Vier radicale manieren waarop de media de Amerikaanse democratie kunnen beschermen tegen Trump

Ook na bijna vier jaar Trump blijft het schokkend om te zien dat de meeste valse informatie die de Amerikaanse bevolking krijgt afkomstig is van de president zélf. Al die tijd is dit een gigantisch – en onopgelost – probleem geweest voor het land en zijn politieke leiders.

Maar nu is het een kwestie van leven en dood. Alles wat Donald Trump ooit over corona heeft gezegd, is onbetrouwbaar gebleken. Bovendien gebruikt de president de macht die hij via verkiezingen heeft gekregen om het vertrouwen van de bevolking in de komende verkiezingen te ondermijnen. Daarom moeten nieuwsmedia hun verslaggeving in crisismodus brengen, en zouden ze het presidentschap van Trump moeten beschouwen als een actieve bedreiging van de Amerikaanse democratie.

Dat betekent dat media zich niet meer moeten houden aan de manier waarop ze normaal gesproken verslag doen van een president – een systeem waaraan Trump zich ook al jaren niet meer houdt, sinds hij de megafoon die we hem hebben gegeven gebruikt om duizenden valse claims rond te toeteren, ook al ondergraaft hij daarmee zijn eigen presidentschap en het vertrouwen in de media.

Nee, hij is niet verplicht om vragen van journalisten te beantwoorden. Maar net zomin zijn journalisten verplicht om hem te helpen bij het verspreiden van misinformatie over de coronapandemie, en wat zijn regering er daadwerkelijk aan doet.

Hoe media omschakelen naar een crisismodus

Overschakelen naar een crisismodus betekent dat media anders moeten gaan werken, om te voorkomen dat de president de bevolking voorliegt. Dit zijn mijn voornaamste aanbevelingen:

Zend speeches, verkiezingsbijeenkomsten en persconferenties van of over de president niet meer live uit. Het gevaar dat valse informatie wordt verspreid is te groot. Breng eventueel nieuws waar hij mee komt pas als je het hebt kunnen verifiëren bij een onafhankelijke bron.
Schort de traditionele relatie met het Witte Huis op. Ga niet naar persconferenties. Ga niet in een kluitje erbij staan als hij in zijn helikopter stapt. Doe niet mee met off the record ’achtergrondgesprekken’ met regeringsmedewerkers. Maak geen enkele afspraak met het team van Trump, ook niet met anonieme ‘hoge adviseurs’ die soms plots opduiken in nieuwsverhalen.
Dubbelcheck elke uitspraak van regeringsmedewerkers, ook die van Trump. Vraag je niet alleen af: is dit een eerlijke afspiegeling van wat hij heeft gezegd, maar ook: is dit iets wat we groter moeten maken? Als het enige doel is een groep mensen te demoniseren, of een gênant verhaal over de president te spinnen, of als de uitspraak onderdeel is van zijn haatcampagne tegen journalisten, overweeg hem dan serieus niet verder te versterken, ook al heeft iemand het wel gezegd. Een oude wet van Witte Huis-verslaggeving bepaalt dat alles wat de president zegt automatisch nieuws is. Schakel dat automatisme uit.
In het algemeen: doe geen verslag van wat de president allemaal zegt, maar van wat zijn regering doet. Leg minder nadruk op alles in en om het Witte Huis, maar geef aandacht aan mensen aan de randen van de regering, die het systeem van daaruit kunnen binnendringen – en niet aan de mensen die in het hart van de vervormingsmachine werken.
Wat journalisten voor elkaar kunnen krijgen, staat of valt met het vertrouwen van het publiek in de media. Daarom is het media aan te bevelen een ombudsman aan te nemen die klachten in behandeling neemt, beoordeelt of iets niet goed is gegaan, checkt wat er is gebeurd en daarvan verslag doet.
We weten uit ervaring dat de president regelmatig een aantoonbaar valse claim doet, of een giftige leugen de wereld in helpt die te groot is om te negeren. In die speciale gevallen kun je een redactionele formule gebruiken die de ‘truth sandwich’ – heet. Eerst zeg je wat waar is (de bovenste boterham), dan doe je verslag van de leugen (het beleg) en dan herhaal je wat waar is (de onderste boterham). Bijvoorbeeld:

In januari en februari bagatelliseerde president Trump het gevaar van het coronavirus. ‘We hebben het volledig onder controle’, zei hij op 22 januari. Maar niet lang daarna probeerde hij die uitspraak uit te wissen en wilde hij geen verantwoording nemen voor zijn eerdere statements. ‘Ik noemde het al een pandemie lang voordat het een pandemie werd genoemd’, zei hij. Als we dat naast zijn eerdere publieke uitspraken leggen, is dat een openlijke leugen. Op 27 februari zei hij tijdens een bijeenkomst in het Witte Huis: ‘Het virus verdwijnt vanzelf. Op een dag – het is een wonder – is het weg.’

