm in een luxe hotelkamer broodjes bacon en flesjes Carlsberg weg te werken met een groepje losbandige agenten, het volgende moment bevindt hij zich in het sobere huis van een radicale moslim die een aanslag voorbereidt op verschillende plekken in Londen. Als informant reist Storm tussen Engeland, Denemarken en Jemen, en rapporteert hij aan de inlichtingendiensten over mogelijk bedreigende figuren. Af en toe wordt hij op missie gestuurd, bijvoorbeeld om tracking-apparatuur, verstopt in onder andere laptops en kleding, af te leveren tijdens bezoeken aan hoge lieden uit de jihadistische wereld.

Stap 6: Uit de gratie bij de CIA

De laatste klus die Storm voor de CIA deed, was het koppelen van de Kroatische vrouw Aminah Bekijk hier filmpjes van Aminah en Al-Awlaki op CNN. aan zijn voormalige vriend en belangrijk Al Qaida-lid Anwar Al-Awlaki, . De enige koffer die de vrouw mag meenemen wanneer ze Al-Awlaki opzoekt, zit vol met afluisterapparatuur. Maar maanden later blijkt dat ze de koffer op het vliegveld is verloren. Storm raakt, met de beloning van een kwart miljoen al op zak, uit de gratie bij de CIA.

Toch blijkt enkele maanden later, in september 2011, dat Al-Awlaki door een Amerikaanse drone-aanval om het leven is gekomen. Hij werd gevonden via tracking-apparatuur die door een koerier bij hem werd afgeleverd. Storm, die het nieuws in de Britse krant The Sun las, beweert dat hij degene is die de apparatuur aan de koerier in Jemen heeft geleverd.

De prijs op het hoofd van Al-Awlaki was vijf miljoen dollar. Maar wanneer Storm dit bedrag komt opeisen, verklaart de CIA dat het niet zijn informatie is waarmee Al-Awlaki is gevonden, en dus is gedood. Storm is woedend. Niet alleen omdat hij het geld misloopt, maar ook omdat hij door uit de gratie te raken bij de CIA zich een aantal jaar niet heeft kunnen inzetten voor een inlichtingendienst, of een regering, om tegen terrorisme te strijden. ‘De agenten bij de geheime diensten hebben gestudeerd aan de universiteit en vervolgens een aantal trainingen gevolgd. Maar ze zaten nooit diep in het wereldje van de jihadisten. Ik heb het van dichtbij meegemaakt en kan precies zien in welke fase van radicalisering iemand zit. Toch hebben ze me weggegooid als gebruikt toiletpapier.’

Wacht eens even... Is dit allemaal echt gebeurd?

In een aantal stappen ontwikkelde Storm zich dus van een verslaafde Deense biker tot een gewezen CIA-agent op de dodenlijst van Al Qaida. Dit zou het relaas kunnen zijn van een fantast, van iemand die te veel op complottheoriesites rondneust en te veel spionagethrillers heeft gelezen. Maar Storms verhaal is op essentiële punten bewezen. In de inleiding van het boek leggen Paul Cruickshank en Tim Lister, co-auteurs van het boek, uit hoe zij het bizarre verhaal van Storm hebben gecontroleerd. De twee ervaren CNN-journalisten spraken verschillende personen uit het boek, die grote delen van Storms verhaal bevestigden. Ook kon Storm zelf veel bewijsmateriaal overleggen: hotelbonnetjes, e-mailwisselingen, paspoortstempels, heimelijk opgenomen gesprekken, videobeelden en foto’s. Zoals die van een koffertje met 250.000 dollar, dat hij van de CIA zou hebben ontvangen. Daarnaast wordt Storms boek serieus genomen door experts. Zo schreef Jason Burke, correspondent van The Guardian in Zuid-Azië en auteur van het gezaghebbende boek Al-Qaeda: The True Story of Radical Islam, een lovende recensie. Lees de recensie uit The Guardian hier. Net als Scott Shane, En hier de recensie uit The New York Times. een ervaren National Security Correspondent van The New York Times.

