De komende dagen stappen duizenden mensen over naar een groene bank en groene energie. Doe jij mee?

De komende minuten ga ik je overtuigen om mee te doen aan een actie die donderdag begint, genaamd Overstap10daagse. Of ja, ik ga mijn best doen.

Komt ‘ie.

Het doel is eenvoudig: verduurzaming een zetje geven door over te stappen op groene energie en vanaf nu groen te bankieren.

Waarom? Omdat we onze klimaatdoelen alleen halen als we afscheid nemen van de fossiele industrie – en van de banken die haar in het zadel houden.

Deze week gaat er iets gebeuren en jij kunt meedoen. Scroll of klik direct naar beneden om te lezen hoe je je kunt aansluiten.

Waarom verdient dit initiatief steun?

Waarom je deze mobilisatie zou steunen? Daarvoor ga ik even terug naar 1896. Op de universiteit van Stockholm werkt op dat moment de Zweedse natuur- en scheikundige Svante Arrhenius aan een theorie. De uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 kan ervoor zorgen dat de atmosfeer meer warmte vasthoudt, stelt Arrhenius. Warmte die normaal van het aardoppervlak wordt gereflecteerd en weer de ruimte in gaat, wordt door broeikasgassen teruggekaatst en blijft zo hangen in de dunne schil atmosfeer die de aarde omspant.

Nu we 120 jaar verder zijn, kunnen we zelf waarnemen dat de aarde opwarmt als gevolg van onze uitstoot. Volgens klimaatpanel IPCC is het ‘extreem waarschijnlijk’ dat menselijke activiteit de oorzaak is van de huidige opwarming. Vorig jaar sneuvelde het ene na het andere record. We weten inmiddels zeker dat we het stabiele leefklimaat dat de menselijke beschaving mogelijk maakte, aan het ontwrichten zijn.

Daarom kwamen in 2015 alle landen van de wereld in Parijs samen. Ze spraken met elkaar af dat de uitstoot tussen 2050 en 2100 naar nul moet en dat we de opwarming zouden proberen te beperken tot maximaal twee graden Celsius. In reactie op de dreigende klimaatontwrichting is een groene-energierevolutie op gang gekomen.

Er gaat nog steeds te veel geld naar fossiel

Maar. Een hele grote maar. Ondanks Parijs en ondanks de ontzagwekkend snelle groei van duurzame energie, hebben we op dit moment nog geen enkele harde garantie dat de landen van de wereld hun fossiele reserves – kolen, olie en gas – in voldoende mate onder de grond zullen laten zitten. Sterker: als we de nu al bekende reserves opgraven en verbranden, verspelen we iedere kans op een toekomstig veilig leefklimaat.

Alleen al de 200 grootste beursgenoteerde kolen-, olie- en gasbedrijven hadden in 2016 samen bijna 500 miljard ton aan potentiële CO2-uitstoot op hun balans staan - bijna de helft van wat we nog mogen uitstoten. En dat terwijl:

deze bedrijven nog steeds nieuwe reserves aanboren. Shell bijvoorbeeld houdt nu al rekening met mogelijk catastrofale klimaatverandering, toch gaat het bedrijf verder met het zoeken naar méér fossiele energie;
ruim 75 procent van alle fossiele reserves in handen is van staten, niet van private bedrijven.

Er gaapt kortom een enorme kloof tussen de ernst van het probleem, de afspraken van alle landen op aarde en de acties van fossiele energiebedrijven, die vasthouden aan hun oude bedrijfsmodel. In het huidige tempo zullen we tussen 2030 en 2045 de redelijke kans verspeeld hebben om de opwarming onder de twee graden te houden. Dan is ons ‘koolstofbudget’ op.

Indirect zijn wij daar allemaal een beetje verantwoordelijk voor. Door ons gebruik van fossiele brandstoffen, maar ook omdat we toestaan dat ons geld nog steeds in fossiele energiebedrijven wordt geïnvesteerd. Met name ons pensioengeld, dat belegd moet worden met oog voor de publieke zaak en toekomstige welvaart, wordt nu vaak nog gebruikt om olie, kolen en gas te winnen – brandstoffen die onze toekomst juist ondermijnen.

Tussen twee derde en vier vijfde van alle bekende fossiele brandstoffen moet in de grond blijven. Om dat haalbaar te maken, moeten we niet alleen een nieuwe energievoorziening opbouwen. We moeten de oude fossiele energievoorziening ook actief afbreken. Alle sectoren die nauwe banden hebben met de fossiele energievoorziening, moeten op termijn drastisch veranderen of verdwijnen.

