Beste,

Terwijl de symptomen van ontwrichtende klimaatverandering en en voor de fossiele-brandstoffenindustrie zich opdringen, zat ik me op te winden over een interview met Ben van Beurden.

De Shell-CEO was 13 april te gast in de podcast Studio Energie. Een aantal van zijn uitspraken werden al en Maar toen ik het interview terugluisterde, vielen me vooral de talrijke onjuistheden op. ‘Klopt niet!’ hoorden collega’s me herhaaldelijk zeggen.

Van Beurden zei dat we uiteindelijk niet zonder olie en gas kunnen, dat het probleem alleen bij Shell wordt neergelegd, dat hij 1 à 2 miljard dollar in ‘hernieuwbare energie’ investeert. Allemaal niet waar, maar hij kwam ermee weg.

Een nieuwe journalistieke vorm

Is het een idee om het transcript van het interview te becommentariëren, vroeg plaatsvervangend hoofdredacteur Maurits Martijn. Een soort close reading. Tegenover onjuistheden zou ik kort en krachtig uiteenzetten hoe het wél zit.

Ik ging aan de slag en het ontspoorde volledig. U moet weten (of u weet het al): ik ben lang van stof. Toen ik al mijn kritiek had opgetekend, lag er een artikel van 10.925 woorden. Dunne boeken zijn 10.000 woorden. Dit kon zo niet, want behalve dat het veel te lang was, klonk ik ook nog als een betweter.

Ik was er zelf ook van geschrokken, hoe vaak ik het met Van Beurden oneens was.

Inkorten, aanscherpen en schrappen was het devies. Een dag later was het stuk bijna gehalveerd. Het resultaat kun je nu lezen:

Ik deel het maakproces even omdat dit een experiment is. Laat me vooral weten of jullie het vinden werken, zo’n uitgebreide weerlegging van uitspraken van een van de machtigste industriëlen ter wereld.

De onverantwoordelijkheid van Van Beurden

Tijdens het schrijven moest ik denken aan John Ashton, oud-vertegenwoordiger van het Verenigd Koninkrijk bij de internationale klimaatonderhandelingen. In maart 2015 gebruikte hij een andere journalistieke vorm om Ben van Beurden ter verantwoording te roepen: een open brief in The Guardian.

De brief is me bijgebleven als - en veel van wat Ashton schrijft is ook van toepassing op andere oliebedrijven.

Klimaatverandering is niet exclusief de schuld van Shell en zeker niet van Van Beurden, schreef Ashton. ‘Maar de keuzes van jouw generatie CEO’s zal doorslaggevend zijn, niet alleen voor jullie bedrijven maar ook voor het uiteindelijke succes of falen van onze reactie op klimaatverandering. Daarom zul je onophoudelijk ter verantwoording worden geroepen voor de keuzes die je maakt.’

De Duitsers hebben een mooi woord voor Van Beurdens denkkader: Alternativlosigkeit (het geloof dat er geen alternatieven zijn)

Een terechte opmerking, denk ik, maar in het interview met Studio Energie is te merken dat Van Beurden zich erdoor aangevallen voelt. Verandering kan nu eenmaal niet snel gaan, zegt hij. Hij vecht tegen een onzichtbare ‘ander’ – de milieuactivist, de ongeïnformeerde burger, de stukjesschrijver –

Hij hamert er zó op dat de werkelijkheid nu eenmaal is zoals die is, en op hoe ‘complex’ de klimaatproblematiek is, dat iedere verwijzing ernaar een middel wordt om geen verantwoordelijkheid te nemen, om het eigen handelen te rechtvaardigen en om iedere criticus het zwijgen op te leggen. De Duitsers hebben een mooi woord voor dit denkkader: Alternativlosigkeit (het geloof dat er geen alternatieven zijn).

Ik vind het even benauwend als kortzichtig, omdat er wél alternatieven zijn. Consultancy Ecofys publiceerde bijvoorbeeld eind april nog waarin duurzame energiebronnen de stijgende energievraag bijhouden en we klimaatverandering weten te beperken.

Shells aanpak van klimaatverandering ziet er iets anders uit. In de podcast legt Van Beurden met een redelijk klinkende kalmheid uit dat de wereld zou ‘uitkomen’ als we het ‘Sky’-scenario van Shell zouden volgen.

Wat hij er niet bij zei, is dat er in dat scenario een oppervlak ter grootte van Australië beplant zou moeten worden om de CO2 uit de lucht te halen, afkomstig van grondstoffen die Shell en andere fossiele-energiebedrijven

Enfin.

Shell in het nauw

Het lijkt erop dat steeds meer mensen zien dat Shell nog niet zo verantwoordelijk is als Van Beurden doet voorkomen. De afgelopen weken sloten nieuwe vermogensbeheerders – waaronder en – zich aan bij de klimaatresolutie van Follow This die harde klimaatdoelen van Shell eist. Op 22 mei wordt er gestemd om de aandeelhoudersvergadering.

Vorige week schreef het Financieele Dagblad dat jong technisch talent uit Delft Dat is relevant: van oudsher is Delft de broedplaats voor Shell.

‘Veel technici uit Delft willen zich niet meer vereenzelvigen met dit type bedrijven’, zei een headhunter in die krant. ‘Je draagt niet bij aan een betere, duurzamere wereld.’

Uit een peiling bleek dat Delftenaren nu liever bij Tesla gaan werken. Zij verkiezen dus een visionair bedrijf waarvan staat boven het Koninklijke Shell. Hoe reageert het bedrijf daarop?

‘Een woordvoerder van Shell zegt te verwachten dat de populariteit van het bedrijf weer zal toenemen naarmate studenten vertrouwder raken met de ‘ambities, innovaties en werkcultuur’ van Shell’, schreef het FD.

Subtekst: wie niet voor Shell kiest, heeft niet begrepen hoe fantastisch het bedrijf werkelijk is. Het lijkt een kenmerk van de bedrijfscultuur van het concern: als iemand kritiek heeft op Shell, komt dat alleen omdat hij de feiten niet kent. Ik vraag me af hoelang het concern die houding nog kan volhouden.

Tot de volgende,

Jelmer

Wil je dit onderwerp volgen? Als correspondent Klimaat & Energie onderzoek ik de oorzaken van de klimaatcrisis en onze toekomst op een steeds warmere aarde. Blijf op de hoogte via mijn wekelijkse mail