Door de protesten staan zwarte schrijvers in de spotlights. Zo wordt dat het nieuwe normaal

Denk eens aan alle zwarte schrijvers die je hebt gelezen. Beter nog, denk eens aan alle zwarte schrijvers die je ként. Toen ik opgroeide, kende ik maar één categorie zwarte schrijver. Het type dat schreef over zwart-zijn. Zeker in de non-fictie leek er voor zwarte schrijvers geen ander doel dan hun eigen ervaringen met racisme – of die van hun land – uit te diepen.

Het navertellen, het nagaan en zelfs het verwerken van de nalatenschap van de miljoenen mensen die over het hele westelijk halfrond waren gevangengenomen, getransporteerd en tot slaaf gemaakt – de kleine groep schrijvende nazaten voelde zich nagenoeg verplicht deze taak te vervullen.

En dus bracht ik mijn vormende jaren door met Alex Haley en zijn Roots, met Martin Luther King en Malcolm X, en daarna met Alice Walker en Maya Angelou. Ik beschouwde deze schrijvers als mensen die de weg bereidden voor een nieuwe generatie, zodat die zich kon bevrijden van het juk-van-altijd-moeten-uitleggen. Zodat ze, net als anderen gegund was, het privilege konden genieten om zelf uit te vinden wie ze waren, waar hun eigen passies en interesses lagen, in plaats van hun talenten in te zetten in de strijd tegen racisme.

Er is nog altijd een scheiding in de literatuur

Tientallen jaren later zijn er meer schrijvers, meer boeken, meer bestsellers van zwarte auteurs dan ooit. Maar er is nog altijd een scheiding in de literatuur: witte mensen kunnen schrijven waarover ze maar willen, en zwarte mensen moeten over etnische kwesties schrijven.

De markt wil wat de markt wil – en draaide de klok terug

Natuurlijk is er geen sprake van dwang, maar de markt wil wat de markt wil. Mensen van kleur worden ofwel geacht ‘racesplainers’ te zijn, of race porn te leveren. En op het moment dat er een crisis woedt, wordt die verwachting een harde eis.

Net toen ik dacht dat het een klein beetje beter werd, en het de uitgeverswereld begon te dagen dat er wel degelijk een markt is voor een grotere variatie aan verhalen van zwarte schrijvers, zeker in het young adult-genre, greep de Black Lives Matter-beweging eindelijk ieders aandacht en draaide de markt de klok keihard terug.

En nu zijn lezers bevangen door een besef van onwetendheid en de drang om te begrijpen, en proberen ze zichzelf uit alle macht een mensenleven aan kennis over racisme – plus honderd jaar geschiedenis – door de lezersstrot te duwen.

Daar is niks mis mee, lezen is nooit slecht. Maar zoals bij alle plotselinge omwentelingen en ommekeren zijn er onbedoelde gevolgen. Een van die gevolgen is dat de zwarte ervaring de essentie wordt, en dat ze wordt gereduceerd tot slechts dat: de zwarte ervaring.

Er zijn twee dingen die moeten gebeuren om de vruchten te plukken van dit moment: het ene is dat witte mensen zich bewust moeten worden van het volledige parallelle universum waarin zwarte mensen naast hen leven, en de snelste manier om dat te doen is door er boeken over te lezen.

Maar de tweede belangrijke component in dit proces is het daadwerkelijke humaniseren van zwarte mensen – het vermogen om ze te zien als driedimensionele wezens van wie het leven, ja, grotendeels wordt gevormd door hun etnische achtergrond wanneer ze in landen wonen waarin de meerderheid wit is, maar die bovenal complex en menselijk zijn, net als iedereen.

We leren de cijfers over politiegeweld en gevangenschap kennen, maar kunnen ons geen voorstelling maken van het enorme achterland verderop

Als dat laatste niet gebeurt, lopen we het gevaar dat het koor aan stemmen dat onze wereld vormgeeft gesegregeerd blijft, en daardoor verliezen de zwarte stemmen die ideeën of commentaar hebben over iets ánders dan racisme hun geloofwaardigheid.

Het resultaat is de stolling van precies die dynamiek waartegen zwarte mensen om te beginnen demonstreren: dat zwarte mensen ontbreken op de plekken waar het ertoe doet, in de media en de rechtspraak en de politiek, de plekken waar ze de macht krijgen om de wereld vorm te geven.

En die stolling maakt het ook moeilijk om verder te komen dan slechts het begin van de meest basale en simpele etnische verhoudingen. We lopen vast in de onrechtfase, nemen de cijfers over politiegeweld en gevangenschap tot ons, maar kunnen ons geen voorstelling maken van het enorme achterland verderop.

Dus als je dit leest en wil leren over de onderdrukking van zwarte mensen – vroeger en nu – door erover te lezen, blijf dat vooral doen. Maar ga daarnaast op zoek, en lees en leer van zwarte mensen die iets te zeggen hebben over de menselijke natuur zodat je, wellicht, ook iets over jezelf opsteekt.

Delen van deze column verschenen eerder als nieuwsbrief op The Correspondent. Vertaling: HP van Stein Callenfels.