Kortom: doe geen live verslag. Schort de relatie met het Witte Huis op. Stel altijd de vraag: willen we dit wel groter maken? Focus op wat de president doet, niet op wat hij zegt. Gebruik de truth sandwich als je de aandacht wilt vestigen op valse claims: dat is nieuwsverslaggeving die in crisismodus staat.

Een actieve bedreiging van de democratie

Maar wat als het niet genoeg is om over te schakelen naar een crisismodus? Dan zullen de media nog een tandje bij moeten zetten en Donald Trumps presidentschap moeten behandelen als een actieve bedreiging van de democratie.

Wat bedoel ik met ‘een actieve bedreiging?’ Dat Trump zijn presidentiële macht gebruikt om het vertrouwen van de bevolking in de aanstaande verkiezingen kapot te maken.

Een voorbeeld: ‘De Wall Street Journal liep Trumps tweets sinds 2012 na en kwam meer dan 110 gevallen tegen waarin de president zei dat er sprake was van stemvervalsing, of dat er met verkiezingen was gerommeld, of dat stemmen per post de deur zou openzetten voor fraude. Meer dan de helft van die tweets stamden uit dit jaar, en het merendeel ging over stemmen per post.’

In zijn campagne tegen stemmen per post heeft Trump een nieuw middel gekozen: hij saboteert de Post Office, een overheidsorgaan dat vanwege de coronacrisis bij deze verkiezingen harder nodig is dan ooit. Zoals FactCheck.org schreef:

In een interview op 13 augustus gaf Trump toe dat hij tegen een nieuwe coronawet van de Democraten is omdat er geld mee wordt vrijgemaakt voor de US Postal Service en verkiezingsbeambten – geld dat volgens Trump bedoeld is om de verwachte golf van stemmen via de post op te vangen.

Kijk nog eens goed naar wat hier gebeurt.

Via het openbare platform van zijn presidentschap probeert Donald Trump Amerikanen ervan te overtuigen dat hun verkiezingen niet te vertrouwen zijn, terwijl hij zelf kandidaat is in die verkiezingen.
Met zijn formele presidentiële macht probeert hij deze gevaarlijke claim waarheid te laten worden, door het postbedrijf te belemmeren in zijn functioneren, net nu het land massaal via de post gaat stemmen.
En hij doet dat tijdens verkiezingen waarin een betrouwbare postvoorziening onontbeerlijk is, vanwege een gezondheidscrisis die hij als president niet in de hand heeft.

Tel 1, 2 en 3 op – zie hoe ze in elkaar overlopen en elkaar versterken – en je hebt meer dan een maatschappelijke ramp: dit is een nationale crisis. De nieuwsverslaggeving moet dat weerspiegelen. Het is niet genoeg om alleen wat koppen groter en vetter te maken. De nieuwsmedia moeten in actie komen. Hier zijn wat suggesties:

1. Stel een threat modeling team samen

Media zouden alle middelen die ze normaal gesproken gebruiken voor het verslaan van partijconventies moeten inzetten voor een threat modeling team. Dit team zal zich bezighouden met het lokaliseren van de plekken waar het verkiezingssysteem zal wankelen, en met het adviseren van de nieuwsredactie over waar die zich in de dagelijkse verslagen op moet richten. Iedereen op de redactie moet weten wat de topprioriteiten zijn bij het verkiezingsnieuws: de grootste bedreigingen. Er is geen excuus om je te laten afleiden door Trumps getwitter.

2. Creëer een live Threat Urgency Index

Een van de producten van dit nieuwe team zou een soort ‘live’ Threat Urgency Index kunnen zijn, die elke dag opnieuw gepubliceerd wordt. In die index worden de grootste gevaren voor vrije en eerlijke verkiezingen samengevat en gerangschikt, al naar gelang hun impact en waarschijnlijkheid. Een doel van die index is het vormen van een tegenwicht tegen de stroom ‘Amerika-in-crisis’-koppen, die allemaal aanvoelen als een ‘groot verhaal’ (meestal omdat dat ook zo is).

Dit laatste wordt ook wel het ‘overspoelen van de zone met shit’ genoemd – flooding the zone with shit – een term van oud-Trump-medewerker Steve Bannon. Het idee is dat er zo veel alarmen afgaan dat het systeem vastloopt, waardoor de echte waarschuwingen ondergesneeuwd raken. Als niemand meer boos wordt omdat de president zich buitensporig gedraagt, omdat men de moed heeft opgegeven om het nieuws überhaupt te verwerken, dan hebben de zone flooders gewonnen. Een Threat Urgency Index kan dit tegengaan door het aanbrengen van hiërarchie, continuïteit, kalmte en helderheid. Kiezers en nieuwsconsumenten kunnen de media ter verantwoording roepen om de manier waarop ze verslag doen van wat volgens hen de grootste bedreigingen van eerlijke en vrije verkiezingen zijn.

