Haal Syriëgangers terug (en voorkom zo nieuwe problemen)
Sinds het einde van het kalifaat zitten we opgescheept met een probleem: wat moeten we doen met Syriëgangers die gevangenzitten in Noord-Syrië?
Het gaat volgens de AIVD om 15 mannen, 35 vrouwen en 90 kinderen. Sommigen hebben mogelijk verschrikkelijke dingen gedaan, maar hoe bewijs je dat? Als dat niet lukt komen ze over een poosje misschien gewoon vrij en zitten wij ermee opgescheept. Geen prettig idee.
Het kabinet probeert al maanden om de Iraakse autoriteiten zover te krijgen om ze voor ons te berechten, maar daar zitten zo veel haken en ogen aan dat het op niets dreigt uit te lopen. Dat was tot begin deze maand geen acuut probleem. Maar toen viel Turkije het noorden van Syrië binnen om de Koerden te verdrijven, en kwam de controle over de gevangenissen met Syriëgangers in gevaar.
Tijd voor actie, stelde het Openbaar Ministerie (OM) vorige week. Tegen de zin van het kabinet in kondigde het aan 29 Nederlandse Syriëgangers terug te willen halen om hier te berechten.
Fascisten!
Voor Nederlands ‘langst werkzame oorlogsjournalist’ Arnold Karskens was dat aanleiding voor de volgende tweet:
‘Wie #syriëgangers terughaalt naar Nederland vergoelijkt oude islamterreur dáár en is medeschuldig aan nieuwe aanslagen híer. Onthoud daarom de namen van de verantwoordelijken bij #OM, #Politiek en #Media. Vergeet & vergeef de handlangers van elk soort fascisme nooit!’
De tweet is heerlijk karskensiaans. Er is een groot gevaar, dat is de schuld van iemand anders, en Karskens durft dat te benoemen – inclusief indringende leestekens. Maar het klopt niet. Sterker, draai je de redenering zin voor zin om, dan klopt ze veel meer.
Wie #syriëgangers terughaalt naar Nederland vergoelijkt oude islamterreur dáár...
In Syrië zien ze dat juist precies andersom. De Koerden willen en kunnen Syriëgangers helemaal niet berechten. Ze roepen al meer dan een jaar: als jullie echt willen helpen, neem jullie landgenoten dan terug en berecht ze zelf.
Syrische gevangenissen zijn namelijk broedplaatsen voor terrorisme waarbinnen IS zich de afgelopen maanden zelfs kon hergroeperen. Er zijn al honderden IS-strijders ontsnapt en er vinden geregeld nieuwe aanslagen plaats.
Draai de redenering dan ook om. Door niets te doen groeit IS, en vergoelijken we oude én nieuwe islamterreur dáár.
...en is medeschuldig aan nieuwe aanslagen híer...
Karskens lijkt ervan uit te gaan dat Syriëgangers in Nederland hun straf zullen ontlopen, terwijl ze elders levenslange celstraffen zullen krijgen – of zelfs de doodstraf. Zo is het probleem ‘opgelost’.
Maar dat staat helemaal niet vast. Verschillende Europese IS-strijders zijn sinds de Turkse invasie van Noord-Syrië al ontsnapt en van de radar verdwenen. Toen de Amerikaanse president Trump werd gevraagd of zij een gevaar vormen buiten Syrië, reageerde hij onverschillig: ‘Ze ontsnappen naar Europa. Dat is waar ze naartoe willen.’
Ondanks de urgentie blijft een ‘kopgroep’ van zeven Europese landen, waaronder Nederland, werken aan een manier om Syriëgangers in Irak te berechten - waarbij de doodstraf taboe is. Maar na maanden onderhandelen lijkt dit op niets uit te lopen. De Iraakse regering wil de buitenlandse IS-strijders uit Syrische gevangeniskampen niet berechten, en kan dat volgens de Iraakse wet ook helemaal niet, benadrukte de Iraakse minister van Buitenlandse zaken Alhakim dinsdag in NRC Handelsblad.
Mochten ze toch akkoord gaan, dan vragen ze mogelijk honderden miljoenen euro’s voor de berechting van buitenlandse IS-strijders, bleek eerder deze maand. En dan nog lijkt het plan onuitvoerbaar. Zo weigert het OM informatie te overhandigen om Syriëgangers hun paspoort af te nemen zodat ze in Irak kunnen worden berecht.
Dan blijft over: de Syrische president Assad. Maar als er iemand verantwoordelijk is voor de opkomst van IS en grensoverschrijdend terrorisme, dan is hij het wel. Terwijl vreedzame demonstranten tegen zijn regime in 2011 werden opgepakt, liet hij extremisten gewoon vrij. Zelfs het veronderstelde brein achter de aanslagen in Madrid in 2004 en Londen in 2005 liet hij gaan.
Die strategie bleek de beste bescherming tegen westers ingrijpen in Syrië. Want ze voegden zich direct bij zijn tegenstanders. Zo kon Assad aan het Westen laten zien: mijn vijanden zijn ook jullie vijanden. Als jullie mij verdrijven, komen ze achter jullie aan.
Door de controle over Syriëgangers uit handen te geven aan obscure regimes, zijn we dus niet automatisch van hen af. Nog los van het risico dat ze ontsnappen of vervroegd vrijkomen, kunnen ze ook worden vrijgelaten als het politieke landschap verandert. En als iets het huidige politieke landschap in het Midden-Oosten kenmerkt, is het wel dat het nogal onvoorspelbaar is.
...Onthoud daarom de namen van de verantwoordelijken bij #OM, #Politiek en #Media...
Beter onthoud je die juist niet. Het OM, de politiek en de media zijn de hoekstenen van onze vrije samenleving. Die draait om waarden, niet om namen. Die waarden zorgen er juist voor dat onze vrijheid wordt beschermd tegen hen die ons dit af willen nemen. Zoals de dreigingen waar Karskens voor waarschuwt: terroristen en fascisten.
Beter onthoud je goed waar terrorisme en fascisme vandaan komen, namelijk: haat, onverdraagzaamheid, geweld, ongelijkheid en simplisme. Daar moeten we ons te allen tijde tegen verzetten. En dat doe je vooral door zelf niet zo te zijn.
...Vergeet & vergeef de handlangers van elk soort fascisme nooit!
Opnieuw: draai het liever om. Vergeet de gezworen vijand van elk soort fascisme nooit: de vrije, democratische samenleving. Die heeft geen dictatuur nodig om onderdanen te berechten. Die kan dat prima zelf.
Daarom, vertaald vanuit het karskensiaans (maar dan andersom), een nieuwe tweet:
‘Wie #syriëgangers terughaalt naar Nederland keert zich tegen oude en nieuwe islamterreur dáár en voorkomt nieuwe aanslagen híer. Heb daarom vertrouwen in de kracht van onze #democratische #rechtsstaat. Vergeet nooit dat wij geen handlangers van fascisme zijn!’
Tot de volgende keer!
Lennart