Beste,

Ik beloofde jullie twee weken geleden in mijn eerste dat ik inzichten, proefballonnetjes en wetsvoorstellen vanuit Brussel, de klimaathoofdstad van de wereld, met jullie zou delen. 

Sindsdien zit ik al twee weken thuis en wacht ik net als jullie tot de pandemie is geluwd. 

Ik probeer me voor te stellen hoe de wereld er straks uitziet. Zitten we straks anders met elkaar in het café? Zijn we naasten verloren, of valt het mee? Wat al vaststaat is dat er een gigantische crisis voor de deur staat. Omdat miljoenen mensen thuis zitten, geen inkomen ontvangen en ook nauwelijks iets uitgeven, staat de economie op pauze. 

Het Centraal Planbureau (CPB) dat de Nederlandse economie naar alle waarschijnlijkheid harder geraakt wordt dan tijdens de financiële crisis van 2008. Als de beperkingen van nu zes maanden aanhouden kan de economie tot 7,7 procent krimpen. Om het even in perspectief te plaatsen: in ‘crisisjaar’ 2009 bedroeg de krimp 3,7 procent. 

De FED, de centrale bank van de Verenigde Staten, dat 30 procent van de Amerikaanse bevolking straks werkloos kan zijn. 

Dit zijn rampzalige cijfers. Als correspondent Klimaateconomie vraag ik me nu al af hoe het straks met de ambitieuze klimaatplannen van Nederland en de EU verder gaat. Wie zit straks nog te wachten op de Green Deal, het pakket maatregelen voor een uitstootvrij Europa in 2050, als duizenden mensen geen werk meer hebben en het coronavirus elk moment weer kan oplaaien?

Welke richting gaat de EU op?

Hoe erg het allemaal wordt, is afhankelijk van de beslissingen die nu worden genomen. De eerste signalen uit Europa zijn weinig rooskleurig. 

De Europese ministers van Financiën probeerden tot een gezamenlijke coronastrategie komen, maar dat is niet gelukt. 

Wopke Hoekstra, onze minister van Financiën, en zijn Duitse collega staan lijnrecht tegenover een groep landen waar ook Frankrijk toe behoort, en die in de Financial Times de uitstekende nineties-bijnaam kregen. 

Zij willen dat Europa gezamenlijke schuldpapieren gaat uitgeven – zogenoemde euro-obligaties, of coronabonds. Op die manier wordt het risico van de crisis gedeeld door alle EU-landen, en heeft iedereen toegang tot het geld dat ze nodig hebben. 

Hoekstra blokkeert dit omdat hij vindt dat landen als Italië hun financiën maar eerder op orde hadden moeten brengen. Een diplomaat een ‘Nederlandse middelvinger naar het zuiden’, schreef de Volkskrant

En daarom vergaderen de ministers vanmiddag verder (op het moment van schrijven zijn ze er nog niet uit).

De inzet is het European Stability Mechanism, een noodfonds van 410 miljard euro. Dit geld is na de vorige crisis apart gezet, voor het geval er weer een crisis uitbreekt. 

Bijna elk EU-land vindt het inmiddels tijd om dat noodfonds aan te breken, maar Hoekstra ‘omdat we door een mist sturen’ en we nog niet goed weten hoe ernstig de crisis zal zijn. 

Maar het is duidelijk dat er een crisis van historische proporties aan zit te komen. Hoe eerder de EU z’n noodfondsen aansnijdt, hoe beter. Want elke dag raken landen als Italië en Spanje verder achterop.

Ik sluit af met goed nieuws, want terwijl de ministers aan het ruziën waren, kwam de ECB vorige week met een uitstekend plan. Het heet PEPP. Met het Pandemic Emergency Purchase Programme kan de ECB ongelimiteerd schuld opkopen van individuele landen, en ik publiceer maandag een artikel waarin ik uitleg waarom dit het machtigste wapen is in de strijd tegen de coronacrisis, maar ook tegen de klimaat-economische crisis die erna kan volgen.

En verder: 

Daniel Aldana Cohen en Thea Riofrancos, auteurs van het uitstekende boek A Planet to Win: Why we need a Green New Deal publiceerden deze week een open brief. Ze beschrijven hoe groene investeringen de economie straks weer uit het slop kunnen halen. Het is gericht op een Amerikaans publiek, maar in Europa staan we straks voor veel dezelfde vragen. Groene investeringen zijn verstandiger dan bezuinigingen, en dat is een inzicht dat niet vaak genoeg herhaald kan worden. 

De ECB presenteerde gisternacht de details van de plannen voor het Pandemic Emergency Purchase Programme (PEPP), een financieel kanon waardoor het ongelimiteerd schuld kan opkopen van individuele landen, in plaats van maar een derde deel zoals tot nu toe het geval was. Landen die nu het zwaarst worden getroffen door de crisis, hebben ineens toegang tot een oneindige hoeveelheid geld.

Vier Nederlandse parlementariërs van GroenLinks en de PvdA (de Europarlementariërs Paul Tang en Bas Eickhout en Tweede Kamerleden Henk Nijboer en Bart Snels) riepen de Nederlandse overheid deze week op om solidariteit te tonen met andere Europese landen en in te stemmen met Europese obligaties. Als Europa er nu in slaagt samen te werken, staat het straks sterker in de strijd tegen de klimaatcrisis. 

En tenslotte: maandag discussiëren we op De Correspondent over PEPP. Als jullie meer willen weten, of jullie vinden het idee van ‘gratis geld’ naïef of juist goed, doe dan vooral mee. Politicoloog en econoom Jens van ‘t Klooster van de Universiteit van Leuven die mij op PEPP wees, en Rens van Tilburg, directeur van het Nederlandse Sustainable Finance Lab, praten maandag mee.