Ik zal het maar bekennen: ik vind het moeilijk te bedenken wat ik zou moeten stemmen 16 maart. Maar m’n stem verloren laten gaan vind ik geen optie.

Democratie en zo. Volgens de recentste democratie-index van leeft 6,4 procent van de wereldbevolking in een volledig open democratie. Als je land daarbij hoort, heb je iets uit te leggen aan jezelf als je de stembus bewust negeert.

Het is waar, thuisblijven is ook een voorrecht. We kennen geen opkomstplicht. Er zijn landen genoeg waar niet-stemmen heeft – van een boete tot gevangenisstraf. Hier niet. Je doet maar. Sinds de afschaffing van de opkomstplicht komen minder mensen naar de stembus.

Maar wel-stemmen is een groter voorrecht. Mijn enige stemadvies is daarom: stem.

Stem je met het hoofd of met het hart?

Cynisme als grondhouding kan je behoeden voor teleurstellingen, maar ook voor enthousiasme, voor hoop, voor dynamiek. Verandering komt niet voort uit afzijdigheid.
Daarom: ga stemmen en wanhoop niet te snel als je niet weet wat je moet aankruisen. Er zijn genoeg manieren om bewust te stemmen.

De eerste stemdrijver is natuurlijk de emotie. Je windt je op, positief of negatief. Door je stem daarop te baseren geef je lucht aan je sterk gevoelde opwinding. Zo, die zit.

Hoe je zo prettig mogelijk emotioneel stemt is nog wel een dingetje. Niet op je gebruikelijke partij stemmen is het helderste tegengeluid. Als je geen vast honk hebt, valt die mogelijkheid af. Maar dan kun je nog steeds in een opwelling stemmen op wie een goed gemeenteraadslid lijkt te zijn.

Ik zeg uit volle overtuiging: vergeet landelijk partijbeleid en landelijke kopstukken

Tussen twee haakjes: rationeel of juist emotioneel je stem bepalen kan aan de hand van landelijk of plaatselijk partijniveau.

Ik zeg uit volle overtuiging: vergeet landelijk partijbeleid en landelijke kopstukken. Zij parasiteren ook deze laatste dagen voor 16 maart op de gemeenteraadsverkiezingen. Natuurlijk, als Mark Rutte opduikt in Doetinchem hoopt hij daarmee de plaatselijke lijsttrekker een opstapje te geven voor meer stemmen. Maar hij hoopt ook op een landelijke conclusie op verkiezingsavond als: ‘De VVD heeft het verlies in de peilingen deels goedgemaakt’ of ‘de coalitie heeft goed standgehouden’.

Wantrouw dus de landelijke conclusies die daaruit getrokken worden en schuw ook die zogenaamde verkiezingsdebatten van landelijke politici. Daar zouden omroepen en andere organisatoren niet aan mee moeten doen. Thierry Baudet die geen zin heeft om te debatteren met Jesse Klaver? Voor de gemeenteraadsverkiezingen is dat volstrekt irrelevant.

Zij hebben hun verkiezingen vorig jaar gehad. Nu gaat het om het bestuur van jouw gemeente. Dat is overal uniek. Bij jullie wordt het groot onderhoud van het zwembad uitgesteld en bij anderen doen b&w te weinig aan het woningtekort. Landelijk partijbeleid zegt daar niets over.

Volg dan ook de uitslagen in je eigen plaats, de landelijke optelsom van lokale uitslagen zeggen weinig voor wat het voor jouw woonplaats betekent.

Hoe weet je wat er speelt?

Ik weet het, landelijk stemmen is makkelijker. Ook al rij je iedere dag langs mooie parken of kuilen in de weg in jouw gemeente, het is lastiger om de lokale politiek te volgen dan de landelijke.

Dat komt door het grotendeels wegvallen van lokale en regionale pers. Veel steden en regionale gemeentes hebben geen eigen krant meer, en lang niet altijd is er nog een omroep die de plaatselijke ontwikkelingen op de voet volgt. Gelukkig zijn er die durven te experimenteren met steun voor een onafhankelijke, lokale pers.

Je moet als gemeentekiezer die goed geïnformeerd wil zijn meer werk doen dan een beetje het journaal of nu.nl scannen. De makkelijkste vorm van lokaal stemmen is een kandidaat kiezen die je kent en wel vertrouwt. Als je die kandidaat niet kent, is een relatief makkelijke variant een ontwikkeling die je zorgen baart of blij maakt als criterium voor je stem nemen.

Overal zijn regionale omroepen, en soms plaatselijke, zoals OOG TV in Groningen en RTV Slogo in Goeree Overflakkee. In verschillende gemeentes zijn huis-aan-huisbladen met nieuws, lokale edities van het AD (vaak gebaseerd op de vroegere Wegener-kranten), en zelfstandige initiatieven, online of op papier. Den Haag heeft met een volwaardig weekblad (met een eigen kieswijzer). Amersfoort een online onderzoeksjournalistiek platform Leiden heeft

Graaf in je geheugen

Een voorbeeld van zo’n onderwerp: in Amersfoort wordt al jaren gesteggeld over de ‘Westelijke Ontsluiting’, een stuk ringweg langs het Dierenpark, waar een paar duizend bomen voor moeten sneuvelen. Er vielen ook al een college en later een wethouder over.

