Waar al die seizoensarbeiders te huisvesten die maar een paar maanden in Nederland zijn? In de Noordoostpolder proberen ze het ene probleem, huisvesting van arbeidsmigranten, op te lossen via een ander probleem: leegstaande boerderijen. Tien zogenoemde mogen de komende jaren omgebouwd worden tot ‘Polenhotel.’

Een halve seconde, meer niet. Zo lang wacht Guusta Verboom voor ze na het kloppen het appartement binnengaat. Verboom (55) is beheerder op een ‘Polenboerderij.’ Een man zit aan tafel cornflakes te eten en kijkt Poolse tv. Verboom zegt hem in het Pools goedendag. Hij groet terug en eet door.

Honderdtwaalf arbeidsmigranten wonen er op vlak bij Kraggenburg in Flevoland. Niet alleen Polen vinden hier onderdak, ook onder meer Russen, Bulgaren, Portugezen en Engelsen. Het is een ‘cultuurboerderij,’ een boerderij die vlak na het droogvallen van de Noordoostpolder (1942) gebouwd is, en daardoor cultureel erfgoed van de jonge provincie.

er werden er zestig gebouwd, mogen van buiten nauwelijks veranderen. Door de schaalvergroting van boerenbedrijven - om in de huidige tijd winstgevend te zijn heb je nu eenmaal meer land nodig - komen er steeds meer van die oude boerderijen leeg te staan. De lokale overheden worstelen met de vraag wat voor nieuwe bestemming die boerderijen moeten krijgen. de gemeente Noordoostpolder dat de komende tien jaar maximaal tien van deze oude boerderijen omgebouwd mogen worden tot huisvesting voor arbeidsmigranten.

Per nacht betalen

Zes jaar geleden werd de Flevohoeve omgebouwd. Verboom was vanaf het begin betrokken als beheerder. Veertien appartementen voor elk acht personen zitten erin. Binnen zie je vooral keurig houtwerk, systeemplafonds en plavuizen. Wie erlangs rijdt ziet een prachtige oude boerderij, met rode dakpannen en houtwerk netjes in de lak.

Sommige mensen wonen er een week, anderen vier jaar. Bewoners tillen pallets met tulpen, werken in de kassen of in distributiecentra. ‘Er zat ook een hele tijd een groep die elke dag naar Amsterdam reed om in de cacao te werken’, zegt Verboom. ‘Van die grote zakken tillen. Beren van kerels waren het.’ Volgens Verboom woonden ze zo ver van hun werk omdat dichterbij geen betaalbaar alternatief was.

‘Ik heb van handhavers gehoord dat ze mensen aantroffen in een kippenhok, of met heel veel mensen in een chalet waar de gas- en elektra niet op orde was’

Betrouwbare cijfers van het aantal arbeidsmigranten in Nederland zijn er volgens Johan van Craats van het expertisecentrum niet. ‘Mensen schrijven zich om wat voor reden dan ook niet altijd in bij de gemeente, dus het blijven altijd schattingen.’ Het expertisecentrum heeft het gedurende het jaar gemiddeld over zo’n vierhonderdduizend arbeidsmigranten uit die al dan niet tijdelijk in Nederland zijn.

Eind 2012 tekenden zeventien partijen, waaronder het Rijk, de gemeenten en werkgevers- en werknemersorganisaties, waarin ze met elkaar beloofden zich in te spannen voor meer en betere huisvesting voor arbeidsmigranten. ‘Iedereen is nu wel ergens gehuisvest,’ zegt Van Craats, ‘maar de omstandigheden zijn soms erg onwenselijk. Ik heb van handhavers gehoord dat ze zelfs mensen aantroffen in een kippenhok, of met heel veel mensen samen in een chalet waar de gas- en elektravoorziening helemaal niet op orde was. Veel te gevaarlijk. Het is belangrijk dat er goede, nieuwe huisvestingsplekken bijkomen.’

In de Flevohoeve betalen bewoners alleen voor hun bed als ze er zijn. Gaan ze twee weken naar huis, dan hoeven ze niet te betalen. Goedkoper dus dan het huren van een woning, daar loopt de rekening gewoon door. De prijs per week is zestig à zeventig euro, het uitzendbureau Level One houdt het geld in op hun salaris. Daarvoor krijgen ze een bed in een tweepersoonskamer, beddengoed, meubilair, een keuken met alle voorzieningen en potten en pannen.

‘Hier verdienen we meer dan thuis’

Level One is sinds een jaar eigenaar van de Flevohoeve. Het bedrijf waar Level One de boerderij van overnam zat in de aardbeien, en huisvestte er eigen werknemers. Inmiddels is het grootste gedeelte van de aardbeienteelt van dat bedrijf verhuisd naar Polen. ‘Daar werken nu ook zo’n driehonderd mensen,’ zegt Verboom. ‘Maar ik werk veel liever in Nederland,’ zegt Michal Rzyga (24) uit Polen, die met een huisgenoot het voetbalspel FIFA aan het spelen is. ‘Hier verdienen we veel meer dan thuis.’ En ach, familie en vrienden mist hij ook niet. Hij is met zijn tweelingbroer naar Nederland gekomen, in het appartement is het gezellig en heeft hij nieuwe vrienden gemaakt.

Blowen mag niet en buiten aan de picknicktafels mag geen sterke drank gedronken worden. Wie dronken is, mag bovendien niet naar andere appartementen lopen en eventueel bezoek moet aangemeld worden en voor tien uur ’s avonds weer vertrokken zijn. Zo’n drie keer per maand zet ze iemand uit huis, schat Verboom. ‘Alleen als ik streng en duidelijk ben, blijft het gezellig.’

Regelmatig komen ondernemers en politici op bezoek die willen zien hoe het er op de Flevohoeve aan toegaat. Om van te leren en om omwonenden, die vaak gerust te kunnen stellen. Verboom trots: ‘Als ze hier zijn geweest, dan weten ze dat het helemaal geen grote problemen hoeft te geven, een Polenhotel. Als het beheer maar goed is.’

Hoe zit het met dat vrije verkeer van personen? Van alle kanten zwelt de kritiek op het vrije verkeer van werknemers in Europa aan. Want goedkope Polen, Bulgaren en Roemenen verdringen onze laagopgeleide mensen van de arbeidsmarkt en zorgen voor overlast in de wijken. Klopt dat? Een onderzoek naar feit en fictie in vijf stellingen. Lees: ‘Maximaal één Pool per twaalf vierkante meter’

Lees ook over: kunst tegen de leegstand We zien het overal om ons heen: leegstaande huizen en kantoren, bouwprojecten die door de crisis stil zijn komen te staan. Wat te doen als je project vooral uit glimmende folders bestaat? Dit project in Flevoland heeft van leegstand kunst gemaakt. Lees: ‘Leegstand tegengaan? Maak er natuur en/of kunst van!’

Ook in Flevoland: het passiefhuis Na een maand inspirerende voedselinitiatieven in Gelderland gaat de reis door naar Flevoland. In deze provincie zal de komende maand het thema ruimte onder de loep genomen worden. Vandaag: volledig onafhankelijk wonen in het passiefhuis van Sixta Finsy-Besseling. Lees: ‘De bewoners van dit huis zijn al onafhankelijk van Russisch gas’