Effectieve klimaatactie is nu: alle euro’s op groen

Sinds een paar jaar voeren activisten van de divestment-beweging campagne om te zorgen dat grote beleggers de fossiele industrie de rug toekeren. Mede dankzij hun doorzettingsvermogen is een enorme kapitaalveschuiving van fossiel naar groen op gang gekomen.

Inmiddels hebben bijna 700 instellingen en bijna 60.000 particulieren - met een gezamenlijk vermogen van ruim 5 biljoen dollar - beloofd hun geld gedeeltelijk of geheel terug te trekken uit de fossiele industrie. Wat ze uit fossiel halen, kunnen ze herinvesteren in schone energie. Want slimme investeerders zoeken juist naar manieren om te verdienen aan de energietransitie.

In Nederland is tot nu toe vooral veel druk uitgeoefend op het grootste pensioenfonds: ABP. Dankzij de activisten van de Nederlandse Fossielvrij-campagne hebben de burgemeesters van Den Haag en Amsterdam ABP opgeroepen te stoppen met fossiele beleggingen.

Zo kun jij meedoen

Het doel van de Overstap10daagse – een initiatief van milieuorganisatie WISE – is deze beweging kracht bij te zetten. Door te zorgen dat je via je bankzaken en je energierekening bijdraagt aan de overschakeling naar duurzaamheid. Je kunt eenvoudig meedoen:

Stap over naar een groene bank. Ben je nog klant bij een bank die leningen geeft aan nieuwe fossiele energieprojecten - een bank zonder uitgesproken idealen en navenant beleid? Overstappen is eenvoudig. De Eerlijke Bankwijzer laat zien hoe verantwoord jouw bank is en helpt je indien gewenst met overstappen.

Stap over naar een groene energieleverancier. Je kunt op je energierekening eenvoudig zien of je op dit moment nog grijze stroom gebruikt. Zo ja, stap dan over naar groene stroom. Als je niet weet waar je het beste kunt aankloppen: WISE heeft samen met Greenpeace, Natuur&Milieu en de Consumentenbond alle stroomleveranciers gerangschikt op hun duurzaamheidsprestaties.

Als je al groene stroom afneemt, vertelt de ‘groenestroomchecker’ je of die in Nederland is geproduceerd. Zo niet, dan is je stroom waarschijnlijk ‘groen gemaakt’ via de inkoop van certificaten – het wordt wel ‘sjoemelstroom’ genoemd – en is het wijs om alsnog over te stappen naar een leverancier van lokaal geproduceerde groene stroom. Daarmee draag je namelijk bij aan de vergroening van de Nederlandse energievoorziening.

Wil je na het overstappen méér doen?

Dan zijn hier nog vier suggesties:

Vraag om een groen pensioen. Spaar je je pensioen bij een fonds dat nog in fossiele brandstoffen zit? De actiegroep Fossielvrij Nederland heeft een handig formulier gemaakt waarmee je een koersverandering kunt eisen. Invullen duurt een paar minuten. Je kunt natuurlijk ook direct contact opnemen met je pensioenfonds.

Bel Apeldoorn. Een telefoontje of mailtje naar je verzekeraar kan helpen om ook het enorme vermogen dat de verzekeraars beheren versneld naar groen te verschuiven. Bij de Eerlijke Verzekeringswijzer kun je zien hoe goed jouw verzekeraar scoort. Als je ontevreden bent, kun je via de website direct een mail versturen met je klacht.

Gebruik je stem. Heeft jouw gemeente, universiteit of je favoriete museum nauwe banden met de fossiele industrie? Gebruik dan je stem om druk uit te oefenen.

Of bekijk de tips van Correspondent-leden over de meest veelbelovende en inspirerende manieren om de uitstoot naar beneden te krijgen.

Deze acties werken als we ze samen doen

‘Keer op keer blijkt dat de geschiedenis in beweging wordt gezet door grotere bewegingen, of we het nu hebben over de afschaffing van de slavernij of de totstandkoming van de democratie.’ Dat schreef Rutger Bregman ruim twee jaar geleden, toen hij hier op De Correspondent de ‘Ik Stap Over Van Bank Week’ initieerde.

Dat was dé stap die iedere burger kon zetten om de financiële sector iets beter te maken. Eenvoudig en effectief, mits grote groepen mensen meedoen.

Dat geldt ook voor deze mobilisatie. Ik kan de clichés - dat we maar één aarde hebben enzo - achterwege laten toch?

Zegt het voort!

Elke week een mail ontvangen? Als correspondent Klimaat en Energie wil ik de impact van klimaatverandering laten zien en de overgang naar duurzaamheid versnellen. Meld je hier aan om op de hoogte te blijven