Beste,
Het leek een nieuwtje voor insiders, maar het gaat om meer: oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) is kandidaat om Piet Hein Donner (CDA) op te volgen als vicepresident van de Raad van State.
De coalitie had tijdens de formatie bedacht dat D66 (oud-minister Thom de Graaf) aan de beurt is voor deze functie als de facto hoofd van het belangrijkste adviesorgaan van Kamer en kabinet. (De koning is formeel president van de Raad.)
De binnenbrand is even geblust. De coalitie met haar 76 van de 150 zetels in de Tweede Kamer verordonneerde een brief van de minister van Binnenlandse Zaken en geen spoeddebat, zoals de oppositie wilde.
Het is ongebruikelijk dat leden van de Raad van State hun onvrede over het functioneren van hun eigen Hoog College van Staat ventileren. Voor het kabinet is een acuut dilemma ontstaan: de gemaakte afspraak nakomen of een open procedure toelaten, die D66 pijn doet.
Onafhankelijk advies welkom?
De afdeling advies van de Raad van State adviseert over voorgenomen wetgeving. De afdeling rechtspraak fungeert als hoogste rechter in geschillen tussen burgers en de overheid.
Als gezamenlijk college heeft de Raad een onafhankelijke rol in het staatsbestel. Die wordt gesymboliseerd door de vicepresident.
Daarom is de opvolging van Donner meer dan vervanging van een poppetje op een hoge stoel. Het gaat er om hoe het kabinet onafhankelijk en deskundig advies over de ontwikkeling van de democratische rechtsstaat in Nederland en Europa waardeert.
In tegenstelling tot opvolging van de voorzitters bij andere Hoge Colleges van Staat (Rekenkamer, Ombudsman, Eerste Kamer, Tweede Kamer) is de procedure bij de Raad van State nog uit de oude doos. Daar hebben leden van de Raad – hoeveel is niet bekend – genoeg van. De oppositie in de Kamer ook.
Kabinet en coalitie moeten nu hun ware kleuren laten zien. Achterkamertjes zolang je aan de macht bent, openheid en inspraak zolang je in de oppositie zit?
De aangenomen motie-Recourt (2011), die vroeg om een rol van de Kamer bij deze benoeming, werd mede ondertekend door D66-fractievoorzitter Pechtold. Het is lastig regeren zonder af en toe een kroonjuweeltje in te leveren. Maar zo snel zo veel ...
In Europa
Op hun top in Sofia beten de regeringsleiders van de EU-landen van zich af tegen president Donald Trump. Zijn eenzijdige besluit het kernwapenakkoord met Iran op te zeggen en de nog steeds dreigende handelsoorlog waren de aanleiding.
President Donald Tusk zei dat met zulke bondgenoten je geen vijanden meer nodig hebt. Of Europa de tanden heeft die bij deze beet horen moet blijken naarmate geprobeerd wordt de deal met Teheran overeind te houden.
Eigenlijk waren de Europese leiders bij elkaar om te praten over de mogelijke uitbreiding op termijn van de EU met zes Balkanlanden. De Franse president matigde hun hoop met duidelijke taal, die de regering in Den Haag zal bevallen. Macron wil de EU eerst versterken, dan eventueel uitbreiden.
Inmiddels kwam de Europese Ombudsman, Emily O’Reilly, met een rapport waarin zij de geheimdoenerij en het gebrek aan transparantie van de Europese Raad bekritiseerde. Critici én verdedigers van Brussel hebben er jaren stof aan.
In Rome ging het er deze week steeds meer naar uitzien dat er een regering komt die de EU en de euro actief afwijst. Uit de gemeenschappelijke munt stappen schijnt niet het directe doel te zijn. Het oprekken van de schuldenlast wel.
Lega Nord-leider Matteo Salvini staat op het punt een pan-Europees podium te krijgen. Wie hij is staat in dit profiel.
Wie kort en helder wil lezen waarom Brexit zo’n onoplosbare knoop binnen het Verenigd Koninkrijk oplevert, kan terecht in dit stuk van een voorstander van (in de EU) blijven. Niettemin, het dilemma is duidelijk: ‘eruit en toch erin’ is de enige oplossing. Maar die kan niet.
