Waarom ik de zelfscankassa in 2021 links laat liggen

In een overvolle winkelstraat zocht ik net voor de lockdown naar een nieuwe agenda. Op zich al een daad van optimisme, want op een tandartsafspraak na stond er nog niets vast voor 2021, maar een lege agenda schept ruimte en mogelijkheden. God is overbodig, u mag zelf plaats en tijd in een vorm gieten. Het stemt mij als kind van het maakbaarheidsideaal vrolijk en hoopvol.  

Met vaccins op komst lijkt herstel aanstaande. Afgelopen zomer ging alles toch ook al weer bijna als vanouds? De mens is een flexibel en veerkrachtig wezen. Zij die zich aanpassen overleven, aldus Charles Darwin. Het verschil tussen burger en bedrijf is daardoor eigenlijk steeds kleiner geworden. Alles en iedereen dient flexibel te zijn, in denken en doen, om zo goed mogelijk in de markt te kunnen liggen.  

Op de eerste etage van een winkelcentrum vond ik een agenda. Het was druk bij de kassa. De mensen waren gestrest en de enige caissière leek me traag, vermoeid en een tikkeltje chagrijnig. Ik koos, zoals steeds vaker, voor de snelste optie: de zelfscankassa. Maar toen ik de winkel uit liep, had ik spijt. Een uur later zou deze winkel sluiten en zat de caissière thuis. Ik maakte haar overbodig, eigenlijk wás ze al overbodig. 

Daar stond ik dan met mijn maagdelijke agenda en mijn veerkracht

Velen zullen lekker gevaccineerd de wereld rondvliegen dit jaar, genieten van economische groei, maar de prijs wordt meestal onderaan betaald, zoals alleen de eindgebruiker btw betaalt, zo worden de armen armer. Naast die caissière had ik ook een accordeonist om de hoek en een bedelaar genegeerd die hun inkomen bij elkaar stonden te scharrelen. Bovendien kocht ik een agenda, terwijl afgelopen jaar juíst duidelijk werd dat niet alles te plannen of maakbaar is. Een mensenleven bleek eindig, kostbaar en kwetsbaar. Het noodlot bestond zelfs in dit deel van de wereld nog. Die existentiële prikkel zorgde ervoor dat mensen om zich heen gingen kijken en zagen wie hun vrienden, familie of hulpbehoevende buren waren.

Voor je het weet klink je als een priester of politicus, maar: het stemt hoopvol dat een crisis laat inzien dat de medemens niet overbodig is. Dat ineens duidelijk werd wat waardevolle bijdragen en beroepen zijn, en wat niet. En ook dat niet iedereen flexibel kán zijn in werk of leven, om te overleven. 

Het werd duidelijk dat een mens alleen tot niets in staat is. 

Daar stond ik dan met mijn maagdelijke agenda en mijn veerkracht. Ik had best goede bedoelingen, maar was ook hardleers. Daarom zal ik in het vervolg niet Charles Darwin maar Samuel Beckett indachtig houden onderweg naar een andere toekomst. Hij zei: ‘Ooit geprobeerd. Ooit gefaald. Maakt niet uit. Probeer het opnieuw. Alweer gezakt. Faal beter.’ 

Als slaaf van het maakbaarheidsideaal kies ik ervoor om in 2021 nooit meer naar een zelfscankassa te gaan en geen bedelaar te passeren. Ik zal genieten van het chagrijn van caissières en de milde zweem van urine die soms om bedelaars heen hangt. Als je onderdeel van de mensheid blijft, ligt ook de liefde altijd op de loer. 

Lees ook: