‘Deal!’ de voorzitter van de Europese Raad, om 05:31 uur op dinsdagochtend. Het was met vier dagen en nachten net niet de langste eurotop ooit, maar het ging dan ook over honderden miljarden voor de nieuwe Europese meerjarenbegroting en een eenmalig coronaherstelfonds.

De grootste dwarsligger was Het leverde hem de bijnaam maar hij bedong zo wel een minder ruimhartig coronanoodfonds. In plaats van 500 miljard, is nu 390 miljard van het totaal (750 miljard) Maar wat heeft Nederland precies bereikt? 

van 390 miljard wordt uitgesmeerd over een lange periode van dertig jaar. Voormalig voorzitter van de Europese Raad Herman Van Rompuy berekende dat de gift van 500 miljard ’vier kopjes koffie’ kost,

Daar hebben we nu dus een kopje koffie vanaf gesnoept. Maar die besparing kost ook iets. 

Innovatie is het kind van de rekening

Laat ik vooropstellen dat het goed is dat er een deal is gesloten. Voor het eerst gaan Europese landen gezamenlijk een lening aan. En een groot deel van dat geld wordt geïnvesteerd in projecten en initiatieven die de Europese economie vergroenen. 

Om Nederland de korting te geven, zijn de fondsen voor innovatie, klimaat en duurzaamheid uitgekleed

Maar in het proces hebben we zowat heel Europa tegen ons in het harnas gejaagd, en krijgen we er een goedkoper, maar daarmee ook zwakker herstelfonds voor terug.

En er zijn meer nadelen.

Om Nederland de korting te geven, zijn de fondsen voor innovatie, klimaat en duurzaamheid uitgekleed. Het Just Transition Fund is van 30 naar 10 miljard teruggebracht. Horizon, een ander innovatieprogramma, is gehalveerd. Het Europese gezondheidsprogramma – een opmerkelijke keuze, tijdens een gezondheidscrisis. 

Nederland is de grote hervormer, maar alleen als het anderen aangaat

Mark Rutte heeft er namens Nederland het hele weekend op gehamerd dat de landen die gebruikmaken van het steunfonds hun economie moeten hervormen en moderniseren, daarbij handig inspelend op het sentiment dat Nederland altijd maar het braafste jongetje van de klas is en de zuidelijke landen maar  

Of deze houding alleen maar theater is voor het thuisfront, weet ik niet. Wat het gehamer op hervormingen in andere landen in elk geval gênant maakt, is dat Nederland zijn eigen soepele belastingregels weigert ter discussie te stellen. Carlo Calenda, de Italiaanse vertegenwoordiger in de EU noemde Nederland onlangs daarom een ‘onethisch’

Terwijl we zelf zo min mogelijk aan de EU willen uitgeven, blijkt uit onderzoek van Tax Justice Network dat andere Europese landen door toedoen van Nederland op jaarbasis euro in bedrijfsbelastingen  

Zonder de Europese Unie zou Nederland in veel gevallen niet eens in staat zijn om de belastinginkomsten van Dat ene kopje koffie dat we dit weekend van het EU-herstelfonds hebben afgesnoept, hadden we onder de tafel allang gekregen. 

Waarom pikken andere EU-landen dit? 

Daar komen we mee weg, omdat er ook in de andere lidstaten een sterke lobby is tegen het meer belasten van bedrijven. Gemiddeld genomen zijn de belastingen voor bedrijven in Europa van 40 procent begin jaren negentig naar 21,1 procent vandaag de dag verlaagd om maar aantrekkelijk te blijven als vestigingsland voor grote bedrijven als Starbucks en Apple. 

Nederland is samen met landen als Luxemburg en Ierland een van de winnaars van deze race naar de bodem. Niet gek dus, dat deze ‘winnaars’ dit onderwerp liever niet bespreken en consistent tegen elke belastinghervorming stemmen. Aangezien besluitvorming in de Europese Raad unaniem moet zijn, kunnen belastingen alleen op Europees niveau hervormd worden als Nederland meedoet. 

Is het niet oneerlijk dat bedrijven zoals Amazon die nu recordwinsten boeken nauwelijks bijdragen aan de kosten van het economisch herstel

Nu staan we voor een keuze. De economie van Europa krimpt volgens schattingen van de Europese Commissie het komende jaar met een Miljoenen mensen verliezen hun baan, en een tweede coronagolf is niet uitgesloten. Is het niet oneerlijk dat bedrijven zoals Amazon die nu recordwinsten boeken nauwelijks bijdragen aan de kosten van het economisch herstel? 

Het wordt tijd dat we ons minder gaan richten op de vermeende inefficiënties in de zuidelijke economieën, en gaan erkennen dat onze eigen economie – met name het belastingbeleid – net zo goed aan modernisering toe is. 

Om de race naar de bodem te stoppen, zouden alle landen volgens met elkaar een minimumbelasting van 25 procent kunnen afspreken. Ze zouden bovendien afspraken moeten maken over uniforme regels voor de berekening van winst per land – iets wat nu nauwelijks mogelijk is. Op die manier kunnen landen bedrijven die nu heel veel winst maken tijdelijk extra belasten, waardoor de kosten van de crisis minder zwaar op de schouders van Europese burgers en consumenten terechtkomt. 

Lees verder

In Brussel gaat het nu over dé economische vraag van deze coronatijd: bezuinigen of investeren? Europese lidstaten proberen het komende dagen eens te worden over de nieuwe Europese meerjarenbegroting én een coronaherstelfonds. De vraag is hoe streng Nederland en de rest van de ‘vrekkige vier’ gaan zijn voor de zuidelijke landen. Wij schreven eerder deze superexplainer over wat er op het spel staat.

Lees hier het artikel terug