Honkbalcoach Billy ‘Moneyball’ Beane doet ’t weer: winnen van het grote geld

Gaat Billy Beane, held van de datarevolutie in het honkbal en ‘een van de domste mensen in de sport’ (dixit: Beane), dit jaar eindelijk met zijn Oakland Athletics de World Series winnen, Amerikaans honkbalkampioen worden dus?

In de nacht van woensdag op donderdag, Nederlandse tijd, moet de eerste stap worden gezet. Dan spelen de A’s de Wild Card-wedstrijd, een beslissingswedstrijd tegen de Tampa Bay Rays. De winnaar neemt deel aan de play-offs van de Major League Baseball, waarin je drie tegenstanders moet verslaan om kampioen te worden.

Vorig jaar bereikten de A’s de Wild Card-wedstrijd ook. En net als vorig jaar is het een prestatie van formaat dat ze zover zijn gekomen. De ploeg is een van de armste ploegen in de Major League. (De Rays zijn de armste ploeg.) Aan het begin van het seizoen dachten de slimste voorspellers van het land dat de A’s maximaal 85 wedstrijden (van de 162) zou winnen.

Het werden er 97 – genoeg om weer kans te maken op het kampioenschap.

De grootste innovator in de sport

Een reden om Beane en de A’s dit succes te gunnen is het verleden.

Eind jaren negentig werd Beane – een ex-speler – de baas van de A’s. Hij zag in dat de sport slecht was in het beoordelen van spelers. Inschattingen van talent bleken gebaseerd op dubieuze en onprecieze vuistregels. Beane verving die door statistische analyses, afgekeken van bloggers en zolderkameranalisten. Hij zag daardoor de waarde van spelers die niemand anders zag, en kon mede daardoor een winnend team samenstellen.

Wij concurreren met mensen die ook naar Silicon Valley kunnen gaan

Dat verhaal staat beschreven in Michael Lewis’ boek Moneyball uit 2003, en de film die ervan is gemaakt uit 2011, die Beane wereldberoemd maakte. Data-analyse was destijds een innovatie op zich; inmiddels hebben MLB-ploegen hele analytics-afdelingen. Econometristen staan inmiddels als coach op het veld – zoals bij de tegenstander van woensdag, de Tampa Bay Rays.

Sterker: honkbalploegen worden vaak geleid door een of ander hoogopgeleid persoon die zelf nooit honkbal speelde. Twee jaar geleden sprak ik Beane in Oakland, onder meer over de demografische veranderingen in de sport.

‘Wij huren nu ongeloofijk slimme mensen in, mensen die ook daarheen zouden kunnen gaan’, zei hij, uit het raam gebarend, richting Silicon Valley. ‘Mijn doel was om the dumbest guy in the game te worden. En het is me bijna gelukt, denk ik.’

Voor een tweede keer stunten met een arme ploeg

Reden 1 om Oakland te steunen is dus: respect voor de Grote Emancipator van de Nerd en Andere Ongezienen in de Sport. (En voor zijn prestaties op zich: FiveThirtyEight becijferde^* de toegevoegde waarde van Beane voor de club op plusminus 1 miljard dollar.) Reden 2 is dat Beane het weer heeft klaargespeeld om met weinig geld een sterke ploeg te formeren. De vraag is hoe.

De trend is immers dat rijkere teams steeds beter worden. Logisch, ergens. Als teams de prestaties van spelers steeds preciezer kunnen bepalen, als er – anders gezegd – geen grote kennisvoorsprongen meer zijn, dan zou je verwachten dat de rijkere teams steeds vaker de beste spelers krijgen. En dat is, zoals de site FanGraphs recent beschreef,^* precies de trend van de afgelopen jaren. (Vroeger had je nog wel eens ploegen die én rijk én slecht waren, maar dat soort incompetentie lijkt niet meer te bestaan.)

Kortom: het geld regeert meer dan ooit. Toch zijn nog enkele intrigerende uitzonderingen op die regel: ploegen als de Tamba Bay Rays, de Cleveland Indians, en Beanes Oakland A’s. Wat weten zij over honkbal dat andere ploegen niet weten?

Slim zijn is goed. Maar veel mensen zijn slim. De echte vraag: durf je er ook naar te handelen?

Toen ik Beane sprak, twee jaar geleden, wilde hij daar (natuurlijk) niet veel over loslaten. (Hij zei ook dat hij niet nog een keer een journalist mee zou laten lopen, zoals Michael Lewis destijds deed, wat resulteerde in Moneyball.) Wel noemde hij een aspect waarmee je als kleine ploeg kunt blijven concurreren: execution. Uitvoering.

Er zijn tal van beslissingen die slecht vallen, maar die wel de kans op succes vergroten

Wat hij bedoelde: je kunt wel slimme ideeën hebben over honkbal (of welke sport dan ook), maar durf je ze ook uit te voeren? Vervang bijvoorbeeld maar eens een sterspeler die eigenlijk over zijn top is – dat valt zelden goed. En zo zijn er tal van beslissingen die slecht vallen, binnen de club of bij de fans, maar die wel de kans op succes vergroten. Durf je die te nemen, dan heb je een kans.

Wat voor beslissingen de Oakland Athletics dan hebben genomen? FiveThirtyEight nam de ploeg onder de loep,^* en ziet al een tijdje dat de slagmannen van Oakland de bal zelden over de grond slaan. Hoge ballen geven – simpel gesteld – meer kans op homeruns en driehonkslagen. En inderdaad: Oakland vestigde dit jaar een clubrecord homeruns.

Daarnaast leunde Oakland op een brede groep werpers, in plaats van enkele sterren die veel wedstrijden moeten spelen, en overbelast raken. Mogelijk zijn dat aspecten van het spel die nog niet op waarde worden geschat. In ons gesprek hintte Beane daar al naar: blessurepreventie als sleutel tot succes.

De strijd tegen emoties is voorbij

Voor de duidelijkheid: de A’s blijven outsiders voor de titel, hoe slim ze ook mogen zijn. Als ze winnen van de Rays, stuiten ze op de Houston Astros. Houston had objectief een beter seizoen: het won 107 wedstrijden in het reguliere seizoen, de Oakland Athletics wonnen er 97.

Spelen ze honderd wedstrijden tegen de Astros, die twee van de beste pitchers in de sport kunnen opstellen, dan zullen de A’s het afleggen. Maar in een korte serie maken ze een redelijke kans, zoals ze ook al tijdens het lopende seizoen lieten zien.

Om 2 uur in de nacht van woensdag op donderdag (Nederlandse tijd) is de eerste worp in hun thuisstadion, het Coliseum. Bijzonder: Beane zal erbij zijn. Bijzonder? Ja, want Beane mijdt in het reguliere seizoen wedstrijden. De reden: hij wil zich niet opwinden op basis van incidenten, waardoor zijn beeld van zijn ploeg mogelijk wordt vertekend, waardoor hij op basis van emotie beslissingen neemt die zijn ploeg kunnen schaden. ‘You don’t want to jump to conclusions that are hard to move away from.’

Zo maak je van een arme ploeg een winnende ploeg.

Meer lezen?