De Verenigde Staten hebben in de nacht van donderdag op vrijdag de Iraanse generaal gedood bij een luchtaanval op een vliegveld in de Iraakse hoofdstad Bagdad. Ook zou commandant Abu Mahdi al-Muhandis gedood zijn. Hij gaf leiding aan de Hashd al-Shaabi, een Iraakse groep milities die steun krijgt van Iran. 

En dat is groot nieuws. Het is een beetje alsof Iran de hoogste Amerikaanse generaal omlegt, maar dan andersom. Gevolg: Iran en de VS staan nog meer dan ze al stonden op voet van oorlog. En dat kan gevolgen hebben voor de hele regio, en mogelijk ver daarbuiten.

Wie was Soleimani?

Generaal Soleimani (62) gaf leiding aan het Quds-korps, een legereenheid gespecialiseerd voor missies in andere landen. In de chaos na de Amerikaanse invasie van Irak in 2003 en de Syrische burgeroorlog in 2011 lukte het vooral dankzij hem om de invloed van Iran in de regio te vergroten. 

Soleimani onderhield persoonlijk nauwe banden met Hezbollah in Libanon, Hamas in de Gazastrook, en de Iraakse sjiitische militie Hashd al-Shaabi. Bij de aanval op Soleimani kwam ook Hashd al-Shaabi leider Abu Mahdi al-Muhandis om. Al-Muhandis vergeleek hun relatie onlangs nog als die van een

Soleimani was geregeld te vinden aan het front in Syrië. Daar wisten Iraanse troepen samen met Rusland het regime van president Bashar al-Assad in het zadel te houden. Ook speelde hij een belangrijke rol tijdens de strijd tegen IS in Irak. Dat en meer leverde hem zo veel respect op dat hij geregeld werd genoemd als mogelijke toekomstige leider van Iran. 

Waarom hebben de Amerikanen hem gedood?

De groeiende invloed van Iran in de regio is de Amerikanen een doorn in het oog. En Soleimani is daarvan het gezicht geweest. Zijn dood is het directe gevolg van spanningen tussen beide landen die de afgelopen maanden snel toenamen.

Afgelopen zomer werden die spanningen zichtbaar toen Iran een hypermoderne Amerikaanse drone uit de lucht schoot, volgens Iran vloog de drone over Iraans Daarna werden verschillende aangevallen en in beslag genomen in de Straat van Hormuz, een belangrijke zeeweg ten zuiden van Iran. Iran en de VS wezen daarbij naar elkaar.

Toen in september Saoedische olie-installaties werden aangevallen met stelden de Amerikanen dat Iran achter de aanval zat. Kort daarna stuurden de VS honderden soldaten naar Saoedi-Arabië om het luchtruim in de gaten te houden.

Ondanks die oplopende spanning reageerde het Amerikaanse leger nauwelijks, terwijl ze zelf geregeld werden bedreigd. Was president Donald Trump bereid geweld in te zetten, was de vraag zowel binnen als buiten de VS. 

In Irak werden militaire bases waar Amerikaanse eenheden gelegerd waren de afgelopen maanden verschillende keren aangevallen door sjiitische milities, gelieerd aan Iran. Pas toen daar vorige week een Amerikaanse onderaannemer bij omkwam, bombardeerden ze vijf bases van een door Iran gesteunde sjiitische militie in west-Irak en Syrië. Daarbij kwamen

Daarna liep het snel uit de hand. Sjiitische militieleden bestormden de Amerikaanse ambassade in Bagdad. Het Amerikaanse ministerie van Defensie claimde dat de aanval door Soleimani was goedgekeurd. Als vergoelijking voor de liquidatie op Soleimani en zijn entourage voerde het Pentagon aan dat de prominent generaal van plan was om meer Amerikaanse doelen te bestoken. 

Feest & wraak

De dood van Soleimani roept gemengde reacties op in Irak. Veel Irakezen zijn de invloed van Iran en door Iran gesteunde sjiitische milities in hun land meer dan zat. Al maanden demonstreren duizenden Irakezen tegen corruptie, slecht overheidsbeleid en de groeiende invloed van Iran. Zij vierden de dood van Soleimani dan ook als  

Maar binnen het politieke establishment zijn er vooral medestanders. Zo kondigde de Iraakse sjiitische religieuze leider Moqtada al-Sadr nieuwe militaire actie aan. Al-Sadr riep in 2004 een heilige oorlog uit tegen de VS en voert sinds de verkiezingen van 2018 het grootste blok in het Iraakse parlement aan. Op lange termijn zijn dit soort milities geen partij voor het machtige Amerika, maar op korte termijn wel een bedreiging voor de ongeveer vijfduizend Amerikanen in het land. De VS riep haar onderdanen op Irak zo snel mogelijk te verlaten. 

Iran reageerde ronduit woedend. Ayatollah Ali Khamenei stelde vrijdag op Twitter dat de strijd tegen de vijanden met dubbele inzet door zal gaan. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Mohammad Javad Zarif noemde de aanval eerder ‘extreem gevaarlijk en onverstandig’. 

De rest van de wereld, inclusief Europa, kijkt vooral toe. Want niemand lijkt echt te weten hoe dit gaat aflopen. Om op de hoogte te blijven heb ik een lijstje mensen gemaakt van personen die de situatie goed in de gaten houden. Als jullie nog meer ideeën hebben hoor ik dat graag. Onder de tekst vul ik goede bronnen aan.

Hassan Hassan, op Twitter Hij is directeur van het Non-State Actors Program, Center for Global Policy.

Louisa Loveluck, op Twitter Zij is de hoofdredacteur van The Washington Post in Bagdad. 

Quentin Sommerville, op Twitter Hij is de Midden-Oosten correspondent van de BBC.