In mijn kondigde ik al aan dat ik uitkeek naar het praatje van een bekende Deense wetenschapper op een vaccinatiecongres. Dat bleek een dusdanig opzienbarend verhaal dat ik er hier nog een paar woorden aan wilde wijden. 

In de zaal, op Landgoed Zonheuvel gelegen in de bossen bij Doorn, zaten onderzoekers van het jeugdartsen en -verpleegkundigen, mensen uit de kraamzorg, vertegenwoordigers uit de farmaceutische industrie en allerlei andere geïnteresseerden, onder wie ik dus, schrijvend microbioloog die zich wilde laten bijscholen.

Deze mensen kregen te horen dat het in ontwikkelingslanden voor extra sterfte bij kinderen zorgt. 

Of nee, laat ik het gewoon zo hard zeggen als het was: naast het voorkomen van een boel ziekte en sterfte maakt het DTP-vaccin ook jaarlijks een boel kinderen dood.

Aan het woord was een lange, hoogblonde Deense gezondheidswetenschapper, Zij onderzoekt de onverwachte bijwerkingen van vaccins, zowel positief als negatief.

Op een van haar slides liet zij een overzicht zien van een aantal studies uit Ghana, Malawi, Benin en India, waarin het aantal sterfgevallen bij kinderen (ongeacht de oorzaak) die het DTP-vaccin hadden gekregen werd vergeleken met het aantal sterfgevallen bij kinderen die geen DTP-vaccin hadden gekregen. 

Resultaat: de sterfte lag hoger in de DTP-groep. Vooral meisjes leken kwetsbaar. Ook al gaat het om observationele studies, met alle vertekeningen van dien, toch was het een opmerkelijk resultaat.

Een belangrijk verhaal, maar veel is onduidelijk

Normaal gesproken komen dit soort ‘vaccins doden kinderen’-verhalen van rabiate anti-vaxxers. Maar dat is Christine Stabell Benn overduidelijk niet. Ik vond haar verhaal geloofwaardig en dat komt voornamelijk door de nuance die zij aanbrengt. Zij is niet vóór of tegen, maar op basis van data maakt zij onderscheid tussen de verschillende vaccins. 

Het negatieve effect lijkt alleen voorbehouden aan zogeheten De levende vaccins, zoals die tegen tuberculose en mazelen, zouden het tegenovergestelde effect laten zien: de kinderen zouden na dit soort prikken juist extra beschermd zijn tegen allerlei ongerelateerde infectieziektes.

Hoe deze negatieve non-specifieke effecten precies werken, blijft volstrekt onduidelijk. Stabell Benn sprak over zogenoemde ‘immunotolerantie’, maar dit effect is vooralsnog Waar de kinderen precies aan overlijden is niet bekend, net zomin als welk bestanddeel van de vaccinatiecocktail verantwoordelijk is. 

In de wandelgangen vroeg ik haar of de hulpstoffen die aan deze vaccins worden toegevoegd verantwoordelijk kunnen zijn, maar volgens haar was dat geen aannemelijke verklaring. Dat is de vervelende waarheid van deze presentatie: ze laat ons met meer vragen achter dan antwoorden. 

Toch is haar advies niet om te stoppen met deze vaccins. Integendeel zelfs. 

Volgens Stabell Benn moet het laatste vaccin in een serie altijd een mazelenprik zijn

Wat dan wel? In een van haar laatste slides presenteert zij een alternatief vaccinatieprogramma voor ontwikkelingslanden waarin de vaccins met positieve en negatieve bijeffecten vaker worden gecombineerd en er met name aandacht is voor de laatste prikken uit de serie: dat moet volgens Stabell Benn altijd een mazelenprik zijn. 

Ze claimt dat dat alternatieve programma jaarlijks 1,1 miljoen kinderen wereldwijd het leven zou kunnen redden.

Waarom dit verhaal niet direct invloed heeft op Nederland

Bij de koffie na haar lezing gingen de reacties niet eens zozeer over de implicaties van haar lezing voor de gezondheidszorg. Het klinkt misschien hard, maar dit blijft een ver-van-ons-bedverhaal. RIVM, GGD en de jeugdartsen gaan over het Nederlandse programma en enorm epidemiologisch onderzoek in Nederland laat zien dat deze zorgen voor extra sterfte door van het DTP-vaccin in Nederland  

Waar wel zorgen over waren: de mogelijke implicaties voor de vaccinatiegraad in Nederland. Wat zouden de antivaxxers hier wel niet van denken? Zou dit verhaal de vaccinatiegraad wederom een slag toebrengen? 

Die kans lijkt mij klein. Tot nu toe lijken de verschillende online antivaccinatie-fora Stabell Benns verhaal links te laten liggen. Daar zijn drie redenen voor. 

Ten eerste wordt deze onderzoeker niet weggemoffeld, zoals vaak in anti-vaccinatiekringen wordt beweerd, maar ze wordt juist op het podium gehesen. De onderzoekers van het RIVM luisterden aandachtig toen zij haar verhaal vertelde.

Ten tweede stelt zij niet voor om het aantal vaccinaties te verminderen en zelfs niet om DTP te vervangen of achterwege te laten, maar om het programma aan te passen. 

En tot slot is ze veel te redelijk. Voor wie daar nog aan twijfelde, had Christine Stabell Benn speciaal een boodschap. Op de eerste slide – waar onderzoekers in dit veld normaal hun conflicts of interest delen – had ze geen samenwerkingen met farmaceutische industrie of andere bedrijven te declareren maar wilde ze wel iets kwijt over haar persoonlijke keuzes: ‘Ik ben de moeder van twee kinderen, die beiden alle aanbevolen vaccinaties uit het Deense vaccinatieprogramma op de gegeven momenten en volgorde hebben gekregen – en dat is ook wat ik andere ouders aanraad.’

Meer over vaccinaties?

Collage Zonder vaccins zouden in Nederland nog elk jaar tientallen kinderen sterven Hoe veilig zijn vaccinaties? Om dat te weten te komen, moet je eigenlijk vragen: wat zou er gebeuren als we níét zouden vaccineren? Het antwoord: dan zou er in Nederland nog altijd een buslading kinderen per jaar onnodig sterven. Lees mijn verhaal hier terug