De meeste verhalen op De Correspondent vinden hun oorsprong in het hoofd van een schrijver. De beeldmaker gaat pas aan het werk als de rode draad van het verhaal al is bepaald.

Dat betekent niet dat de beelden altijd in dienst staan van de woorden. Als beeldredacteur ben ik steeds op zoek naar het punt waarop er een verrassende wisselwerking tussen tekst en beeld ontstaat.

Toch is het hoog tijd dat ook beeldmakers de aanzet voor verhalen geven en als primaire auteurs van publicaties optreden. Met name fotografen en beeldend kunstenaars wier praktijk in stevig inhoudelijk en artistiek onderzoek is ingebed, vormen een interessante aanvulling op onze schrijvende correspondenten.

De meeste beeldmakers met een onderzoeksgedreven praktijk hebben een uitgesproken inhoudelijke focus, zijn zich zeer bewust van de (visuele) clichés binnen hun thematiek en als vanzelf nieuwsgierig naar minder bekende perspectieven. Hun werk gaat, net als dat van schrijvers, over verbanden leggen. Maar de beelden die uit hun onderzoek volgen, zijn niet in de eerste plaats bedoeld om te informeren. Liever maakt een kunstenaar iets dat verwondert.

Dat laatste – verwondering – was nooit het doel van de klassieke fotojournalistiek. Daarbinnen moest een beeld zo objectief en eenduidig mogelijk zijn. Het doel was om de kijker te informeren. En nog steeds, zo blijkt onder andere uit sommige reacties onder mijn nieuwsbrieven, zorgt de context van een journalistieke omgeving zoals De Correspondent voor andere verwachtingen van beeld dan een bezoek aan een museum. 

Van beeld naar gesprek 

Natuurlijk is de omgeving waarin beeld gepresenteerd wordt niet geheel onbelangrijk. Maar het stadium van twee uitersten, waarbij de journalistiek het domein is van de objectieve verslaggeving en de kunst dat van de vrije expressie, zijn we inmiddels wel gepasseerd. bewegen de werelden van kunst en journalistiek verder naar elkaar toe en zelfs  

Gelukkig weten de meesten van ons nu dat ieder beeld, hoezeer de intentie van de maker ook was om te informeren, een beperkte weergave van de werkelijkheid is en Zodra je dat als toeschouwer erkent, betekent dat een verandering in hoe je kijkt.

Je wordt kritischer naar wat je ziet en neemt het beeld meer bewust in je op. Het kijken wordt (net als lezen) een actieve handeling, een vaardigheid die je inzet.

Het leuke hieraan is dat het vervolgens niet lang duurt voordat er – zoals met iedere vaardigheid die je ontwikkelt – ruimte ontstaat om te spelen. Door eigen associaties toe te laten, door gebruik te maken van je herinneringen en je fantasie, kan de betekenis van de beelden uitdijen tot ver voorbij de intenties van een kunstenaar. En zo word je als toeschouwer ook maker. 

Visuele essays op De Correspondent

Vanaf vandaag publiceren we iedere maand een visueel essay: een verhaal dat zijn oorsprong vindt in het hoofd van een fotograaf of (beeldend) kunstenaar. Deze essays bieden beeldmakers niet alleen de mogelijkheid om hun werk buiten het domein van de kunst te presenteren, maar ook om inzicht te geven in hun onderzoek en uit te wijden over de dingen die hen opvallen. 

Fotograaf Yan Wang Preston met haar project Forest. Acht jaar lang (2010-2017) volgde zij de ontwikkeling van getransplanteerde oude bomen in Chongqing, een uit het niets opgetrokken stadsprovincie in het zuidwesten van China. Naast betonnen structuren bedachten de ontwikkelaars dat het goed zou zijn om in de stad ook ruimte voor natuur te maken. Maar de bomen laten groeien, dat duurde hen te lang. Dus kochten ze bomen als de honderden jaren oude ‘Frank’ en verplaatsten die van de plek waar ze ooit wortelschoten, naar winkelcentra, stadsparken, speeltuinen.

Maar bomen zijn volledig verbonden met hun omgeving. Hun wortels zijn hersenen, zenuwen, benen en monden tegelijk. Dus wat gebeurt er als je een driehonderd jaar oude boom uit zijn habitat rukt? En wat zegt dat over hoe wij mensen omgaan met de natuur? 

Hierover en meer gaat onder de publicatie graag met jullie in gesprek. Op hun beurt krijgen beeldmakers graag inzicht in de gedachten en associaties die het werk bij jullie teweeg brengt. Zij zijn benieuwd naar de bespiegelingen op de beelden die uit jullie eigen ervaring of expertise volgen.

Van links naar rechts

Bij een publicatie waarin beeld centraal staat, past een vormgeving waarin beeld zo goed mogelijk tot zijn recht komt. De afgelopen tijd hebben Luka van Diepen (redactioneel vormgever), Heleen Emanuel (redactioneel developer), Maaike Goslinga (redactiechef) en ik gewerkt aan een format waarin we de beelden op een horizontale strip kunnen presenteren. We zijn benieuwd naar jullie ervaring!