Beste,

Er is een zekere hoogleraar transformatiekunde die nogal eens wordt opgetrommeld voor een inspirerend vergezicht.

In een zaal vol midfloormanagers – een daguitje, niet zelden betaald door een beursgenoteerd bedrijf – stelt deze hoogleraar dan vast dat Nederland moet verduurzamen.

Hij entertaint de (gemiddeld genomen) Renault Mégane-hybriderijders met prikkelende stellingen als: ‘Elk huis is straks een energiecentrale’ om dan sfinxachtig op te merken dat ‘de tijd soms ineens rijp is voor verandering’.

Alsof de raderen van de vooruitgang patsboem beginnen te draaien door de opwellende ‘spanning in de samenleving’. Je zou er bijna een kaars bij aansteken.

Het aantrekkelijke van deze hoogleraar is dat hij zich niet verliest in de details, en dat de systeemverandering binnen handbereik lijkt.

Het enige dat ons te doen staat is een ‘coalition of the willing’ te vormen. Ophouden met polderen, en gewoon doen. Handen uit de mouwen met de mensen en bedrijven die er zin in hebben. Niets mis mee.

Wat hebben we nodig, een visie of een plan?

Toch denk ik dat dit soort transformatiekunde z’n beste tijd gehad heeft. Ik geloof wel dat een samenleving zich doelen moet stellen, en dat vergezichten daarbij helpen. Maar het stereotype beeld dat een groepje koplopers maar vast moet beginnen omdat het de overheid aan verbeeldingsvermogen ontbreekt klopt volgens mij niet.

Dat de transitie niet snel genoeg gaat is geen bewijs dat het aan visie ontbreekt. Of we het nou over de verduurzaming van wonen hebben, onze landbouw of ons elektriciteitsnetwerk: voor elk thema ligt wel een gedetailleerd plan. Ze spreken misschien minder tot de verbeelding dan de radicale vergezichten van de hoogleraar omdat ze de grote transformatie reduceren tot een serie incrementele beleidshandelingen.

Daarmee keur ik het huidige kabinetsbeleid niet goed. De verduurzaming van Nederland gaat veel te langzaam. dat recent uitkwam.

Maar waar het volgens mij vooral aan ontbreekt is overzicht. De geestelijke ruimte om alle problematiek te overzien. Het radicale aan de transformatie is niet hoe anders het straks is. Het echt radicale is dat er op zo veel plekken tegelijk incrementele (alledaagse) verandering moet plaatsvinden.

De transitie gaat stapje voor stapje

We moeten onze huizen isoleren, terwijl we het mestprobleem aanpakken én investeren in natuurgebieden (want laten we het stikstofprobleem niet vergeten). Het kabinet moeten een politiek-lastige CO2-belasting door de polder loodsen, en zich tegelijkertijd hardmaken voor hogere lonen en betere banen. Want 20 procent van de Nederlanders heeft volgens het Nibud acute betalingsproblemen. Een belasting op CO2 zou voor hen een financiële nekslag zijn.

Alles moet tegelijkertijd anders. Het is alsof je een plasje water vooruit probeert de duwen met een vloertrekker zonder te morsen. En degene die de vloertrekker moet vasthouden lijkt me bij uitstek niet een groepje koplopers, maar juist de overheid: zodat niemand wordt vergeten.

Of draaf ik nu door? Geen zorgen: vanochtend werd Daarin gaan we - zonder metaforen - dieper in op de transformatie die onze samenleving nu kan ondergaan. Stapje voor stapje, zodat niemand achterblijft. Maar wel met een heleboel stapjes tegelijk.

Tot de volgende!

Goed nieuws: de coronacrisis biedt kansen voor het klimaat. Beter nieuws: die plannen liggen er al Onder het motto van het ‘algemene belang’ handelt het kabinet te vaak in het voordeel van het grootbedrijf, stelt econoom Dirk Bezemer vast. En dat gaat ten koste van investeringen in onderwijs, zorg en de rechtspraak en klimaatbeleid. De coronapandemie biedt kansen om daar verandering in te brengen.
 Lees hier het interview met Dirk Bezemer Ontvang mijn tweewekelijkse mail Elke twee weken stuur ik een mailtje waarin ik je op de hoogte houd van mijn journalistieke zoektocht. Wil je mijn verhalen in je inbox ontvangen en een kijkje krijgen achter de schermen? Meld je dan aan! Schrijf je hier in voor mijn nieuwsbrief