Dit zou het relaas kunnen zijn van een fantast, van iemand die te veel op complottheoriesites rondneust en te veel spionagethrillers heeft gelezen

Maar misschien komt de meest overtuigende bevestiging dat Al Qaida Undercover geen verzinsel is nog wel van de oud-baas van de Deense inlichtingendienst. Storm claimt dat hij als ‘dubbelagent’ cruciale informatie heeft geleverd waarmee aanslagen zijn voorkomen én terroristische kopstukken als Anwar Al-Awlaki zijn uitgeschakeld.

Dat gebeurde, zei Storm, doordat de Deense inlichtingendienst PET hem, kort nadat hij zich meldde, met de CIA in contact heeft gebracht. De Denen wisten van de Amerikaanse plannen om Storms informatie te gebruiken voor aanvallen. Maar in Denemarken is het illegaal voor de overheid om deel te nemen aan targeted killings. De PET ontkende op de hoogte te zijn geweest, maar de oud-directeur van de PET, die ten tijde van Storms rekrutering leiding gaf aan de dienst, verklaarde dat de bewijzen voor Storms claims wel erg overtuigend waren. Volgens hem is het waarschijnlijk dat de PET Storm inderdaad heeft gebruikt om terroristen te lokaliseren en vervolgens de VS te informeren.

De wereld is mooi

Inmiddels kampt de ‘Forrest Gump of radical islamism’, zoals Storm wordt genoemd, naar eigen zeggen met een posttraumatische stressstoornis. Maar dat betekent niet dat hij zijn strijd tegen het terrorisme zal staken. Nu is hij nog op tournee om zijn boek te verkopen, maar straks gaat hij aan de slag bij een Brits privaat inlichtingenbedrijf, waar hij terrorismebestrijders zal instrueren. Als hij spreekt over nieuwere vormen van de jihad, over IS, en over het anti-terrorismebeleid van westerse landen, blijkt dat de fundamentalist in hem nog niet is verdwenen. Alleen horen we nu niet de jihadist die kafir wil uitroeien, maar de anti-islamitische hardliner die hij inmiddels is geworden.

Hij zegt dingen als ‘een Nederlands paspoort is voor hen niet meer dan een wapen om een terroristische daad te plegen’ en ‘mensen die zeggen dat de meeste goed zijn en er maar een paar slechte tussen zitten, zijn politiek correct. Ik kan het weten, want ik heb jaren tussen hen geleefd’.

Het is alweer een nieuwe rol waar hij zich vol overtuiging in stort. Maar wie nu de echte Morten Storm is, weet hij zelf ook niet. ‘Die heb ik nog niet gevonden. Ik ben niet trots op de persoon die ik was voordat ik moslim werd. Daarom zocht ik ook die verandering. Ik heb zo veel dingen verloren, en als moslim ben ik tien jaar niet mezelf geweest. Ik ben waarschijnlijk op zoek naar een nieuwe ik. Ik ben wel trots op mijn leven, want ik heb niets verkeerds gedaan. Maar waar ik zal eindigen, weet ik niet. Wel wil ik nog veel reizen. Ik houd van alle plekken en culturen, de wereld is zó mooi.’
11 september 2014. Tijd om te praten mét radicale moslims Vandaag is het dertien jaar na nine eleven. De aanslagen vormden het startschot voor het grote Nationale Islamdebat. Daarin is er veel óver, maar weinig mét radicale moslims gepraat. Een gemiste kans, want ervaringen in Rotterdam en Den Haag leren: insluiting werkt matigend, uitsluiting werkt averechts. Lees het verhaal hier terug Hoe onze strijd tegen de jihad de rechtsstaat dreigt te ondermijnen Minister Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD) wil jihadgangers met een dubbel paspoort het Nederlanderschap zonder tussenkomst van een rechter kunnen afnemen. Daarmee dreigt een serieuze ondermijning van de beginselen van onze rechtsstaat, stelt gastauteur en promovenda Tamar de Waal. Lees het verhaal hier terug Hoe is de beweging die Irak verscheurt zo groot geworden? In Irak dreigt een burgeroorlog, sinds de Islamitische Staat (IS, voorheen ISIS) er stad na stad verovert. De beweging wil een geheel nieuwe indeling van het Midden-Oosten. Hoe heeft de beweging zo snel kunnen groeien? En hoe moet het nu verder met Irak en Syrië? Een explainer. Lees de explainer hier terug