Kerstboodschap in oorlogstijd
Het zal u niet zijn ontgaan: het is kerst. De tijd van bezinning, samenzijn en kinderkoren die op verregende pleinen zingen over ‘vrede op aarde’.
Dat geluid is hard nodig, want de aarde wordt er niet bepaald vrediger op. De wapenhandel floreert als nooit tevoren, er worden allemaal wereldbedreigende wapentechnologieën ontwikkeld, en kernwapens zijn terug van nooit echt weggeweest. In mijn terugblik op het afgelopen jaar zet ik die ontwikkelingen op een rijtje.
Echt gezellig is dat niet. Nederlandse analisten riepen vorige week nog op om onze nieuwe F-35-straaljagers te bewapenen met kernwapens. Mede dankzij geloofwaardige afschrikking had het Westen de Koude Oorlog immers ‘gewonnen’, schrijven ze. Die houding is volgens hen nu weer nodig om serieus te worden genomen.
Toen ik dat las moest ik denken aan een boek van voormalig Sovjetleider Gorbatsjov wat ik afgelopen zomer las. Hierin benadrukt hij dat het beëindigen van de Koude Oorlog het resultaat was van gezamenlijke inspanningen. Gorbatsjov kreeg voor zijn aandeel zelfs de Nobelprijs voor de Vrede.
In het Westen heerst echter het gevoel dat het Westen die oorlog heeft gewonnen, schrijft hij niet geheel onterecht. En dat zit veel Russen dwars. Zij vinden dat het Westen tegen de afspraken in hun machtspositie heeft misbruikt om hun invloed in voormalige Sovjetlanden te vergroten. Dat legde de kiem voor de huidige problemen tussen de twee kemphanen.
Koude Oorlog 2.0
Inmiddels zijn we aanbeland in een Koude Oorlog 2.0. Luisteren naar de gevoelens van ongemak bij rivalen is er steeds minder bij. En nu komt dreiging niet alleen uit Rusland, maar uit heel veel landen tegelijk. En al die landen hebben veel meer, en veel modernere wapens.
Neem China. De F-35 waarmee wij onze rivalen proberen af te schrikken, hebben zij inmiddels ook. Tenminste: hij lijkt er verdacht veel op. En dat is extra pijnlijk omdat ze het ontwerp in 2009 stalen om hem na te kunnen maken. Nog pijnlijker is dat ze hun versie eerder in bezit hadden dan wij de onze. De Russen hebben overigens ook last van hun bovenmatig geïnteresseerde buren. Want ook Russische wapens worden door de Chinezen nagemaakt, klaagden de Russen half december.
En zo blijft hypermoderne wapentechnologie zich verspreiden over de wereld. Zoals ik in mijn vorige nieuwsbrief al schreef produceren inmiddels 28 landen gewapende drones, en bezitten 38 landen dit soort onbemande bewapende vliegtuigen. Volgend jaar rollen de eerste Turkse autonome drones met gezichtsherkenning uit de fabriek. Landen staan in de rij om ze aan te schaffen.
Zelfs kernwapens zijn weer helemaal in de mode. Kernmachten investeren miljarden om hun kernwapenarsenaal te moderniseren of uit te breiden, terwijl landen als Saoedi-Arabië, Zuid-Korea en Turkije serieus nadenken om eigen kernwapens te ontwikkelen.
Know your enemy
En dat allemaal om rivalen af te schrikken. Tel je alles bij elkaar op, dan kun je niet anders dan concluderen dat de wereld daar onveiliger door wordt. Als er bedoeld of onbedoeld iets misgaat kan dat fatale gevolgen hebben voor iedereen. En waarom eigenlijk? Want hoe bedreigend zijn die rivalen nou echt?
Vorige maand publiceerde The Intercept ruim zevenhonderd pagina’s aan gelekte inlichtingenverslagen van de Iraanse geheime dienst in Irak. Daaruit blijkt dat ze zoals verwacht vuistdiep zijn geïnfiltreerd in het politieke systeem van hun buurland.
Hoewel ze daarbij uiterst pragmatisch en meedogenloos te werk gaan, is hun voornaamste doel een stuk minder beangstigend voor ons. Want uiteindelijk willen ze vooral rust en stabiliteit in Irak, zodat Iraanse pelgrims in Irak op bedevaart kunnen en Iraniërs ongestoord handel kunnen drijven.
Daarin verschillen de Iraanse inlichtingendiensten niet zoveel van die van de VS, stellen de journalisten die de documenten analyseerden. Veel Iraakse spionnen die nu voor Iran werken, werkten eerder ook voor de CIA. Niet omdat ze nou zo pro-Iran of pro-VS zijn, maar omdat ze op zoek waren naar een baan.
En dat brengt mij toch nog bij een soort van positieve kerstboodschap: luister wat meer naar elkaar. Dan blijkt vaak maar weer dat we niet heel erg van elkaar verschillen. Misschien wil iedereen diep van binnen best wat al die kinderen op verregende pleinen zingen: ‘vrede op aarde’.
Prettige kerst en alvast een gelukkig nieuwjaar!
Lennart
P.S. De inwoners van Iran die het regime van binnenuit bedreigen hebben veel meer reden tot zorg. Bij protesten afgelopen november kwamen veel meer mensen om dan tot nu toe gedacht: ruim 1500.