Het initiatief voor het KNAW-symposium valt alleen maar te prijzen. Deze bijeenkomst vond afgelopen donderdagavond plaats op de Kloveniersburgwal in Amsterdam. Voor een propvolle zaal met meer dan tweehonderd aanwezigen vertelden experts van de KNMI, TU Delft en Staatstoezicht op de Mijnen (SODM) in alle openheid over gaswinning als directe oorzaak van aardbevingen. Een verband dat tientallen jaren werd ontkend.

Er zou alleen sprake zijn van bodemdaling en wellicht wat kleine aardbevingen. Een aanname die niet langer standhoudt na 16 augustus 2012. Op die dag vond een hevige aardbeving plaats in het Groningse Huizinge met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter. Er vielen geen slachtoffers, wel was er veel schade aan huizen.

Veel inwoners van provincie Groningen hadden de beving zien aankomen. Het rommelt al heel lang in de Groningse bodem. Toch bleef de bezorgdheid en angst voor hevige aardbevingen lange tijd beperkt tot de noordelijke provincies.

Wat is er in die anderhalf jaar gebeurd?

Na de beving in Huizinge besloot SODM dat nu wel eens wel tijd werd om alle aardbevingen rondom het Groningerveld De belangrijkste conclusies:

-Er is een duidelijk verband tussen meer gaswinning en hevigere aardbevingen. Zo is zichtbaar in dat de NAM vanaf 2001 de productie stapsgewijs opvoerde van 20 miljard naar 50 miljard kubieke meter gas. Tegelijkertijd neemt de kans op aardbevingen toe.

-Wanneer de gasproductie gelijk blijft, is er een kans van 7 procent dat er in de komende twee jaar een aardbeving optreedt die sterker is dan 3,9 op de schaal van

Het advies van SODM aan minister Henk Kamp van Economische Zaken luidde dan ook: ‘De gasproductie uit het Groningergasveld zo snel mogelijk, en zo veel als mogelijk en realistisch is, terugbrengen.’

Plotsklaps is Den Haag ook wakker. Gaswinning terugdringen betekent een flinke aderlating voor de Rijksbegroting. De afgelopen tien jaar zijn de gasbaten steevast hoger dan 10 miljard euro en goed voor zo’n 6 à 10 procent van de staatsinkomsten. Voordat het Kabinet een drastisch besluit moet nemen wil EZ-minister Kamp eerst alles grondig uitzoeken. In heeft het ministerie alle rapporten op een rijtje gezet. Wat er niet bij staat is de Kamerbrief van 5 februari dit jaar. Daaruit dat de staat in de afgelopen vijftig jaar €265 miljard euro heeft verdiend met gaswinning uit Groningen en de kleine velden in de Noordzee. Opvallend is dat veertig procent van die gasbaten ontvangen zijn in de afgelopen acht jaar. Het gros daarvan, zeventig miljard komt uit Groningen.

Geen einde aan de aardbevingen

In het afgelopen jaar heeft de NAM zelfs uit de Groningse bodem gehaald. Maar liefst 54 miljard kubieke meter. Terwijl het kabinet al weet dat er een directe relatie is tussen gaswinning en hevige aardbevingen. Volgens de NAM is het gewoon de koude winter van 2013 die zorgt voor een hogere productie. Opmerkelijk genoeg zegt de woordvoerder ook dat er in de zomer meer gas werd gewonnen, omdat de ondergrondse gasvoorraden moesten worden bijgevuld.

Alle deskundigen zeggen dan ook openhartig dat de Groningers de komende jaren nog vele aardbevingen kunnen verwachten. Van 4,1 op de schaal van Richter of zelfs zwaarder

Het heeft er zo alle schijn van dat de NAM nog flink de gaskraan heeft opengedraaid, zeer profijtelijk voor de schatkist maar wellicht ook noodzakelijk om de gaslevering richting het buitenland niet in gevaar te laten komen. Via is de overheid de komende jaren gebonden aan langetermijnafspraken om minstens 36 miljard kubieke meter gas te leveren. Daarnaast zijn onze eigen cv-ketels, boilers en fornuizen afgestemd op de unieke moleculaire samenstelling van het Groningergas.