3. Oefen druk uit op regeringsmedewerkers: laat ze reageren op wat Trump doet

Nu president Trump een steeds groter gevaar vormt voor de Amerikaanse democratie, moet de rest van het politiek bestel besluiten wat ze eraan kunnen doen. Dit is een hefboom die journalisten kunnen gebruiken. Journalisten zitten in een positie waarbij ze ambtsdragers en andere regeringsmedewerkers kunnen dwingen om on the record te reageren op het gedrag van Trump. Blijven vragen om antwoorden kan op zichzelf al effect hebben, zoals we in augustus in Montana zagen.

In een normaal verkiezingsjaar wijzen media medewerkers aan die ‘embedded’ met de kandidaten meereizen op campagne. Dit jaar zijn er vanwege covid-19 geen campagnetournees, dus kunnen de media de middelen daarvoor inzetten voor iets anders: leg sleutelfiguren – van beide partijen – het vuur aan de schenen en laat ze rekenschap afleggen voor het steunen, het dwarsbomen of het bevragen van alles wat Trump doet om de verkiezingen te saboteren.

4. Kijk niet naar de race, zoek naar oplossingen en zoom in op mensen die leiderschap tonen

Tijdens normale verkiezingen stoppen media veel tijd en geld in het volgen van de ‘race’, in de veronderstelling dat lezers en kijkers willen weten wie er aan de winnende hand is en hoe diegene dat doet. Maar het publiek kan net zo goed geïnformeerd worden met een simpele dagelijkse samenvatting van de belangrijkste lokale en nationale peilingen. (Sites als 538.com en Real Clear Politics zijn hierin gespecialiseerd.)

Amerika zit midden een dodelijke pandemie die nog niet onder controle is, met een economie die hele gezinnen op drift brengt en een regering die democratische instituten bedreigt. Daarom hebben de VS danig behoefte aan mensen met politieke moed en een praktische visie die anderen kunnen inspireren. En dus zouden de media de middelen die ze normaal gesproken inzetten voor het ‘wedstrijdverslag’ moeten gebruiken voor het aandacht geven aan mensen die buitengewoon leiderschap laten zien, of die met oplossingen komen – zoals het team van Yale en de NBA dat een coronatest ontwikkelde die de FDA ‘baanbrekend’ noemde vanwege zijn efficiëntie.

De meeste doorgewinterde journalisten kijken neer op ‘positief nieuws’. Maar iedereen die goed luistert naar lezers, kijkers en luisteraars, weet dat nieuwsmoeheid en een gevoel van hopeloosheid inmiddels grote obstakels zijn geworden bij het geïnformeerd houden van de bevolking.

Als de Verenigde Staten uit deze crisis willen komen met hun democratie intact, dan heeft het land alerte en betrokken burgers nodig. Het is niet reëel om te verwachten dat lezers en kijkers aandacht willen besteden aan een eindeloze stroom crisisnieuws, al helemaal niet in een land dat opzettelijk gepolariseerd wordt door een president die chaos en haat zaait. Er moet een andere toonsoort zijn waarin het lied van dit land kan klinken. Kijk niet naar wie de leiding heeft in de paardenrace, maar wie er bij de mensen vooroploopt om ons uit deze ellende te halen.

Wat dit betekent voor de journalistiek

Iedereen heeft recht op nieuws dat juist inschat hoezeer het gedrag van de president – en zijn methoden om opnieuw verkozen te worden – de Amerikaanse democratie bedreigen.

Het gaat hier niet om een standaard anti-Trump-reflex, of een soort permanente vijandigheid tegen de Republikeinse partij, maar om loyaliteit jegens democratische instituties, waaronder het gigantische belang van vrije en eerlijke verkiezingen.

Toen Trump nog maar net aan de macht was, sprak Marty Baron – hoofdredacteur van de Washington Post – deze memorabele woorden in reactie op de retoriek van de president, die de media ‘de vijand van het volk’ had genoemd: ‘We zijn niet in oorlog, we zijn aan het werk.’ Een slimme waarschuwing: het doel is niet een president ten val te brengen.

Maar als de federale regering haar macht inzet om te morrelen aan de betrouwbaarheid van de verkiezingen, dan overschrijden we de grens tussen een keiharde verkiezingsstrijd en een gebeurtenis die álles op losse schroeven kan zetten.

In augustus schreef CNN-verslaggever Stephen Collinson: ‘De gevaarlijkste bedreiging voor eerlijke verkiezingen komt van de man die heeft gezworen ze juist te beschermen: de president van de Verenigde Staten.’

Dit is een escalatie. Trump is een actieve bedreiging. Dat moet gevolgen hebben voor de journalistiek – het kan niet anders.

Dit artikel is een bewerkte versie van twee stukken die Jay Rosen schreef op Pressthink.org. Vertaling: HP van Stein Callenfels.