De verkeersprognoses voorspellen meer verkeer dan er is. De provincie Utrecht én het huidige links-rechts college houden vol dat dat asfalt er moet komen zonder er veel geld voor over te hebben. En het bos met de dassen jankt zachtjes. Het is typisch zo’n lokaal groot onderwerp waar je bestaande partijen voor kan bedanken of op afrekenen.

Als je een geheugen ontwikkelt voor onderwerpen die je aan het hart gaan, ben je gewaarschuwd tegen de tijd dat het mooie beloftes regent

Zaak is dus voor de bomenliefhebber om de aanstaande collegeonderhandelingen goed te volgen, zo nodig brieven te schrijven en er bij lokale en provinciale verkiezingen aan te denken. Volgens de wordt het prachtig en fluisterstil. Volgens een kritische kan Amersfoort beter ten halve keren.

Als je een geheugen ontwikkelt voor onderwerpen die je in jouw gemeente aan het hart gaan, dan ben je gewaarschuwd tegen de tijd dat het mooie beloftes regent. Of eerder, wanneer voormalige oppositieleiders wethouder worden.

In dat verband wordt het spannend hoe kiezers in Den Haag zullen omgaan met het meer dan twee jaar slepende justitieel onderzoek naar vermeend cliëntelisme van de Hart voor Den Haag-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui. Zij traden af en staan nu op kop in de peilingen, en nog steeds geen

Thema of toch stijl?

Wie geen kandidaat kent of een favoriet opwindthema heeft, kan een of een paar onderwerpen kiezen door een lokale stemhulp te hulp te roepen. Soms is dat een afgeleide van het landelijke Kieskompas, soms van een

Er zijn ook thema’s die wel worden aangesneden door landelijke of plaatselijke politici, maar waar lokale kandidaten een eigen accent aan geven. In sommige gemeenten hakt een landelijk thema (stikstof en klimaat) er stevig in. Dan weet je wel waar je staat. Zie het voorbeeld

Collega Thalia Verkade gaf vier jaar geleden een van hoe je je stem kan bepalen: zoek naar de paragrafen over mobiliteit in de verkiezingsprogramma’s als de fiets, de auto en de openbare ruimte je lief zijn.

Bij gebrek aan een thema kan je ook kijken of er een partij of kandidaat is die een politieke stijl heeft die aanspreekt. Sommige raadsleden zien kans goed uit te leggen wat er speelt en waar oplossingen te vinden zijn, ook in lastige gevallen. Dat kan je vaststellen op verkiezingsbijeenkomsten of via de regionale omroep of krant. Pointer doet onderzoek naar de rol van bij de verkiezingen.

Denk ook even aan die raadsleden

Je aarzeling over de zin van stemmen is begrijpelijk, net als de twijfel over op wie dan. Maar denk je eens in dat je raadslid wordt en vier jaar de verantwoordelijkheid draagt voor een hele gemeente in de wetenschap dat maar een derde van de kiesgerechtigde burgers heeft gestemd.

Dat verdienen ze niet. Dus ga toch maar

Allemaal uitdagingen om de trend te doorbreken en gewoon te gaan. Het lokaal bestuur heeft een achterban nodig

Het is een bekend feit dat de bij gemeenteraadsverkiezingen lager is dan bij Kamerverkiezingen. En in steden lager dan in gemeenten in het buitengebied. Gemeenten die net een herindeling achter de rug hebben, daar is de opkomst extra lauw – men voelt zich kennelijk minder betrokken bij die nieuwe gemeente met die fantasienaam en dat verder gelegen stadhuis.

Allemaal uitdagingen om de trend te doorbreken en gewoon te gaan. Het lokaal bestuur heeft een achterban nodig.

En als je toch maar gaat stemmen, en je hebt voor een bepaalde lijst gekozen, overweeg dan te stemmen op een nieuwe Nederlander of iemand anders die lager staat maar hard geknokt heeft voor het algemeen belang.

En de lokale partijen?

Ten slotte, lever ik een extra bijdrage aan de lokale democratie door op een lokale partij te stemmen? Dat zal verschillen per gemeente. Als vertegenwoordigers van landelijke partijen minder actief lijken dan sommige lokale kandidaten, dan is het antwoord misschien ja. Het beste is natuurlijk: afwegen wat deze fractie of kandidaat de afgelopen periode van vier jaar heeft gepresteerd.

Pakt het beleid van lokale partijen die meebesturen in colleges over het algemeen linkser (hogere lokale lasten) of rechtser (lagere lasten) uit? Uit onderzoek blijkt dat lokale partijen niet zorgen voor een linkser of rechtser beleid. Hun plaatselijke collega’s van landelijke partijen worden wel op beleid van hun landelijke collega’s.

Reden temeer te gaan stemmen op lokale overwegingen.

Kortom: sterkte en succes. De democratie is van ons, zeker in de gemeente. Pak de sleutels.