Inzoomen op de kaart over de geschiedenis van de mens: wat ons verbindt

Al honderden jaren is weven een metafoor voor het mysterie van ons bestaan. Als je een enkele draad of streng kruist met een andere draad, en deze handeling blijft herhalen, kan er een oneindig complex weefwerk ontstaan.

Voor het verbeelden van de geschiedenis van de mens koos ik voor mijn werk Het weefsel der mensheid de metafoor van het weefsel. In de baarmoeder op de kaart, zie hierboven, ontstaan zodoende twee soorten weefsel. Letterlijk en figuurlijk weefsel, ofwel biologisch en sociaal.

Het biologische weefsel is het weefsel waaruit ons lichaam ontstaat. Dit weefsel wordt gevormd door samengestelde strengen, zoals DNA-strengen in de cellen, maar ook door spiervezels, filamenten en ligamenten. Rondom de baarmoeder en op het lichaam van de foetus zien we vervlochten draden die deze strengen illustreren.

Er is vrijwel geen wezen in het dierenrijk dat zo afhankelijk ter wereld komt als de mens

Het tweede weefsel is het sociale weefsel. We zien hier een foetus die door de navelstreng verbonden is met de moeder. Er is vrijwel geen wezen in het dierenrijk dat zo afhankelijk ter wereld komt als de mens. We kunnen niet zonder elkaar, en die verbondenheid vormt de rode draad van onze geschiedenis.

Na de geboorte, wanneer de navelstreng is doorgeknipt, blijft een mens afhankelijk van het sociale weefsel om hem heen. Allereerst, als baby, van de band met zijn ouders of verzorgers. En daarna van een web van familieleden, vrienden, leraren, collega’s of buren. Al deze mensen hebben invloed op wie die mens is – op wie wij zijn. Het sociale weefsel – de onderlinge afhankelijkheden, onze ervaringen en relaties – vormt onze identiteit.

Onderzoekers stellen dat de relatief lange afhankelijkheid van een baby van zijn moeder de reden is dat mensen zo op elkaar durven te vertrouwen, voor elkaar willen zorgen en een diepe verbinding met elkaar kunnen aangaan. En deze verbinding vormt de rode draad van onze geschiedenis.

‘Organisatie’ komt van het woord ‘orgaan’. Een orgaan in een biologisch lichaam is opgebouwd uit samenwerkende weefsellagen. In het figuurlijke hart van dit verhaal, te zien links in het fragment, staat ook de samenwerking centraal. Verbonden mensen, ofwel het sociale weefsel, organiseren zichzelf om samen te overleven.

Deze kaart vertelt het verhaal van een geschiedenis van de mensheid, waarin de mensheid wordt verbeeld als een weefsel. Een weefsel dat sterker door wordt afhankelijkheid. Sterker door samenwerking. Sterker door vertrouwen. 

Kijk en luister verder