Vorige week publiceerde ik een artikel over de vraag: In veel gevallen blijkt dat wonderbaarlijk goed te kunnen. Oorlogen hebben namelijk veel gemeen, en op basis van die overeenkomsten kun je met behulp van allerlei algoritmes opvallend precieze prognoses maken over de kans of ergens dodelijk politiek geweld zal uitbreken.

Die prognoses kunnen hulpverleners helpen om zich tijdig voor te bereiden op mogelijke geweldsuitbarstingen, en ambtenaren om scenario’s te bedenken om te voorkomen dat ergens iets mis gaat of om maatregelen te treffen om het leed te verzachten als dit niet lukt.

Ingewikkelder is het om conflicten vroegtijdig de kop in te drukken door preventief militair geweld toe te passen. Je weet immers nooit zeker of het echt mis zal gaan, en in hoeverre het militaire ingrijpen juist de onrust vergroot die je probeert te bestrijden. Toch zie je dat dit soort militaire operaties zich vaker voordoen.

Preventief oorlogvoeren

Het Amerikaanse militaire commandocentrum in Afrika (US AFRICOM) is daar een voorbeeld van. AFRICOM bestrijdt gewelddadige extremisten op het Afrikaanse continent. Het doel van de missie is, aldus de het ‘verstoren en neutraliseren van transnationale dreigingen’, om zo de ‘regionale veiligheid, stabiliteit en welvaart te bevorderen’.

Sinds de start in 2008 is het aantal Amerikaanse militairen in Afrika gestegen van 2.600 naar 7.000, stelt een vorige maand verschenen van het Afrikacentrum, een onderzoeksinstituut verbonden aan het Pentagon. Zij trainen troepen van lokale bondgenoten, voeren uit tegen militante islamisten, voeren uit in afgelegen gebieden, en werken nauw met hen samen.

Het aantal Amerikaanse militaire missies, activiteiten, programma’s en oefeningen in Afrika steeg volgens de onderzoekers van 172 naar 3500, bijna een vertwintigvoudiging in ruim tien jaar. Op dit moment is de VS op geen continent ter wereld zo actief als in Afrika.

Maar erg succesvol is AFRICOM niet. Sterker nog, het aantal ‘gewelddadige gebeurtenissen’ op het continent steeg van 288 in 2009 naar 3050 in 2018, bijna elf keer zoveel. Het aantal militante islamitische organisaties is sinds 2012 in aantal verdubbeld. Dertien Afrikaanse landen worden nu bedreigd door militante islamisten, een stijging van 160 procent.

Hoewel vele factoren ten grondslag liggen aan die stijging, lijkt het geen toeval dat de komst van het Amerikaanse commandocentrum en de toename van het extremistische geweld zo opvallend gelijk oplopen, stellen De militaire benadering om militant extremisme vroegtijdig met geweld te bestrijden, lijkt eerder het tegenovergestelde effect te hebben. 

Hoe kan dat?

De komende maanden wil ik meer te weten zien te komen over dit soort preventieve militaire missies. Waar komt het idee vandaan dat militairen vroegtijdig kunnen – en moeten – ingrijpen op plekken waar misschien nog geen reële dreiging bestaat? Wat is precies de achterliggende strategie? Werkt het? En is dit onderdeel van een nieuwe manier van oorlogsvoering of veiligheidsbeleid?

Ik ben benieuwd wat jullie hiervan denken en wat jullie verder nog willen weten. Als jullie vragen hebben of ideeën, hoor ik dat graag!

Groet!

Ps. Ook Europa’s Afrikabeleid militariseert. Dat is niet los te zien van de angst voor migratie, en de druk vanuit de wapenindustrie,