Omgekeerde Prinsjesdag
De derde woensdag in mei is het Verantwoordingsdag in Den Haag. Niet de plannen, maar wat er van terecht is gekomen.
De Algemene Rekenkamer berichtte dat de bedrijfsvoering en verantwoording van de uitgaven van de meeste ministeries vooruit is gegaan. Maar van diverse projecten was niet vast te stellen of de burger ook waar voor zijn belastinggeld heeft gekregen.
Voorbeelden van twijfel of kritiek: schone lucht, verkopen van rijksgebouwen, mensen met een uitkering weer aan werk helpen, het was niet vast te stellen wat de oogst was en of hetzelfde resultaat voor minder te bereiken was geweest.
Op verschillende ministeries vond de Rekenkamer dat de ICT al jaren niet op orde is. De beveiliging, waar met het naderen van de nieuwe Europese privacyrichtlijn aan bedrijven en instellingen extra eisen aan worden gesteld, is ook bij de overheid vaak niet op orde.
Schrijnendste voorbeeld: de Rijksdienst Caribisch Nederland, onderdeel van het ministerie van BZK. Via deze dienst waren ook de systemen van andere ministeries te ‘betreden’ voor kwaadwilligen.
Voor liefhebbers van de romanfiguur Emma Bovary had Rekenkamervoorzitter Arno Visser een geraffineerde toespeling. Strekking: ‘Feit is dat we te vaak te veel niet weten.’ De nieuwsgierigheid naar de echte feiten is te gering bij Kamer en overheid.
Brede Welvaart
Het goede nieuws is dat op aandringen van de Kamer werk is gemaakt van de vraag: hoe gaat het nu echt met Nederland, voorbij de koopkrachtplaatjes en de louter economische groei.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek kwam voor het eerst met een monitor die onze Brede Welvaart in kaart brengt. Dus ook levensverwachting, overgewicht, natuur, klimaat, opleidingsniveau, vertrouwen in mensen en instituties, enzovoort.
De opleidingskloof wordt hier weer goed zichtbaar. Meer opleiding, meer brede welvaart. Nieuwe Nederlander, minder vaak welvarend.
De rapportage van de Brede Welvaart is voortaan onderdeel van Verantwoordingsdag. Dat waren ook de cijfers over de rijksbegroting. De overheidsschuld zakt onder de EU-norm van 60 procent: het tekort is nu 56,7 procent van het bruto binnenlands product. Ouderwetse cijfers, maar Rutte III is trots.
Gemengd politiek nieuws
- De Nationale Ombudsman onderzocht de toegankelijkheid van de zorg. Instanties doen nog te vaak hun eigen ding , ongeacht wat de burger nodig heeft.
- Het schandaal van het Huis voor de Klokkenluiders, dat niet functioneert, duurt voort. Klokkenluiders beginnen maar weer hun eigen meldpunt.
- Sharon Dijksma, oud-PvdA-staatssecretaris van van alles, verlaat de Kamer om wethouder in Amsterdam te worden. Net als Linda Voortman (GroenLinks), die naar Utrecht gaat. Het parlement als banenpool.
- Drie wethouders gezocht voor welvarende gemeente met landelijk karakter. Zo werft Hilvarenbeek nieuwe leden van het college van B&W. Zij gaan besturen op basis van een raadsbreed akkoord .
En ten slotte ...
... spraken Binnenhof-veteraan Max van Weezel en NOS-redacteur Wilma Borgman vrijwel alle bewindslieden van het VVD-PvdA-kabinet-Rutte II, dat van Mark Rutte met Diederik Samsom en Lodewijk Asscher. Het is nu een boek.
Sommige lessen over ademnood in Ruttes armen worden nu toegepast door VVD’s partners in Rutte III, maar floreren als Kamersteun voor een krap bemeten kabinet is ook niet alles. Soms verlang je zo naar Sybrand Buma, Alexander Pechtold en Gert-Jan Segers in oppositietijden.
Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Elke zaterdag mail ik een Politieke Weekbrief waarin ik samenvat wat me de afgelopen politieke week opviel en wat er staat te gebeuren, in Nederland, Europa en de VS. Wil je die ontvangen en mijn Politieke Dagboeken en andere verhalen in je inbox krijgen? Meld je dan aan!Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!