En dan nog het weer: zonnevlammen en plasmastormen

Marjolijn van Heemstra
Correspondent Ruimtevaart
Still uit een aflevering van de Solar Storm Forecast (12.23.2017), gepresenteerd door Tamita Skov, specialist in 'space weather'.

Bij ruimteweervrouw Tamitha Skov is het iedere dag code oranje. Daar heb je zelden last van op aarde, maar haar weerberichten herinneren je wel aan de onbevattelijke gedachte dat onze aarde onderdeel is van een gigantisch zonnestelsel.

Over de ruimte schrijven kan grofweg twee dingen doen met je perspectief op de aarde. Als je vanuit de kosmos op ons neerkijkt, lijkt onze planeet al snel klein en kwetsbaar, omringd door duisternis. Maar als je de blikrichting omdraait en de aarde niet langer in het midden van het frame zet, toont zich een ander, vitaler hemellichaam.

Een planeet tussen planeten, vergezeld van een maan, draaiend om de zon. En dan is er ruimte voor die toch wat onbevattelijke gedachte dat onze aarde onderdeel is van een gigantisch zonnestelsel. En wij dus ook. Er zijn mensen die dat angstaanjagend vinden en mensen die daar troost uit putten. Ik behoor tot de tweede categorie. En daarom houd ik van het videokanaal van specialist in space weather.

Skov voorspelt geen regenachtige kerst of mist op de snelweg, maar kokende vlammen en plasmastormen

Op het eerste gezicht is Skov een weervrouw als alle andere, met rechte rug en bestudeerde handgebaren. Alleen voorspelt ze geen regenachtige kerst of mist op de snelweg, maar kokende vlammen en plasmastormen. Op de green screen achter haar zien we in plaats van hogedrukgebieden boven de Veluwe het kolkende oppervlak van de zon.  

Skov vindt dat we ons te weinig bezighouden met : een verzamelnaam voor fenomenen buiten onze atmosfeer die invloed hebben op de (omgeving van de) aarde. Een groot deel van dat ruimteweer wordt veroorzaakt door de gloeiende bol plasma die ons in leven houdt, oftewel: de zon.

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube
Bekijk hier de Solar Storm Forecast van 5 februari 2020.

De aarde is in principe beschermd door haar magnetische veld, maar bij een hevige zonnestorm kunnen zonnedeeltjes dat magnetische veld verstoren. Dat is mooi, want het brengt ons prachtige noor­der­licht- en zui­der­licht­ver­schijn­se­len. Maar een zonnestorm kan ook satellieten beschadigen, gps- en radiosignalen verstoren en elektrische stromen in de grond veroorzaken waarmee hij pijpleidingen aantast.

In onze hoogtechnologische samenleving zijn we dus kwetsbaar geworden voor extreem ruimteweer. Sinds november 2019 verzorgt het KNMI een ruimteweeralarm voor de civiele luchtvaart. En ruimtevaartorganisaties houden zich steeds meer bezig met om beter te kunnen voorspellen hoe de aarde door zonnestormen beïnvloed wordt.

De krant lezen bij het noorderlicht

De vond plaats in 1859. Het noorderlicht werd toen tot in Honolulu waargenomen en de zonnevlammen waren zo krachtig dat in het noordoosten van de Verenigde Staten bij het licht van de aurora de krant werd gelezen.

Telegrafisten berichtten dat er vonken uit hun apparatuur sprongen; in sommige gevallen ontstond er zelfs brand. Een soortgelijke storm zou vandaag de dag wereldwijde stroomstoringen en stuurloze navigatiesystemen tot gevolg hebben.

Maar de kans op zo’n storm is zeer klein, zegt Bert van den Oord, die ruimteweer-specialist is bij het KNMI. Hij vindt dat we niet te alarmistisch moeten doen over zonnestormen. Het ruimteweer heeft vandaag de dag absoluut effect op ons reilen en zeilen, maar het gaat vooral om veel kleine effecten.

Kosmisch weer op YouTube

Bij het KNMI zijn er geen plannen voor een ruimteweerbericht als dat van Tamitha Skov. Het meteorologisch instituut houdt het bij het informeren van de sectoren die directe last ervaren van de condities tussen zon en aarde.

Skovs droom is om na het journaal aandacht te besteden aan de vlammen, stormen en kosmische wind

De rest van de aardbewoners is voor kosmische weerberichten voorlopig dus nog aangewezen op het videokanaal van Skov. Maar Skovs droom is dat er na het achtuurjournaal niet alleen aandacht wordt besteed aan de komende regen en zonneschijn, maar ook aan de vlammen, stormen en kosmische wind die ons te wachten staan.

Ik droom met haar mee, al is het maar omdat zo’n galactisch weerbericht ons weer even herinnert aan het feit dat aardbewoners ruimtevaarders zijn. 

Lees verder