Beste,

Spannend, een nieuwsbrief sturen! Ik ben nog steeds een beetje onthutst van de vorige keer dat ik dat deed. Niks wat ik eerder schreef maakte zulke uiteenlopende reacties los als die aanbeveling van een aanbeveling van een schimmelfilm: ‘Schimmel is geen scheldwoord

De ene lezer proestte thee over haar toetsenbord van het lachen, de ander vergeleek me met een witte man die zwarte mannen dooddrukt tegen de straat. Alleen al op De Correspondent kreeg de nieuwsbrief ruim honderd reacties variërend van grappig tot inhoudelijk tot van het padje af – allen het lezen waard. ‘Sinds kort klopt de tijdsgeest op mijn deur’, schreef Tommy Wieringa in een column Mijn idee.

Ik wil hier wat mee doen, maar niet nu. Mijn behoefte aan blije onderwerpen is groot deze covidmaanden. En weinig verblijdt meer dan veertjes. Dus schreef ik een stuk dat nieuw licht schijnt op de vraag: waarom zijn er mooie veertjes in de wereld? 

YouTube
Snurkende kolibrie voor als je niet kunt slapen

Relevante veertjes

Wat boeien veertjes de gemiddelde lezer? vraagt dan de hoofdredacteur. Zeker, veerkennis gaat je niks helpen besparen op de maandelijkse uitgaven. 

Maar iedereen die zich weleens afvraagt waarom de wereld eruitziet zoals ze eruitziet, of waar die enorme verscheidenheid in gedrag en functie van levend spul goed voor is, zal geïnteresseerd zijn in ‘de evolutie’. Zie het hoe en waarom van veren als een zoveelste hoofdstuk in het boek over wat evolutie zoal vermag. 

Eerder schreef ik over of hoe organismen zeer innige samenwerkingen aangaan en zo nieuwe wezens vormen. En over hoe de evolutie op sommige problemen steeds dezelfde antwoorden vindt, waardoor dieren in steden op mensen gaan lijken. 

Dit verhaal gaat over seksuele evolutie. Relevant ook, want het paarseizoen is in aantocht. Tortelduiven tortelen op m’n balkonhek en allerlei mezen belagen m’n vogelhuisje. (Wie bouwt een mees-Funda?)

Tekenheld Rosemary Mosco van maakte er dit stripje over. ‘Sommige vrouwen gaan alleen voor grote schreeuwende ovalen’, mailt Mosco. Dat is de kraagparadijsvogelvrouw. Voor haar tordeert de man z’n hele lijf tot zeer onvogelachtige vormen.

De kraagparadijsvogel is een dimorfe soort: man en vrouw zien er anders uit. Hij is diepzwart met een iriserende kruin, blauwgroene borstbedekking en een lange fluweelachtige cape op zijn rug. Zij is roodbruin met lijntjes op haar borst. 

Oftewel: zij is saai en hij is een neongestreept spektakel. Dat is meestal zo in dimorfe soorten. In Nederland zie je het bij eenden, vinken en merels. Maar waarom? En is hij wel écht altijd de mooiste? Nee! Uit een recentelijk uitgekomen paper blijkt dat bij de dimorfe kolibrie óók de vrouw af en toe een bont mannenpak draagt.

Pronk met zijn veren

Dit heet ‘female-limited polymorphism’ (FLP), een mij totaal onbekend fenomeen. Bekender is dat oudere vrouwvogels door hormoonschommelingen of meer testosteron, soms ook een paar kleurrijke manveertjes krijgen, zoals de roodkroonhaan. Of dat sommige kwartelvrouwen op leeftijd een baard groeien.  

YouTube
De strip in 3D: paringsdans van de kraagparadijsvogel

Bekend is ook hoe manvogels soms juist vrouwveren inzetten, zoals de kemphaan. Zoiets zie je in ‘leks’: gebieden waar mannetjes samenkomen om zich uit te sloven voor vrouwtjes, die alles vanaf de zijlijn gadeslaan en dan kiezen. 

De kemphaanman aldaar kent drie gedaantes: de sexy alfaman – de baas; de satellietman – die als de alfaman bezig is ook een paar vrouwtjes scoort; en de vrouw-man – dat zijn nét vrouwtjes. Zij sluipen door het lek, onopgemerkt door alfa- en satellietman, om opeens toe te slaan. 

Maar vrouwen die er soms uitzien als mannen? Ik ken het van waterjuffers; insecten die mannelijke looks gebruiken om hun stress van seksuele intimidatie iets te temperen.

Dus what gives, kolibrie?

Wie de baas wil zijn moet een mannenpak aan, dacht dit piepkleine vogeltje Waarom hebben vogels vaak schitterende veertjes? Vrouwelijke seksuele autonomie is een drijvende kracht achter veel schoonheid in de wereld. Maar niet de énige kracht. Bekijk hier kolibrieveertjes

Mocht je hierna nog door wat mooie beestbeelden willen scrollen, zie dit geweldige fotoboek dat een ode brengt aan de onvolprezen of plof in de vacht van deze gigantische witte pluisbeesten

En boomliefhebbers,

Fijn weekend!

Tamar

Op de hoogte blijven van m’n avonturen in niet-mensland? Ik schrijf over die andere 99 procent van de wereld: van pluizige pauwspin tot mens-varken-hybride. In deze mail houd ik je geregeld op de hoogte van vragen die ik heb, stukken die ik schreef of mooie wetenschapsverhalen van anderen. Schrijf je hier in voor mijn wekelijkse mail