Niet verwonderlijk dat minister Kamp op 17 januari dit jaar maar gedeeltelijk tegemoetkomt aan de wensen van SODM. In plaats van sluiting van de vijf boorlocaties in het grootste risicogebied rond Loppersum kiest het kabinet voor vermindering van de gasproductie met 80 procent. Daarnaast komt er een jaarlijkse limiet voor de totale gaswinning van het Groningerveld.

Het maakt dan ook geen direct einde aan de hevige aardbevingen, zo blijkt al een maand later. Weer is vlakbij een beving, dit keer met de kracht van 3,0 op de schaal van Richter..

Op het KNAW-symposium zeggen alle deskundigen dan ook openhartig dat de Groningers de komende jaren nog vele aardbevingen kunnen verwachten. Van 4,1 op de schaal van Richter of zelfs zwaarder. Het verminderen van aardgaswinning heeft eenvoudigweg pas later effect op het al dan niet ontstaan van aardbevingen.

Tijdens de presentaties blijkt dat ook alle experts nog veel niet weten. Er is de afgelopen decennia heel weinig onderzoek gedaan naar de diepe bodemlagen. Wat de invloed is van de grote hoeveelheid breuken in de Groningse bodem, onduidelijk. Welke rol de één kilometer dikke zoutlaag speelt, moeilijk te zeggen.

Wat zijn de toekomstige baten?

Wat nu wel vaststaat, is dat door de grote hoeveelheid gaswinning de druk is verlaagd van 350 bar naar 105 bar. En dat heeft flinke gevolgen. Het Groningergas zit opgesloten in een zandsteenlaag op drie kilometer diepte. Door de winning van gas neemt de druk af waardoor het gewicht van het bovenliggende gesteente indrukt op die zandsteenlaag. Deze inklinking zie je aan de oppervlakte in de bodemdaling.

De discussie moet volgens SODM dan ook gaan over de vraag welk risico aanvaardbaar is. En het veiligheidsrisico is zeer hoog, vergelijkbaar met overstromingsrisico’s. Wat de kans is op daadwerkelijke slachtoffers, daar liet niemand zich over uit.

De Groningers kunnen niks anders doen dan wachten op een nieuwe beving. En of de NAM en de overheid nou komen met honderden miljoenen of een paar miljard euro, de zekerheid van nieuwe aardbevingen maakt de woede en onmacht van de inwoners goed voorstelbaar.

Wat ontbreekt is een veel bredere discussie over de vraag hoe belangrijk de inkomsten uit het Groningerveld mogen zijn voor onze schatkist. Te veel afhankelijkheid gaat ten koste van het welzijn van de Groningers. Zo publiceerde de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur onlangs waarin zij oproept om ‘niet alleen een debat [te voeren] over de kosten en winning van aardgas, maar ook over de historische en toekomstige baten daarvan.’

Meer gaspolitiek? Nederland kiest voor Rusland en niet voor Oekraïne Voor de bühne steunt de Europese Unie Oekraïne en stelt het sancties in tegen Rusland. Maar achter de schermen sluiten de twee grootmachten juist enorme gasdeals, die funest zijn voor de Oekraïeners. Ook Nederland speelt daarbij een grote rol. Een reconstructie. Lees ‘Ondertussen achter de schermen: hoe Europa Oekraïne de das omdoet met Russisch gas’

Honderd procent duurzame energie in 2030, kan dat? Actieorganisatie Urgenda presenteerde onlangs een nieuw plan voor 100 procent (!) duurzame energie in 2030. ‘Het kan als je het wil,’ claimt de groep. Is dat zo? En doet het ertoe? Lees hier onze analyse van Urgenda’s plannen terug